تکنولوژی اطلاعاتی و ارتباطاتی به عنوان مهم ترین نیرو و ابزار پیش برنده روند جهانی شدن؛ دگرگونی ها، تغییرات، تاثیرات و پیامدهای مختلفی را در همه حوزه ها به همراه داشته است. میزان تغییراتی که با فناوری های جدید اطلاعاتی و ارتباطاتی ایجاد شده، به اندازه ای است که برای توصیف عصر جدید از واژه ای چون انقلاب استفاده می شود.
اختراع اینترنت گونه های جدیدی از ارتباطات مجازی و جوامع مجازی را به دنبال داشته است. از سال 1990 که امکان بهره گیری از اینترنت عمومیت یافت استفاده از آن به دلیل دارا بودن قابلیت هایی چون فرامتنی و چندرسانه ای به سرعت رشد کرد. تکامل سرویس های اینترنت تا بدان جا پیش رفت کرد که دسترسی همگانی به اطلاعات و اخبار در نسل اول پایگاه های اینترنتی به مشارکت همگانی و امکان تعامل در فضای وب در نسل دوم پایگاه های اینترنتی تحت عنوان رسانه های اجتماعی ارتقا یافت.
رسانه های اجتماعی مبتنی بر فنآوری های وب و تلفن همراه می باشند. شبکه های اجتماعی مجازی از انواع رسانه های اجتماعی هستند. کاربران با عضویت در این شبکه ها می توانند با دوستان و آشنایان، اقوام و همکاران قدیمی و حتی آنها که فراموش کرده اند مرتبط شوند، دوستی های جدید را آغاز نمایند و بر اساس نیاز و خواست خود به عضویت گروه های مختلف درآیند و بدین ترتیب عضو اجتماعات مجازی شوند. تمامی این پیوندها فارغ از محدودیت های زمانی و مکانی، فرهنگی، اجتماعی، قشری و طبقاتی امکان پذیر است.
هدف از این مقاله آشنایی با مفهوم شبکه های اجتماعی، معرفی برخی از شبکه های اجتماعی برتر دنیا و توضیح مختصری درباره هرکدام است.
مفهوم شبکه های اجتماعی، اولین بار در سال 1940 در حوزه مطالعات انسان شناسی توسط رادکیلیف براون معرفی شد. سپس در اواسط دهه 1950 این مفهوم توسط بوت و بارنز مورد استفاده قرار گرفت. او مدعی است که میان اجزای جامعه چه در سطح خرد و چه در سطح کلان شبکه های تعاملی وجود دارد. مفهوم شبکه بر این حقیقت تاکید دارد که هر فرد با دیگران دارای گره های ارتباطی است که هرکدام از آنها به نوبه خود به تعداد کم، متوسط یا زیادی از افراد گره خورده اند. بر همین اساس مفهوم شبکه های اجتماعی به این صورت تعریف میشود: « شبکه های اجتماعی به مجموعه ای از افراد گفته می شود که به صورت گروهی با یکدیگر ارتباط داشته و مواردی مانند اطلاعات، نیازمندی ها، فعالیت ها و افکار خود را به اشتراک میگذارند».
شبکه های اجتماعی به دونوع غیر مجازی (حقیقی) و مجازی تقسیم می شود. شبکه های اجتماعی غیرمجازی روابط افراد در محیط اجتماع را در برمیگیرد اما شبکه های اجتماعی مجازی محصول وب هستند و به طورکلی به آن دسته از فناوری هایی اطلاق می شود که امکان اشتراک گذاری اطلاعات شامل: متن، عکس، فیلم، فایل و هرگونه داده را فراهم می آورند.
این بزرگترین شبکه اجتماعی موجود در اینترنت است! هم از لحاظ تعداد کاربر و هم از لحاظ اسم و رسم! این شبکه اجتماعی محبوب در فوریه سال ۲۰۰۴ تاسیس و در طی ۱۲ سال موفق به جمع‌آوری بیش از ۱.۵۹ میلیارد کاربر فعال ماهانه شد. بنا بر آمارهای رسمی بیش از یک میلیون کسب و کار کوچک و متوسط از این رسانه برای تبلیغات تجاری خود استفاده می‌کنند. فیسبوک در حال حاضر حدود 2 میلیارد و 10 میلیون فعالیت ماهانه توسط کاربرانش دارد.
یوتیوب بزرگترین و محبوب‌ترین رسانه‌ی تصویری در بین شبکه‌های اجتماعی است که در ۱۴ فوریه سال ۲۰۰۵ با همکاری سه کارمند سابق پی پال تاسیس و بعدها در نوامبر ۲۰۰۶ به قیمت ۱.۶۵ میلیارد دلار توسط کمپانی گوگل خریداری شد. این وبسایت در حال حاضر بیش از 1 میلیارد و 500 میلیون بازدید ماهانه دارد و و دومین موتور جست و جوی پرطرفدار اینترنت پس از گوگل محسوب می شود.
توییتر در ۲۱ مارس سال ۲۰۰۶ تاسیس شد و دفتر اصلی آن در سان‌فرانسیسکوی کالیفرنیا است. شاید این پرسش به ذهن شما هم رسیده باشد که ارسال پست با استفاده از حداکثر ۱۴۰ کاراکتر درتوییتر، روش مناسبی برای تبلیغات تجاری نیست اما بنا بر آمار، این رسانه‌ی ارتباط اجتماعی بیش از ۳۲۰ میلیون کاربر ماهانه‌ی فعال دارد که با استفاده از همین محدودیت ۱۴۰ کاراکتری اطلاعات خود را انتقال می‌دهند. در زمینه تجارت، مشاغل مختلف از این رسانه‌ی پربیننده برای تعامل با مشتریان خود، پاسخ‌د‌هی به سوالات آنها و انتشارآخرین اخبار استفاده می‌کنند و هم‌زمان تبلیغات ویژه برای مخاطبین خاص خود را هم پیگیری می‌کنند.
این شبکه در دسامبر سال 2002 تاسیس و در ماه می سال 2003 راه اندازی شد، در ماه جون 2016 مایکروسافت پیشنهاد خرید این شبکه را به قیمت 26.2 میلیارد دلار مطرح کرد . لیندکین براحتی محبوب ترین شبکه اجتماعی برای تبلیغ حرفه ای کسب و کارهاست.این سایت با 24 زبان زنده دنیا و با بیش از 400 میلیون کاربر عضو شده در دسترس است. LinkedIn بسیار مناسب برای کسانی ست که بدنبال ارتباط با شرکت ها ، صنایع و کسب و کارهای مشابه با کار خود هستند.
پس از توییتر، فیسبوک یا لینکدین، گوگل پلاس را میتوان در جایگاه محبوبی در بین شبکه‌های اجتماعی قرار داد. قدرت موتورهای جستجوی آن، گوگل‌پلاس را به ابزاری محبوب و پراستفاده برای هر کسب و کارکوچکی تبدیل کرده است. این وبسایت در ۱۵ دسامبر سال ۲۰۱۱ راه‌اندازی شد و در دسامبر سال ۲۰۱۵ به جمع بزرگ ۴۱۸ میلیون کاربری فعال ملحق شد.
این سرویس که مالک آن مایکروسافت است، یکی از پرطرفدارترین پلتفرم‌های شبکه اجتماعی ارتباطی است. با این سرویس می‌توانید از طریق تماس‌های صوتی، تماس ویدئویی و چت متنی با دیگران ارتباط بگیرید. حتی امکان ایجاد تماس‌های دسته‌جمعی نیز وجود دارد. بهترین مزیت اسکایپ، رایگان بودن آن در تماس‌های داخلی (اسکایپ به اسکایپ) است و میتوان با آن با هرکسی ارتباط برقرار کرد، در هر جای دنیا که باشد.
اینستاگرام یک شبکه اجتماعی تصویری است. این پلت فرم در ۶ اکتبر سال ۲۰۱۰ راه اندازی شد و بیش از ۴۰۰ میلیون کاربر فعال دارد و مالک اصلی آن هم فیسبوک است. تعداد بسیار زیادی از کاربران از این شبکه برای پست کردن تصاویر سفر خود، دنیای مد، غذاهای مختلف و مورد علاقه خود، هنر و سایر موضوعات مشابه استفاده می‌کنند. یکی از دلایل محبوبیت اینستاگرام به واسطه‌ی فیلترهای منحصر به فردی است که امکانات ویرایش عکس و ویدیو را ایجاد می‌کنند. تقریبا ۹۵ درصد کاربران این شبکه عضو فیسبوک هم هستند و بدین ترتیب شما می‌توانید با یک تیر دونشان را هدف بگیرید.
در آگوست 2013 در روسیه راه اندازی شد اما در حال حاضر مقر اصلی آن در آلمان است. این شبکه در ابتدا بیشتر و فقط یک پیام رسان ساده بود و به تدریج با پدیدار شدن امکاناتی همچون گروه ها و کانال ها میتوان آن را یک شبکه اجتماعی تلقی کرد. در فوریه 2016 تلگرام اعلام کرد که بیش از 100 میلیون کاربر فعال بصورت ماهانه در این شبکه هستند و روزانه 350 هزار به این عدد اضافه میشود ، همچنین در سال جاری دو شبکه اجتماعی اینستاگرام و پیام رسان واتس اپ که هر دو در مالکیت فیسبوک هستند اقدام به فیلتر و مسدودسازی لینک های تلگرام نمودند.
با وجودیکه فیسبوک در سال این اپلیکیشن را در سال 2014 خریداری کرد، این برنامه به عنوان یک اپ مستقل باقی مانده است. این اپلیکیشن خیلی بعدتر از فیسبوک وارد عرصه شد ولی توانست توجه میلیون‌ها نفر از مردم دنیا را به خود جلب کند. در این اپلیکیشن میتوان به راحتی ارتباطات لحظه‌ای را با سایر افراد و گروه‌ها برقرار نمود. تماس واتس اپ یکی از گزینه‌های پرطرفدار این برنامه است.
