گردشگری سلامت به معنای امروزی صنعتی جدید محسوب می‌شود که از ترکیب دو صنعت سودآور گردشگری و سلامت به وجود آمده است. در این صنعت گردشگران برای مقاصد تفریحی سفر نمی‌کنند بلکه صرفاً برای دریافت خدمات درمانی و پزشکی به کشورهای دیگر مراجعه می‌کنند. گردشگری سلامت در ایران و جهان به عوامل متعددی بستگی دارد و ازآنجایی‌که صنعتی است که به ورود ارز به کشورها کمک می‌کند و یک منبع درآمد ارزی خوب محسوب می‌شود، تمامی کشورها سعی دارند شرایطی را در مراکز درمانی خود برای گردشگران فراهم کنند که موجب جذب هرچه بیشتر آنها شود.
در این مقاله قصد داریم این صنعت مهم را در ایران و کشورهای مختلف جهان مورد بررسی و مقایسه قرار داده و برترین کشورهای جهان و مهم‌ترین شهرهای ایران در مبحث گردشگری سلامت را معرفی کنیم.
عوامل زیادی بر رواج گردشگری سلامت تأثیرگذار بوده است و باعث شده که افراد درمان در کشورهای دیگر را در برخی موارد به کشور خودشان ترجیح دهند. از جمله این عوامل می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- هزینه‌های بالای زندگی و درمان در کشورهای صنعتی؛
- انجام آسان و بی‌دردسر انواع مسافرت‌های بین‌المللی؛
- ارتقا و بهبود خدمات درمانی و پزشکی در بسیاری از کشورهای جهان؛
- وجود لیست‌های انتظار طولانی برای دریافت خدمات درمانی در کشور خودشان؛
- هزینه‌های پایین درمان در کشورهای دیگر؛
- و ... .
کشورهای بسیاری در صنعت گردشگری سلامت در جهان فعالیت می‌کنند که از این میان می‌توان به کشورهای زیر به قطب‌های مهم گردشگری سلامت در جهان اشاره کرد:
کشور هندوستان: این کشور یکی از مراکز مهم گردشگری سلامت در جهان شناخته می‌شود که سوابق خوبی در زمینه جراحی قلب و پیوند استخوان ران دارد. این کشور در سال‌های 2005 و 2006 به‌عنوان یک کشور بی‌رقیب در زمینه گردشگری سلامت شناخته شده است. صنعت توریسم درمانی بعد از نرم‌افزار از مهم‌ترین و برترین صنایع این کشور محسوب می‌شود.
کشور سنگاپور: از نظر ارائه خدمات درمانی و پزشکی کشور سنگاپور دارای رتبه بسیار خوبی در جهان است و به‌عنوان یکی از مراکز پیشرفته و مجهز پزشکی در قاره آسیا شناخته می‌شود.
کشور فیلیپین: این کشور از نظر داشتن مراکز درمانی از استاندارهایی در سطح بالا برخوردار است و علاوه بر بهره‌مندی از پزشکان حرفه‌ای و مجرب در زمینه درمان دارای بهترین چشمه‌های آب‌درمانی در جهان است که توانسته گردشگران سلامت بسیاری را به‌سوی خود جلب نماید.
کشور برزیل: این کشور یکی از مراکز مهم ارائه خدمات درمانی در زمینه زیبایی در جهان محسوب می‌شود. افرادی که به دنبال دریافت خدمات درمانی زیبایی مطابق با استاندارهای روز دنیا و قیمت بسیار مناسب هستند می‌تواند کشور برزیل را به‌عنوان یک گزینه عالی در این زمینه انتخاب کنند.
کشور مالزی: این کشور یکی از نقاط دیدنی جهان در زمینه گردشگری و درمانی است. مراکز درمانی مالزی سعی کرده‌اند در رقابت با سایر کشورهای مطرح در این زمینه بهترین خدمات درمانی را با هزینه پایین ارائه دهند تا بتوانند جایگاه بالاتری کسب کنند. این کشور مکان مناسبی برای گذراندن دوره درمان و نقاهت است زیرا علاوه بر دارابودن خدمات با کیفیت و ارزان از نظر سیاسی نیز کشوری امن و باثبات محسوب می‌شود و اکثریت کادر درمانی آن مسلط به زبان انگلیسی هستند که باعث سهولت در برقراری ارتباط می‌شود.
کشور مکزیک: این کشور به دلیل نزدیکی به ایالات متحده آمریکا پیشرفت زیادی در زمینه‌های درمانی داشته و محبوبیت آن در زمینه جذب گردشگران سلامت روزبه‌روز در حال افزایش است. ازآنجایی‌که هزینه‌های درمان نسبت به ایالات متحده آمریکا بسیار مقرون‌به‌صرفه است، همواره افراد زیادی از آمریکا و کانادا برای بهره‌مندی از خدمات درمانی به این کشور مراجعه می‌کنند.
کشور کره جنوبی: این کشور با رشد چشمگیری که در زمینه علم و فناوری دارد می‌تواند در سال‌های آینده به یکی از قطب‌های مهم درمانی در سطح جهان تبدیل شود و درمان‌های نوین و خلاقانه‌ای را برای انواع بیماری‌ها ارائه خواهد کرد. لازم به ذکر است کشور کره جنوبی 3 سال متوالی به‌عنوان یکی از خلاق‌ترین کشورها در مبحث خدمات پزشکی شناخته شده است.
در منطقه خاورمیانه ایران در مقایسه با کشورهای دیگر آن، از اعتبار و کیفیت بالاتری برای ارائه خدمات درمانی و سلامت برخوردار است و ویژگی‌های برجسته‌ای برای جذب گردشگران سلامت دارد. اما وجود برخی مشکلات باعث شده که کشور ایران نتواند با داشتن کیفیت بالا در ارائه خدمات درمانی و قیمت بسیار مناسب نسبت به سایر کشورها، مانند کشورهای مطرح جهان شهرت زیادی در صنعت گردشگری سلامت پیدا کند و به عبارتی هنوز در ابتدای این مسیر است.
یکی از مهم‌ترین این مشکلات نداشتن تبلیغات مناسب در زمینه گردشگری سلامت است. تبلیغات در جذب گردشگران سلامت اهمیت بالایی دارد زیرا هرچه مردم کشورهای دیگر با خدمات با کیفیت ایران در زمینه پزشکی و درمانی و قیمت‌های پایین آن بیشتر آشنا شوند، این صنعت با سرعت بیشتری رشد خواهد کرد.
هر کشوری در برخی از زمینه‌های درمانی توانسته پیشرفت بهتری داشته باشد و کشور ایران نیز توانسته در زمینه‌های زیر در علم پزشکی حرفی برای گفتن داشته باشد:
همان‌طور که بیان شد ایران در حال پیشرفت در زمینه جذب گردشگران سلامت است و در حال حاضر نیست از لحاظ ارائه خدمات با سایر کشورهای مطرح برابری می‌کند و فقط به تبلیغات گسترده‌تری نیاز دارد. به‌طورکلی دلایل انتخاب کشور ایران توسط گردشگران سلامت برای دریافت خدمات درمانی را می‌توان در موارد زیر خلاصه کرد:
1. ارائه خدمات درمانی با قیمت بسیار مناسب؛
2. بهره‌مندی از پزشکان و جراحان ماهر و با تجربه که در کشورهای مطرح دنیا از نظر پزشکی تحصیل‌کرده‌اند؛
3. ارائه امکان فراوان در زمینه‌های پزشکی قابل‌مقایسه با سطح جهانی؛
4. امکان دریافت خدمات درمانی در سریع‌ترین حالت ممکن و بدون قرارگرفتن در لیست انتظار؛
5. داشتن فرهنگ و تاریخی غنی که از گذشته تاکنون زبانزد بسیاری از کشورها بوده است؛
6. امکان دریافت ویزا برای مراجعه به ایران و بهره‌مندی از خدمات درمانی آن با سهولت انجام می‌شود.
کشور ایران با وجود داشتن جاذبه‌های فراوان در زمینه گردشگری جزو 10 کشور برتر جهان است ولی آن‌چنان‌که بایدوشاید نتوانسته سهم موردتوجهی از این گردشگران را به خود اختصاص دهد. این در حالی است که برخی از کشورها توانسته‌اند از طریق جذب گردشگران سلامت بخش اعظمی از درآمدهای کشورشان را تأمین کنند. از جمله کشورهایی که در حال حاضر گردشگران سلامت از آنها به ایران سفر می‌کنند می‌توان به: افغانستان، عراق، ترکمنستان، سوریه، کویت، لبنان، ترکیه و بحرین اشاره کرد.
در ایران استان‌های زیادی دارای جاذبه‌های درمانی هستند که در زمان‌های مختلف سال گردشگران سلامت به آنها مراجعه می‌کنند و دوره درمان و بهبودی خود را در آنجا سپری می‌کنند. برخی از مهم‌ترین آنها عبارت‌اند از:
· استان یزد:این استان در زمینه درمان مشکلات مربوط به ناباروری و برخی جراحی‌های قلب توانسته گردشگران سلامت بسیاری را به سمت خود جلب کند.
· استان مازندران: این استان به دلیل داشتن آب‌وهوای بسیار مطبوع و طبیعت زیبا و فراوان همراه با چشمه‌های متنوع آب‌های معدنی برای درمان بسیاری از بیماری‌ها موردتوجه توریسم درمانی است.
· استان اردبیل: این استان به‌خصوص شهرستان سرعین به داشتن چشمه‌های فراوان آب گرم معدنی که حدود 118 مورد است، شهرت دارد که در کشورهای مختلف شناخته شده است. این استان یکی از قطب‌های مهم آبگرم و آب‌درمانی در ایران شناخته می‌شود و در تمام ایام سال گردشگران زیادی برای درمان بیماری‌های پوستی و عضلانی به این استان مراجعه می‌کنند و درمان می‌شوند.
در این مقاله به مقایسه و بررسی گردشگری سلامت در ایران و جهان پرداخته شد و بسیاری از کشورهای مطرح در جهان برای ارائه این خدمات معرفی گردید. همچنین قطب‌های گردشگری موجود در ایران نیز برای توریسم درمانی بیان شد. نکته‌ای که در تمام این مناطق و کشورها مشترک است و باعث می‌شود آن شهر یا کشور بتواند جایگاه بالاتری را برای جذب گردشگران سلامت به خود اختصاص دهد ارائه بهترین خدمات درمانی و پزشکی نوین با قیمت مناسب است. همان‌طور که گفته شد برخی از کشورها از طریق این صنعت بزرگ بیشترین درآمد ارزی را به دست می‌آورند و باعث رونق فراوان کشور خود شده‌اند. پی بهتر است اگر قصد رقابت در این مسیر بزرگ را داریم علاوه بر ارائه خدمات باکیفیت، تبلیغات گسترده‌ای نیز داشته باشیم تا بتوانیم جایگاه خوبی در میان کشورهای مطرح جهان در زمینه گردشگری سلامت یا توریسم درمانی کسب کنیم.
