ابتدا به این نکته بپردازیم که واژه بورس از کجا بوجود آمد. برای توضیح این واژه بهتر است از یک واژه آشنا به نام بانک شروع کنیم.در اروپا افراد برای انجام معاملات پولی، روی نیمکتهای قدیمی میادین شهر مینشستند و مبادلات خود را انجام میدادند. این نیمکتها در زبان ایتالیایی (banca) نامیده میشود که بعدها این واژه وارد زبان فرانسوی شد؛ یعنی (banque)، سپس این واژه از زبان فرانسوی وارد زبان انگلیسی شد و بانک (bank) نام گرفت.
واژه بورس
اما واژه بورس چطور متولد شد؟
واژه بورس از نام اشرافزادهای به نام «وندر بورس» گرفته شده که در اوایل قرن 15 میلادی در شهر بروژ در کشور بلژیک میزیسته و مردم شهر در مقابل خانه او گرد هم میآمدند و به دادوستد کالا و پول میپرداختند. این نام بعدها به کلیه اماکنی اطلاق شد که محل دادوستد پول، کالا و اسناد مالی و تجاری باشد.
البته در آن زمان این مکانها دارای نظم و قانون خاصی نبودند و هرکسی میتوانست در آنجا خرید و فروش کند. بعد از مدتی قوانین خاصی در این مکانها حاکم گردید و فقط صرافان، بازرگانان و دلالان حق خرید و فروش در این مکانها را داشتند. این مکانها نیز رفته رفته به تالارهای مسقفی تبدیل شدند تا افراد فعال در بورس، به جای معامله در فضای آزاد در زیر این تالارها به معامله بپردازند.
در بورس چه چیزی مبادله می شود؟
برای پاسخ به این سوال باید ابتدا با مفهومی به نام شرکت سهامی آشنا شوید.
بازرگانان در گذشته همواره به دنبال راهی بودند که بتوانند ضرر و زیانهای ناشی از عوامل مختلف مانند سیل، آتشسوزی، زلزله، دزدی، غارت،کاهش ارزش اجناس و کالاها و... را کاهش دهند. بدین منظور به فکر شراکت با افراد دیگر افتادند تا در صورت ضرر و زیان، تمام بار مالی به دوش یک شخص نباشد.
شریک کردن افراد در یک کسب و کار باعث بوجود آمدن ایده شرکت سهامی شد که به معنی سهیم شدن افراد مختلف در یک شرکت میباشد. در یک شرکت سهامی افراد به نسبت سهم خود، متحمل ضرر شده یا از سود شرکت، نفع میبرند.
اولین شرکت سهامی دنیا، شرکت ماسکوی (Muscovy) بود که در سال 1553 میلادی در شهر مسکو روسیه تاسیس شد.
شرکتهای سهامی نیز به دو دسته شرکتهای سهامی عام و شرکتهای سهامی خاص تقسیمبندی میشوند.
شرکتهایی که موسسین آنها قسمتی از سرمایه شرکت را از طریق فروش سهام به مردم تامین میکنند، شرکت سهامی عام نامیده میشوند. به عبارت دیگر شرکتهایی که سهام آنها در دست عموم مردم باشد ( 51% سهام به بالا) سهامی عام گفته میشود. شرکتهایی که تمام سرمایه آن در موقع تاسیس منحصراً توسط موسسین تامین گردیده است؛ شرکت سهامی خاص نامیده می شوند. سهام این شرکتها در اختیار عموم مردم نیست.
البته برخی از شرکتهای نیز برای جذب سرمایههای مالی بیشتر به منظور توسعه کسب و کار خود، شرکاء جدید گرفتند و برای اینکار در محلی به نام بورس شرکتها و سرمایهگذاران باهم ارتباط برقرار میکردند و دارندگان پول، سهام شرکتها را میخریدند و بدین شکل، شرکتها نیز سرمایه جذب میکردند و میتوانستند کسبوکار خود را گسترش دهند.
پس از افتتاح بورس در کشورهای بزرگ دنیا، رفته رفته تمام کشورها، بورس را در کشور خود راهاندازی کردند و در حال حاضر اکثر کشورهای دنیا دارای بورس هستند.
در حال حاضر در بورس اکثر کشورها سهام شرکتها، اوراق مشارکت، اوراق قرضه دولتی و خصوصی، انواع کالا و ارزهای دنیا مبادله میشوند.