هنگامی که ارتش سفالین در سال 1974 کشف شد، این مجموعه ی عظیم از مجسمه ها جهان را شگفت زده کرد. مشخص شد که در این گودال ها حدود 8000 شیء و مجسمه ی نفیس وجود دارد که شامل ژنرال های تنومند، افسران نظامی قاطع و سربازان پرشور و نشاط است. این کشف در اوایل سال 1978 توسط نخست وزیر سابق فرانسه (ژاک شیراک) به عنوان هشتمین شگفتی جهان مورد ستایش قرار گرفت و در سال 1987 در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید.
در سال 221 پیش از میلاد، چند سال قبل از درگیری امپراطوری روم در جنگ دوم پونیک با کارتاژ، پیش از به پایان رسیدن امپراطوری یونانِ اسکندر مقدونی، زمانی که امپراطوری مائوریا در هند باستان در حال کمرنگ شدن بود و جنوب آسیا را جنگ و بی ثباتی فراگرفته بود، همزمان با شروع امپراطوری اشکانی در ایران، یک سلسله ی قدرتمند و مرفه در مرکز چین تاسیس شد. سلسله ی Qin (چین) اولین دوره ی یکپارچگی کامل (کشور) چین بود. در آن زمان، این سلسله با جمعیت 20 میلیون نفری و درآمد سالانه ی 2000 کیلوگرم نقره، قدرتمندترین ایالت جهان بود. ارتشی نیرومند و اقتصادی توانمند، آنها را قادر به تکمیل چنین شگفتی بزرگی ساخت. پروژه ی بزرگ تدفینی با تعداد بی شماری از سربازان سفالین که از مقبره ی اولین امپراطور چین محافظت می کردند. این پروژه ی غول آسا در سال 208 پیش از میلاد متوقف و زیرِ زمین مدفون شد.
چین شی هوآنگ (Qin Shi Huang) اولین ایالت متمرکز چین را تاسیس کرد و به این ترتیب اولین امپراطور کل کشور شد. ارتش سفالین برای ماموریت باشکوهِ حفاظت از امپراطور بزرگ در عالم زیرین ساخته شد، جایگزینی سفالین از سپاه شکست ناپذیر سلسله ی چین. با این حال بعضی محققان معتقدند که برخی حقایق نشان می دهند که صاحب واقعی این گودال ها ملکه شوآن (Xuan) مادربزرگِ مادربزرگِ Qin Shi Huang باشد. او مادر پادشاه ژائو (Zhao) (306 - 251 BC) از ایالت Qin بود و به مدت 41 سال کنترل دربار را به عهده داشت. این حدس جسورانه زمان ساخت پروژه را به نیم قرن زودتر تغییر میدهد.
تنها عامل تعیین کننده ی تبدیل شدن ایالت Qin از یک ملت کوچک و چه بسا ناچیز به تنها قدرت در کل کشور، ارتش نیرومند آن بود. ارتش سفالین شیان نمونه ای از تشکیلات ارتش ایالت Qin با سربازان و ارابه هایی است که به صورت استراتژیک در گودال ها چیده شده اند. تاکنون حدود 8000 جنگجو، 100 ارابه، 400 اسب و بیش از 100.000 سلاح از سه گودال آن کشف شده است. در جلوی تشکیلات سپاه، سه ردیف از تیراندازان قرار گرفته اند که می توانند یک حمله ی از راهِ دور را آغاز کنند. پس از آن ارابه ها و سواره نظام قرار دارند که نیروهای اصلی را تشکیل می دهند. در دو طرف تشکیلات سپاه، گروه سواره نظام قرار دارند که برای دور زدن سپاه دشمن طراحی شده اند.
این مجموعه شامل 4 گودال است که در سه تا از آنها پیکره ها و اشیای سفالین کشف شده:
گودال 1: بزرگترین گودال با طول 230 و عرض 62 متر، معادل دو زمین فوتبال است. تشکیلات نظامی در آن شامل ارابه ها و پیاده نظام است و در مجموع شامل بیش از 6000 پیکره ی منحصربفرد و 50 ارابه است.
گودال 2: نصف گودال 1 است ولی شامل بیشترین تعداد ارابه، سواره نظام و تیرانداز است.
گودال 3: مقر تشکیلات سپاهی دو گودال فوق است که در حال حاضر 68 پیکره، 4 اسب، یک ارابه و 34 سلاح از آن کشف شده است.
چه کسی ارتش سفالین را پیدا کرد؟ به سختی می توان این حقیقت را باور کرد که چنین گودال های مهم سلطنتی توسط گروهی از کشاورزان آن هم به طور تصادفی کشف شده باشند و نه توسط باستان شناسان! در ماه مارس 1974 چندین پیکره ی سفالین با اندازه ی طبیعی در نزدیکی شیان توسط 9 کشاورز که در حال حفر چاه بودند پیدا شد. کشاورزان به نام های Yang Zhifa، Yang Peiyan، Yang Xinman، Yang Quanyi، Yang Wenxue، Yang Yanxin، Yang Yizhou، Yang Wenhai و Wang Puzhi. پس از حفاری، این ارتش زیرزمینی بزرگ نمایان شد. امروزه، می توانیم این کاشفان را در موزه ببینیم و داستان کشف ارتش سفالین را از زبان خودشان بشنویم.
حقایق حاصل از حفاری نشان می دهند که ارتفاع پیکره های جنگجویان سفالین به طور کلی بین 1.8 تا 1.9 متر است، در حالی که بلندترین آنها حدود 2 متر است. که در حالت کلی ارتفاع متوسط جنگجویان 1.85 متر است، که از چینیان امروزی بلندترند. آیا این بدین معناست که مردم دوران قدیم قدبلندتر بوده اند؟ بعضی ها اینطور فکر نمی کنند. سربازان سفالین به دو دلیل بلندتر ساخته شده اند: در آن دوره، بیشتر نبردها، مبارزه از فاصله ی نزدیک بوده که نیازمند جنگجویانی قوی و قدبلند بود. از سوی دیگر، جنگجویان سفالینِ قدبلندتر نمایش چشمگیرتری از عظمت و شأن و اقتدارِ سابق این ارتش برجسته ارائه می دهند. اما داده های به دست آمده از اسناد تاریخی و اسکلت های انسان های باستانی هم نشان می دهند که انسان ها در قدیم قدبلندتر بوده اند.
یافتن دو چهره ی مشابه در این سه گودال کاری بسیار دشوار است. هر سرباز چهره ی منحصر به فرد خود را دارد که به این معنی ست که در این مجموعه 8000 چهره ی متفاوت وجود دارد. ولی در واقع، فقط از 8 قالب برای ساخت چهره ی سربازان استفاده می شده، و 8000 چهره ی متمایز توسط صنعتگران به صورت جداگانه تراشیده و کنده کاری می شده که قطعا نیازمند نیروی کار بسیار زیادی بوده. مهارت مدل سازی بی نظیر هنرمندان سلسله ی Qin کاملا در حالتِ چهره ی پرشور و نشاط سربازان سفالین تجسم یافته است.
اول- ساخت نیم تنه ی سرباز از پا تا گردن
دوم- ساخت سر، دست و بازوها
سوم- خشک کردن در سایه و سوار کردن دست ها و بازوها روی نیم تنه
چهارم- تراشیدن و کنده کاری جزئیات قطعات بدن
پنجم- نصب سر روی نیم تنه برای کامل کردن سرباز سفالی
ششم- گرما دادن به مجسمه در کوره
هفتم- رنگ آمیزی و لعاب کاری مجسمه
پیکره هایی که هم اکنون خاکستری رنگ به نظر می رسند، در واقع پیش از کشف شدن رنگی بوده اند. موها، ریش ها، ابروها درست مثل انسان های واقعی سیاه رنگ آمیزی می شدند. یونیفرم آنها هم با رنگ های روشن و شادی مثل قرمز روشن، سبز، سیاه و بنفش رنگ آمیزی شده بود. محیط مرطوب زیرِ زمین برای حفاظت از رنگ بسیار مناسب بود، ولی به محض اینکه پیکره ها از زیر خاک بیرون آورده می شدند، تغییر در میزان رطوبت منجر به ترک خوردگی و تاب خوردگی بیشتر در سطح پیکره و در نتیجه محو شدن رنگ پیکره ها میشد.
علاوه بر مجسمه های سفالین، می توان دو دستگاه ارابه و اسب برنزی را نیز در موزه مشاهده کرد، که در سال 1980 در 18 متری غرب مقبره ی امپراطور کشف شدند. که در آن زمان تبدیل به هزار قطعه ی جدا از هم شده بودند. هشت سال کار مرمت آن ها طول کشید تا ظاهر اصلی ارابه ها و اسب ها بازسازی شود. آن ها بزرگترین و محافظت شده ترین ارابه های برنزی در چین هستند که نصف سایز ارابه ی واقعی امپراطور Qin Shi Huang را دارند. اولین دستگاه با وزن 1.061 کیلوگرم، طول 225 و ارتفاع 152 سانتی متر، دومین دستگاه با وزن 1.241 کیلوگرم، طول 317 و ارتفاع 106 سانتی متر. برای تزئین ارابه ها و اسب ها هم از طلا و نقره استفاده شده است.
و در انتها،
اگر به خواندن سفرنامه ی چین، آشنایی بیشتر با تاریخ و فرهنگ چین علاقمندید، لطفا حساب من در اینستاگرام را دنبال کنید.
