زمانی خانه ی امپراطوران چین بوده، و برای مدت پنج قرن قلب تپنده ی کشور بوده، و حتی همین حالا هم کشش قدرتمندی در ذهن مردم چین داره. به این دلیل شهر ممنوعه نام گرفته که یک بازدید غیرمجاز از کاخ، سریعا منجر به مرگ فرد بازدیدکننده می شده. اَرگی محاصره شده در دیوارهایی به طول 3.5 کیلومتر، درست در قلب پکن! این بنا از جمله معماری های باستانی در چین هست که به بهترین شکل حفظ شده و نمیشه از دیدنش چشم پوشید! انقدر بزرگ که می تونه به راحتی سالانه 16 میلیون بازدیدکننده را جذب خودش کنه! این کاخ ماورایی، مملو از آیین های کسالت بارش، خانه دنجی برای دو سلسله از امپراطوران مینگ و چینگ بوده.
در بین سال های 1402 تا 1420 به دستور امپراطور یونگله و توسط یک میلیون کارگر ساخته شد. این مجموعه ی بسیار وسیع شامل بیش از 900 ساختمان و 9000 اتاق است که در فضایی 720.000 مترمربعی گسترده شده اند. و یک تیم مرمت به صورت مداوم و تمام وقت، مشغول رنگ آمیزی، تعمیر و بازسازی این مجموعه است. این کاخ موزه _با تاریخی طولانی تر از آنچه فکرش را بکنید_ اولین بار در سال 1925 به روی همگان باز شد. تنها یک سال پس از کناره گیری پویی (Puyi)، آخرین امپراطور (Last Emperor)، از سلطنت، توسط دادگاه داخلی به تصرف درآمد.
ستون هایی از چوب درخت نانمو (Nanmu,楠木) از جنگل های جنوب غرب چین به سمت پایتخت آورده شده بودند، در حالی که بلوک های سنگی استخراج شده در زمستان، از طریق جاده های یخ زده مبتکرانه، به سمت پایتخت کشانده می شدند. علی رغم قدمت آن، بیشتر بناهایی که در حال حاضر بازدیدکنندگان می بینند، مربوط به قرن هجدهم است. آتش، همیشه یک تهدید برای این کاخ های چوبی بوده و به طور مکرر هم در این کاخ ها آتش سوزی اتفاق می افتاده. متهمان ردیف اول این آتش سوزی ها شامل: جرقه های مربوط به نمایش آتش بازی، فانوس های واژگون شده و خواجه های عصبانی دربار، بودند. بنابراین در سراسر مجموعه، خمره های برنزی حاوی آب می گذاشتند که از آن ها برای خاموش کردن آتش استفاده میشد.
اما کاخ فقط مجموعه ای از ساختمان نیست، در واقع موزه ای بزرگه شامل بزرگترین مجموعه از گنجینه ی امپراطوری در سراسر کشور، از جمله: تختِ اژدهای باشکوهی که امپراطور روی اون می نشسته و مجسمه های بودا که با انواع فلزات گرانبها و جواهرات قیمتی تزئین شده اند.
با وجود چپاول ژاپنی ها و ملی گراها در قرن گذشته، هنوز هم تعداد بسیار زیادی آثار هنری باقیمانده که در هر بار بازدید، فقط می توان تعداد اندکی از آن ها را دید. بیشتر این آثار را می توان در کوشک ها و عمارت های جانبی مجموعه که در حال حاضر به گالری، موزه و نمایشگاه تبدیل شده اند، دید.
حتی حیاط هایی که ساختمان ها را از هم جدا میکنند هم به همان اندازه زیبا هستند. حیاط هایی که مکان مناسبی برای اندیشیدن به شکوه و جلال کاخ و زندگی ساکنان آن هستند. چهارده نسل از سلسله ی مینگ و ده نسل از سلسله ی چینگ شهر ممنوعه را خانه ی خودشان می دانستند و چه بسیار فتنه ها، رسوایی ها و عاشقانه های این کاخ که الهام بخش فیلم ها و کتاب های فراوانی بوده اند.
ارتش بزرگی از پیشخدمت ها، آشپزها، صیغه ها، خواجه ها، مقامات درباری و سربازها در خدمت خانواده ی امپراطوری بودند. که در عین حال که به سروران خود خدمت می کردند، برای بهبود موقعیت خود نقشه ها می کشیدند. جای تعجب نیست، امپراطورانی که خود را به زندگی تجملاتی داخل قصر محدود کرده بودند و ذره ای از شرایط وخیم مردم عادی آن سوی دیوارهای کاخ اطلاعی نداشتند، این گونه سقوط خود را رقم بزنند.
ورود افراد عادی به داخل شهرممنوعه برای مدت 500 سال قدغن بود. اما امروزه هرکسی که تمایل به پرداخت هزینه ی ورودی داشته باشد، میتواند این قصر خارق العاده را تجربه کند. این بنا ابتدا تحت حمایت امپراطور Yongle در بین سال های 1406 تا 1420 ساخته شد و تا زمان سقوط سلسله ی چینگ در سال 1911 این مجموعه ی گسترده، مقر دولت چین بود.
علی رغم اینکه فقط نیمی از این مجموعه به روی بازدیدکنندگان باز است، اما هنوز آنقدر گسترده است که به راحتی می توان چندین روز در آن جستجو کرد.
این شهر دارای چهار دروازه ی بسیار بزرگ است، از جمله دروازه ی صلح آسمانی (Gate of Heavenly Peace) که پرتره ی بزرگ مائوزدونگ بر روی دیوار آن آویزان است. امروزه گردشگران از دروازه ی جنوبی (Meridian Gate) وارد مجموعه می شوند، یک درگاه عظیم U شکل که سابقا مخصوص ورود امپراطور بوده. صدای طبل ها و ناقوس ها نشانه ی رفت و آمد امپراطور بود، در حالی که افراد معمولی تر از درهای کوچک تر استفاده می کردند: ارتش از دروازه ی غربی، غیرنظامیان از دروازه ی شرقی، خدمتکاران هم از دروازه ی شمالی. امپراطور همچنین از دروازه ی جنوبی ارتش خود را بررسی می کرد، در مورد زندانیان حکم می داد و به شلاق خوردن وزرای دردسرسازش نظارت می کرد.
از طریق دروازه ی جنوبی وارد حیاط وسیعی می شویم و از روی نهر طلایی (金水,Golden Stream) عبور می کنیم، از روی پل های پنجگانه ی مرمری که شبیه کمان های تاتاری ند و ما را به دروازه ی عالیِ هارمونی هدایت می کنند. دروازه ای که در آن سوی خود حیاطی به گنجایش 100.000 نفر از شرفیابان امپراطور را دارد.
از سال 2018 بازدیدکنندگان می توانند از دیوار مجموعه واقع دربخش شرقی دروازه ی مریدین بالا رفته، به سمت برج شرقی رفته، سپس به سمت شمال مجموعه حرکت کنند تا به دروازه ی شرقی (East Prosperity Gate) برسند. این مسیر شامل گالری معماری تاریخی، با فضاهای نمایشگاهی در برج شرقی و دروازه ی باشکوه شرقی است. در کل حدود سه چهارم دیوار 3.5 کیلومتری قابل پیمایش است، راه خوبی برای پشت سر گذاشتن جمعیت و گرفتن عکس های عالی.
قبل از عبور از دروازه ی عالیِ هارمونی برای رسیدن به جاذبه ی اصلی شهرممنوعه، راه خود را به سمت غرب حیاط کج کنید و از تالار سلحشوری نظامی (Hall of Martial Valour) بازدید کنید، جایی که امپراطور وزرا می پذیرفت. این مکان مجموعه ای متفاوت از نمایشگاه ها را در خود جا داده است. تنها در سمت جنوب گالری مبلمان واقع شده که فضایی معروف به انبارهای جنوبی ست و اولین بار در سال 2018 افتتاح شد. مجموعه تالار درخشش ادبی (Hall of Literary Brilliance) در شرق دروازه ی مریدین، سابقا به عنوان محل اقامت ولیعهد مورد استفاده قرار می گرفت. این بنا پس از تخریب دراثر آتش سوزی در سال 1683 بازسازی شد.
سه تالار بزرگ (三大殿; Sān Dàdiàn)، قلب باشکوه شهرممنوعه اند، که همگی بر روی یک تراس مرمر سه طبقه _به شکل کلمه ی چینیِ امپراطور (王; wáng)_ ساخته شده اند.
تالارِعالیِ هارمونی (The Hall of Supreme Harmony) بزرگترین و مهم ترین بنای کاخ است، که زمانی بلندترین بنای پایتخت بوده. بزرگترین رویدادهای دربار امپراطوری از جمله جشن تاجگذاری و تولد امپراطور و مراسم انتصاب رهبران نظامی در این بنا برگزار میشد. درون تالار دو Luduan (موجودی خوش یمن در افسانه های چین باستان ترکیبی از بدن گوزن و پوشش سبزرنگ، دم اسب و تک شاخ روی سر که قادر به تکلم به تمام زبان هاست و توانایی تشخیص حرف راست و دروغ) در حال نگهبانی از تخت سلطنتیِ پرآذین (龙椅; Lóngyǐ) هستند، تختی که امپراطور از روی آن به مقامات ترسان و لرزان نگاه می کرد. کل دربار درحضور امپراطور می بایست 9 بار سجده می کرد (عمل چسباندن پیشانی به زمین که به kowtow معروف است). در پشت تخت سلطنتی، کوه مقدس Xumishan (بهشت بودائیان) به نشانه ی برتری امپراطور حکاکی شده. امروزه فقط می توان از بیرون آن را بازدید کرد، البته با یه مقدار هُل و فشار مثل مسابقه ی راگبی!
پشت تالارِعالیِ هارمونی، تالارِهارمونی میانی (The Hall of Middle Harmony) قرار گرفته که به نوعی ترانزیت لانژِ امپراطور محسوب میشد، جایی که امپراطور قبل از ورود به تالارِعالیِ هارمونی در آنجا توقف می کرد، سخنرانیش رو آماده می کرد و با وزرای دربار مشورت می کرد. درون تالار دو تختِ روان مربوط به سلسله ی چینگ در معرض نمایش گذاشته شده که به نوعی روش حمل و نقل امپراطور در شهر ممنوعه محسوب میشده. آخرین امپراطورِ چینگ، پویی، از دوچرخه استفاده می کرد، برای همین بخش هایی از محوطه ی کاخ را تغییر داده بود تا رفت و آمد با دوچرخه راحت تر شود.
سومین تالار بزرگ، تالار حفظِ هماهنگی (The Hall of Preserving Harmony) است که برای برگزاری ضیافت های دولتی و بعدها برای آزمون های سلطنتی استفاده میشد. این تالار هیچ ستونِ پشتیبانی ندارد و در پشت تالار یک مسیر 17 متری مخصوص کالسکه با حکاکی های اژدها و ابرها به ورودی تالار منتهی می شود. این مسیر از مرمر 250 تنی ساخته شده، که به روش هوشمندانه ای در زمستان روی یخ ها کیلومترها هُل داده شده تا به کاخ رسیده. ساختمان های پیرامون اطرافِ سه تالار بزرگ، برای حفظ و نگهداری طلا، نقره، ابریشم، فرش و سایر گنجینه ها مورد استفاده قرار می گرفت و اکنون نمایشگاه های موزه را در خود جای داده اند.
پیکربندی اصلی سه تالار بزرگ در ساختمان هایی که بعد از دروازه ی پاکِ بهشتی (Gate of Heavenly Purity) بنا شده اند هم منعکس شده است. به طور سنتی این دروازه، خط تقسیم بین محوطه ی تشریفاتی بیرونی و محوطه ی اندرونی (که در شمال مجموعه قرار دارد) بود، جایی که امپراطوران و اطرافیان آن ها زندگی و کار می کردند. هرچند که این ساختمان ها از لحاظ مقیاس کوچک تر بودند اما بسیار مهم تر بودند. چون قدرت واقعی در این ساختمان ها حضور داشت. همان طور که در چین سنتی قدرت واقعی آن سویِ درهای پشتی قرار داشته.
اولین سازه بعد از این دروازه، کاخ پاکِ بهشتی (The Palace of Heavenly Purity) است که محل اقامت امپراطوران مینگ و اوایل سلسله ی چینگ بوده، که بعدها به تالارِ شرفیابی (Audience Hall) تغییر کاربری داد. جایی که در آن سفیران و سایر شخصیت های برجسته مورد استقبال قرار می گرفتند.
بلافاصله پشت آن تالار اتحادیه (Hall of Union) است که درون آن یک ساعت آبی قرار گرفته، این ساعت آبی در سال 1745 با پنج ظرف برنزی ساخته شده که با دقت بالایی کالیبره شده است. اینجا همچنین می توان ساعتی مکانیکی ساخته ی سال 1797 و مجموعه ای از مُهرهای یشمی امپراطور را دید.
تالار آرامشِ زمینی (The Palace of Earthly Tranquility) هم خوابگاه عروسی یا حجله ی زوج های سلطنتی بود که مرکز عملیات حرمسرای کاخ محسوب میشد.
در منتهی الیه شمالیِ شهرممنوعه، باغ سلطنتی (Imperial Garden) قرار گرفته، نمونه ای از یک باغ کلاسیک چینی با 7000 متر مربع از باغ آرایی زیبا شامل سنگ باغ ها، مسیرهای پیاده روی، کوشک ها و درخت های سرو قدیمی. در مرکز باغ بنای صلحِ امپراطوری (Hall of Imperial Peace) با سقفی دو طبقه، و در نزدیکی آن هم کلبه ی تذهیبِ معنوی (Lodge of Spiritual Cultivation) قرار گرفته که سِر رجینالد جانستون (Sir Reginald Johnston) معلم بریتانیاییِ پویی (آخرین امپراطور)، به او زبان انگلیسی درس می داد.
در لبه ی شمال شرقی مجموعه، بنایی قرار دارد که خودش یک شهرممنوعه ی کوچک است. کاخ طولِ عمرِ با آرامش (Palace of Tranquil Longevity) در سال 1771 ساخته شد، که قرار بود امپراطور سلسله ی چینگ Qianlong، دوران بازنشستگی خود را در اینجا سپری کند، هرچند که او هرگز به آنجا نقل مکان نکرد. اما امروزه گالری گنجینه را در خود جای داده است. گالری گنجینه یکی از مهم ترین کالکشن های اشیاء زینتی کاخ است، هنرها و صنایع دستی ساخته شده از طلا، نقره، یشم، زمرد، مروارید و سایر جواهرات قیمتی و نیمه قیمتی در این گالری نگهداری می شود. برای ورود به این مجموعه از سمت جنوبی است که از گالری ساعت ها خیلی هم دور نیست. درست در ورودی این مجموعه دیوار لعابی زیبای 9 اژدها (Nine Dragon Screen) را می بینیم که از روی مدل اولیه اش در پارک Beihai نمونه برداری شده است.
اگر از آنجا به سمت شمال برویم، می توانیم قبل از خارج شدن از دروازه ی شمالی مجموعه، سالن ها و حیاط های مختلفی را بازدید کنیم. در مسیر، به دنبال عمارت ترانه های خوش (Pavilion of Cheerful Melodies) بگردیم، ساختمان اُپرای چوبی سه طبقه که زمانی بزرگترین تماشاخانه ی کاخ بوده و اینکه چطور دریچه های جالب آن باعث می شدند هنرپیشگان ورود پرشوری به صحنه داشته باشند.
در ضلع غربی و شرقی تالارهای مرکزی کوچکتر، ده ها محوطه، حیاط و کاخ وجود دارد. عمارت هایی که (به سبک sìhéyuàn های هوتونگ در پکن) شامل یک حیاط در وسط و تالارهایی در چهارطرف میشد و اکثر امپراطوران و ملکه ها اینجا اقامت داشتند. بیشتر این ساختمان ها، به ویژه آن هایی که در غرب قرار دارند، با وسایل سلطنتی تزئین شده اند.
بخش هایی از کاخ که قبلا محدودیت بازدید داشتند، الان باز شده اند. در غربِ دروازه ی پاکِ بهشتی، مجموعه ای از تالارها و باغ ها قرار دارد که محل اقامت ملکه ها و صیغه های امپراطوران مرحوم بوده و معروف است به کاخِ مهربانی و آرامش (Palace of Compassion and Tranquility) که دهه ها بعد از سال 1925 به منظور انبار استفاده میشد و امروزه گالری مجسمه ها را درخود جای داده است که شامل مجسمه های بودایی، جنگجویان سفالین، نقش برجسته های سنگی نفیس و ... از دوره ی ایالات متخاصم به بعد می شود.
در بخش جنوبی کاخ، باغِ مهربانی و آرامش (Garden of Compassion and Tranquillity) قراردارد که ملکه های بیوه و صیغه های سلطنتی در اینجا بودا را پرستش می کردند، خود را سرگرم می کردند و به استراحت می پرداختند.
در سمت غربی آن، کاخِ طول عمر و سلامتی (Palace of Longevity and Health) است که برای مادر امپراطور Qianlong ساخته شده بود.
.
.
.
زیبایی های این مجموعه بسیاره، من سعی کردم تو این پست به صورت کلی قسمت های اصلیِ شهرممنوعه رو توضیح بدم. همه می دونیم که شهری با این قدمت چقدر جزئیات، آداب و رسوم، فرهنگ، هنر، باور و اعتقادات و ... داره. در آینده در مورد جزئیاتش بیشتر باهم خواهیم خوند.
و در انتها،
اگر به خواندن سفرنامه ی چین علاقمندید، لطفا حساب من در اینستاگرام را دنبال کنید.
