معماری بین النهرین

بین النهرین یعنی میان دو رود ( رود دجله و فرات) است که از کوه های ارمنستان سرچشمه گرفته اند. نخستین تمدن شناخته شده ی این سرزمین را سومریان تشکیل دادند. سومریان مردمانی کشاورز بودند که طرز مهار کردن سیل را آموختند و شهر هایی با دیوار های قطور ایجاد کردند : مانند اروک

اروک بزرگترین شهر سومری بود که قدیمی ترین معبد حفظ شده در آن به ( معبد سنگ آهک ) معروف است. زیرا دست کم بخش های پایینی دیوار های آن از این سنگ ساخته شده است و این شایان توجه است زیرا در جلگه ی بین النهرین هیچ گونه سنگ ساختمانی یافت نمی شده است.

برجسته ترین بخش مجتمع و در واقع شناخته شده ترین ساختمان در دره بین النهرین معبد بود که زیگورات نامیده میشد. زیگورات در زبان سومری به معنای کوه و در زبان بابلی به معنای سکو یا بنای پله پله ای است. نمونه ای از زیگورات ساختمان زیگورات اور است که کوه محکمی از خشت خام با نماسازی ضخیمی از آجر با ملات قیری است. آجر را به این علت با ملات قیر در نماسازی به کار می بردند که بر قدرت و استحکام آن در برابر سیل ها و دیگر عوامل طبیعی بیفزایند.

معماری سومری ها از مصالح آجر و گل و قیر و خشت برای زیرکار ولی آجرجوش و گاهی آجر های لعاب دار برای روکار(نما) استفاده میشده همینطور از چوب نیز استفاده می شده است.

معماری دوره آکاد :

اَکد یکی از دولت شهرهای سومر بود که حاکم آن،سارگونِ اَکدی،تصمیم می گیرد اَکد را گسترش دهد،بنابراین شمال و جنوب بین النهرین را فتح می کند.

از مهم ترین آثار اکدیان می توان به لوح پیروزی نارامسین و کاخ نارامسین در ناگار(سوریه) اشاره کرد.

معماری بابل کهن:

معماری بناهای بازمانده از این دوره به دو دسته تقسیم می شوند :

1) معابد: معبد ایشچالی مهمترین معبد این دوره است که ساختمان این معبد بر روی یک مصطبه قرار گرفته امامحراب اصلی که در انتهای بخش غربی آن قرار دارد بر روی سکویی بلند تر استوار شده است. معبد دارای ورودی های متعدد و یک حیاط بزرگ و سه حیاط کوچک است که زوار طی مراحل خاصی به محراب اصلی دسترسی میافتند.

2) کاخ ها: یکی دیگر از بناهای این دوره کاخ ماری است . این کاخ مجموعه ای از تالار های پذیرایی است که بر روی مصطبه ای ساخته شده است و شامل نقاشی های دیواری می شود.

معماری دوره ی آشور :

یکی از مهم ترین کاخ های آشوریان،ارگ ناتمامِ سارگون دوم در خُرساباد است،با مساحتی حدود ۴۰۰ هزار مترمربع و بیش از ۲۰۰ حیاط.سقف اتاق های کاخ،تاق گهواره ای است.

معماری بابل جدید:

مهمترین اثر این دوران معبد ( نین ماه ) در بابل است.

همچنین دروازه ایشتارنیز یکی از آثار برجسته معماری شهر بابل در دوران جدید است که بیرون نمای این بنا با کاشی لعابدار به رنگ آبی تیره پوشیده شده است و نقوش تزیینی آن عبارتند از جانورانی مانند گاو و اژدها

در پایان، معماری بین‌النهرین به عنوان یکی از نخستین جلوه‌های معماری تمدن بشری، نقش بسزایی در شکل‌گیری سبک‌های بعدی ایفا کرد. استفاده از مصالح محلی مانند آجرهای گلی، ایجاد زیگورات‌ها، سیستم‌های پیشرفته آبرسانی و طراحی شهری نشان‌دهنده نبوغ و خلاقیت معماران این دوران بود. تأثیرات این معماری را می‌توان در تمدن‌های پس از آن، از جمله ایران، مصر و یونان مشاهده کرد. میراث معماری بین‌النهرین نه تنها بازتابی از باورها و نیازهای مردمان آن زمان است، بلکه همچنان الهام‌بخش پژوهشگران و معماران امروزی محسوب می‌شود.