حاضر جوابی ، یکی از مهم ترین مهارت هایی است که هر فردی باید آن را داشته باشد. حاضر جوابی که البته منظور ما نوع مثبت آن است، به ما کمک می‌کند بتوانیم در خیلی از اوقات از حق خود دفاع کنیم و اتهامات و تهمت هایی را که به ما زده می‌شود، از خودمان دور کنیم و یا حتی در خیلی از اوقات از شر سوالات نامربوط و بی ربطی که خیلی از افراد می‌پرسند راحت شویم. پس تا پایان همراه ما باشید تا در کنار یکدیگر، این مهارت را به خوبی یاد بگیریم.
حاضر جوابی به نوعی ابزاری است که به ما کمک می‌کند تا در ارتباط با دیگران قدرتمندتر باشیم.
حاضر جوابی اسلحه‌ای برای حمله به دیگران نیست که بگوییم بد و بی ادبانه است. قرار نیست ما با حاضر جوابی دیگران را تخریب کنیم. حاضر جوابی یک سِپَر است و به ما کمک می‌کند تا در مقابل حمله کلامی دیگران از خودمان دفاع کنیم.
ناگفته نماند حاضر جوابی باید در جهت صحیح و سازنده انجام شود در غیر این صورت، نوع رفتارها و پایان گفتگو خدشه دار خواهد شد.
حتما برایتان پیش آمده که کسی چیزی بگوید و جوابش را بدهید؛ اما چند ساعت بعد جواب های بهتری به نظرتان برسد و از گفته های خود پشیمان بشوید. گاهی به خاطر نداشتن کنترل روی قدرت کلام یا بیش از حد احساسی شدن، این اتفاق رخ میدهد.
قبل از هر مذاکره ای چه رسمی مانند کسب و کار چه غیر رسمی مثل خانواده و در بین دوستان، باید از صحبت های خود مطمئن باشید و بدانید عبارات و لغات صحیح کدام اند. اگر کسی در جمع دوستان، خانواده و محل کار و هرجای دیگری با دیگران ارتباط برقرار نکند؛ وقتی حق او را پایمال کنند، حرفی نزند و از خود دفاع نکند؛ توانایی‌های خودش را بیان نکند و هیچوقت نظر خود را بیان نکند. واقعا بعید است بتواند موفق شود. چنین فردی خودش را از موقعیت هایی که ممکن است سرنوشت او را تغییر دهند، محروم می کند.
اکنون فردی را تصور می کنیم که در موقعیت‌های مختلف ابراز وجود می‌کند و توانایی‌هایش را بروز میدهد؛ هرگاه احساس کند نظر او کاربردی است، با احترام و قدرت نظرش را بیان می‌کند؛ اگر کسی بخواهد حق چنین فردی را پایمال کند با صحبت های خود جلوگیری کند. آیا میزان موفقیت این فرد بیشتر نخواهد بود ؟! مطمئناً بیشتر است.
برای اینکه موقعیت و شرایط خودمان را به افرد موفق نزدیک‌تر و شبیه‌تر کنیم نیاز داریم تا کلامی اثرگذار داشته باشیم که یکی از ابزارهای قدرتمند آن مهارتی است به نام حاضرجوابی.
پس هدف من همین ابتدا این است که ذهنیت بدی را که همه ما احتمالاً درباره حاضر جواب بودن داریم را از بین ببرم تا بهتر بتوانیم با استفاده از راهکارهایی که گفته می‌شود، حاضر جوابی کنیم.
چرا می‌گویم حاضر جوابی همیشه بد نیست؟
تصور کنید فردی شما را به انجام کار بدی متهم می‌کند، شما را بیخود و بی جهت مسخره می‌کند، به شما حرفی می‌زند که کاملاً به ناحق است و یا حتی حق خودتان یا فرد دیگری را ضایع می‌کند. خب طبیعتاً شما در این مواقع برای دفاع از خودتان و یا دیگران نیاز به یک فن بیان قوی و مهارت حاضر جوابی دارید. درست است؟
پس فکر می‌کنم حالا دیگر با این تفاسیر متوجه اهمیت بالای حاضر جوابی شده باشید و آماده یادگیری تکنیک‌های آن باشید. اما قبل از آن باید به شما نکته ای فوق العاده مهم بگویم تا خیلی بهتر هم به موضوع حاضر جوابی پی ببرید و هم خدای نکرده دچار سوءتفاهمی در این رابطه نشوید.
حالا نوبت به این می‌رسد که بهترین تکنیک های حاضر جوابی را با یکدیگر بررسی کنیم و با استفاده از آن ها، این مهارت را در وجود خودمان به طرز فوق العاده ای تقویت کنیم. این تکنیک ها عبارتند از:
اولین و شاید بتوان گفت بهترین تکنیک برای حاضر جوابی کردن، استفاده از طنز است. سعی کنید وقتی کسی به شما چیزی گفت که ناراحت شدید یا در اصطلاح تیکه ای انداخت که باید به او جواب می‌دادید، از این تکنیک استفاده کنید. چرا که هم به خوبی می‌توانید بحث را عوض کنید، هم پاسخ طرف مقابل را بدهید و هم دیگران را بخندانید. برای درک بهتر این موضوع مثالی برایتان می‌زنم:
فرض کنید یک نفر از شما سوالی می‌پرسد با این مضمون که: چرا کنکور نمیدی؟ پس این درست کجا به دردت میخوره؟
طبیعتاً این مسائل مسائلی شخصی هستند و احتمالاً دوست نداشته باشیم هم دیگران در جریان آن ها قرار بگیرند و هم درباره آن ها پیگیر باشند. در نتیجه می‌توانید در جواب این افراد، این طور جواب دهید: منتظر دستور شما بودم! اتفاقاً خیلی خوب شد که یادآوری کردید! بله حتماً الآن میرم کنکور میدم میام!
و به این ترتیب شما هم خنده را بر لبان همه جاری کردید و هم پاسخ طرف مقابل را آن طور که باید و شاید ندادید. پیشنهاد می‌کنم با تکنیک های استفاده از طنز در سخنرانی با مطالعه چگونه در سخنرانی خود از طنز استفاده کنیم خیلی بهتر آشنا شوید.
برخی افراد هم هستند که با بی ادبی تمام حرف هایی به انسان می‌زنند که هیچ سند و مدرکی هم برای آن حرف ها ندارند، یا تهمت های نا به جا و ناروا می‌زنند و دیگران را متهم می‌کنند به انجام کارهایی که نکرده اند.
اگر شما در یک زمانی گرفتار این دست از افراد شدید و فقط حرف های نامربوط نسبت به خود شنیدید، بهتر است فقط سکوت کنید. سکوت کردن خودش در اینجا یک پاسخ محکم محسوب می‌شود! در واقع شما با سکوت خود به طرف مقابل و سایر افرادی که در جمع حاضر هستند بی گناهی خود را ثابت می‌کنید و اصلاً به آن ها این موضوع را می‌فهمانید که طرف مقابل حتی ارزش جواب دادن هم ندارد و من او را در حدی نمی‌بینم که بخواهم خودم را درگیر پاسخ دادن به او کنم.
در نتیجه هم این شما هستید که از آن حرف ها تبرئه می‌شود و طرف مقابل هم جز کم ارزش شدن، هیچ چیزی برایش باقی نمی‌ماند.
همان طور که گفتم، گاهی اوقات افراد سوال هایی از شما می‌پرسند که نمی‌خواهید به آن ها جواب دهید و یا اصلاً سوال های نا مربوطی می‌پرسند که هیچ ربطی به آن ها ندارد. در این جور مواقع می‌توانید سوال را با سوال جواب دهید. مثلاً: منظورت چیه؟ میشه بپرسم چرا این سوالو می پرسی؟ اگه جواب ندم اشکالی داره؟ و…
حتی زمان هایی هم که سوالی در کار نیست و فقط حرف نا مربوطی زده می‌شود، می‌توانید از این دست سوالات استفاده کنید و قائله را خاتمه دهید.
یک سری تیکه کلام ها هستند که در جامعه رواج پیدا کرده اند و احتمالاً شما هم آن ها هم شنیده باشید و هم ازشان استفاده کرده باشید. این تیکه کلام ها، برای حاضر جوابی فوق العاده هستند. البته بیشتر برای حاضر جوابی های دوستانه.
مثلاً زمانی که کسی از شما انتقادی کرد و خواست به شما بفهماند خودش خوب است، می‌توانید به اون این طور جواب دهید: بابا بروسلیییی! جذاااااب! باشه اصن تو خوبی! تو خدای این کار…
این دست تیکه کلام ها در فضای مجازی بسیار فراوان است و حتی می‌توانید از کتاب های طنز و عامیانه و یا صحبت های دیگران، آن ها را استخراج کنید. فقط مجدداً تأکید می‌کنم که در جاهای رسمی و فضاهای سنگین از این تیکه کلام ها استفاده نکنید.
تکینک مقایسه کردن هم می‌تواند به حاضر جوابی شما بسیار کمک کند. البته مقایسه ای که تا حدی کوبنده باشد و بتواند به خوبی منظور شما را بیان کند.
مثلاً اگر کسی به شما گفت “تو خیلی فن بیان ضعیفی داری” می‌توانید در جواب او بگویید “پس خداروشکر که فن بیانم ضعیفه و نمیتونم با بیانم به کسی بی احترامی کنم!”
می‌بینید؟ شما در اینجا هم بی ادبی او را به رُخش کشیدید و هم ادب خودتان را با بی ادبی او مقایسه کردید. سعی کنید در جاهای مرتبط حتماً از این مقایسه های کوبنده استفاده کنید و پاسخ طرف مقابل خود را بدهید تا دیگر از این دست حرف های آزار دهنده به شما نزند.
دیدید بعضی از افراد را که وقتی بهشان حرفی می‌زنیم سریع در مقابل ما گارد می‌گیرند و میخواهند به ما ثابت کنند که حرف ما درست نیست؟ خب نتیجه در این جور مواقع چه می‌شود؟ احتمالاً شما بیش از پیش به حرف خود پی می‌برید و آن شخص فقط حرف شما را تأیید کرده است. البته این تکنیک شاید اولین راهکاری باشد که به ذهن هر کس می‌رسد اما مطمئن باشید که بدترین راهکار نیز هست. به طور مثال:
شما به کسی می‌گویید که کمی زود رنج است و زود ناراحت می‌شود. او بلافاصله با ناراحتی پاسخ میدهد: نه من خیلی هم با جنبه هستمو اصلاً ناراحت نمی‌شوم. این طور نیست. حرف تو اشتباه است و…
خب این طور کاملاً مشخص می‌شود که او فردی زود رنج است و حرف شما کاملاً هم درست بوده. پس سعی کنید به هیچ وجه از این راه استفاده نکنید.
