بازی رایانه ای یا بازی کامپیوتری (به انگلیسی: PC game یا Computer game) یک بازی ویدئویی است که به‌جای اجرا روی کنسول بازی ویدئویی یا دستگاه آرکید، در رایانه شخصی انجام می‌شود. بازی‌های کامپیوتری از سال ۱۹۸۳ خصوصاً در اروپا رایج گردیدند. این زمان، زمان کدگذاری اتاق خواب نام گرفت. این بازی‌ها از سال ۲۰۰۰ به‌صورت دیجیتالی مورد انتشار قرار گرفتند. این بازی‌ها به‌صورت رایگان یا به‌عنوان محصول تجاری عرضه می‌شوند.
رشد اولیه
توسعه PDP-1 در سال ۱۹۶۱ برای بازی‌های کامپیوتری معتبر می‌باشد. بازی‌های کامپیوتری شامل دو کنترل‌کننده می‌باشد که در فضا مانور داده و سبب نابودی یکدیگر می‌شوند. همچنین رایانه‌های شخصی تنها با توسعه ریز پردازنده و میکرو کامپیوتر و بازی کامپیوتری نسبت به رایانه‌های بزرگ و مینی کامپیوتر که قبلاً وجود داشته‌اند محبوب تر شده‌اند .OXO، اقتباس شده از tic-tac-toe، در سال ۱۹۵۲ برای EDSAC عرضه گردید. یکی دیگر از بازی‌های کامپیوتری در سال ۱۹۶۱ توسعه پیدا کرد در زمانی که دانشجویان MIT مارتین گریتز و الن کوتاک با استیو روسول کامپیوتر را برای محاسبات ریاضی استفاده کردند.[۱] اولین نسل از بازی‌های رایانه‌ای که از داستانها اخذ شده بود توسط کاربر از طریق صفحه کلید قابل بازی کردن بود. اولین بازی ماجراجویی در سال ۱۹۷۶ توسط ویل کرودر برای مینی کامپیوترهای PDP-11 ساخته شد و در سال ۱۹۷۷ به وسیلهٔ دون ودز تکمیل گردید.[۲] از سال ۱۹۸۰ قابلیت کامپیوترهای شخصی برای راه‌اندازی بازی‌های افزایش یافت ولی در این زمان گرافیک کامپیوترها یک عامل مهم در یه .دستمال من زیر درخت آلبالو گم شده. بازی‌ها معرفی گردید. بازی‌های بعدی شامل دستورهای متنی همراه با گرافیک پایه در بازی‌های SSI Gold Box مانند Pool of Radiance, و Bard's Taleبود. از سال ۱۹۷۰ الی ۱۹۸۰ بازی‌ها در راستای گروه‌ها و نشریات سرگرم‌کننده و تفریحی مانند Creative Computing و Computer Gaming World توسعه پیدا کرد. این نشریات استاندارد نوشتن در کامپیوتر و بازی کردن یا خواندن نرم‌افزارها را ارائه نمود.[۳] میکروسافت یکی از اولین بازی‌ها بود که به کاربرها فروخته شد. از اولین فروش در سال ۱۹۷۷ میکروسافت بیش از ۵۰ هزار نسخه بر روی کاست نوار فروخت.
رکود صنایع و عواقب آن
همان‌طور که بازی‌های ویدئویی جهت عرضه به بازار به شکل کارتریج با کیفیت پایین توسط شرکت‌های متعدد به بازار عرضه گردید و محصولات زیادی مانند Atari 2600 توسط Pac-Man و E.T. جهت استفاده کامپیوترهای شخصی وارد بازار شد. از سال ۱۹۸۳ علاقه‌مندی به بازی‌های ویدئویی کاهش یافته و توجهات به سمت بازی‌های کامپیوتری سوق پیدا نمود.[۴] در اثر رکود اقتصادی بازار این بازی‌ها مقداری کساد شده و شرکت‌ها دچار زیان و ضرر شدند. در مقابل بازار کامپیوترهای خانگی رونق گرفت. از نمونه‌های ارزان آن‌ها می‌توان به کمودور ۶۴ نام برد. بازار با تجربه آمریکائی شمالی با ایجاد سیستم NES در آمریکا تجدید حیات نمود. رونق بازی‌های کامپیوتری در اروپا تا سال‌ها ادامه داشت. کامپیوترهای با مارک ZX Spectrum و BBC Micro در بازار اروپا بسیار موفق بودند. اما NES که انحصار آمریکای شمالی و ژاپن شده بود، موفق نگردید. تنها کنسول ۸ بیتیکه در اروپا موفق بود بر اساس Sega Master System واقع شده بود.[۵] تفاوت کلیدی میان کامپیوتر غربی و ژاپنی در زمان رزولوشن صفحه نمایش بود. رزولوشن سیستم ژاپنی بیشتر از 640 X ۴۰۰ بود. در زمان سیستم ۱۶ بیتی Commodore Amiga و Atari ST در اروپا عمومی شده بودند در حالیکه Sharp X68000 و FM Towns در ژاپن عمومی شده بود.
تکامل بازی‌های رایانه ای
در سال ۱۹۸۷ IBM PC بسرعت در بازار رشد نمود و به مهم‌ترین شرکت سازنده بازی‌های تبدیل شد. بیش از یک سوم از بازی‌های که در آمریکای شمالی برای کامپیوترهای شخصی فروخته شده دو برایر تعداد کمدورهای و Apple II فروخته شده بود. در سال ۱۹۸۹ Computer Gaming World گزارش نمود که صنایع به سمت استفاده از کارت گرافیک VGA می‌باشند. در حالی که برخی از بازی‌ها با پشتیبانی از VGA در آغاز سال آگهی شد آن‌ها معمولاً گرافیک EGA از طریق کارت‌های VGA پشتیبانی می‌شوند. دراواخر سال ۱۹۸۹ اکثر ناشران از 320x200 MCGA به عنوان زیرگروه VGA حمایت کردند.[۶][۷][۸] پیشرفت‌های بیشتر به کارهای هنری بازی و صوتی با امکان معرفی ساخته شد در دسامبر ۱۹۹۲ Computer Gaming World گزارش داد که DOS 82 درصد از فروش بازی‌های کامپیوتری را در سال ۱۹۹۱ به خود اختصاص داده‌است – در آوریل ۱۹۹۳ Computer Gaming World اعلام نمود ۹۱ درصد خوانندگان از کامپیوترهای IMB 6% Amiga و 3% Macintosh و 1% Atari ST استفاده کرده‌اند. همچنین مؤسسه ناشران نرم‌افزار بر اساس مطالعات که بر روی کاربران انجام داده‌اند اعلام کرده‌اند که ۷۴٪ آن‌ها از کامپیوترIBM و 10% Macintosh و، 7% AppleII و بقیه ۸٪ استفاده نموده‌اند. 51% IBM[۹] حافظه CD-ROM نسبت به فلاپی‌ها بسیار زیاد می‌باشد که این مهم کمک به کاهش سرقت در نرم‌افزارها و نیز کاهش قیمت آن‌ها می‌کند.
بازی‌های معاصر
از سال ۱۹۹۳ بازی‌های کامپیوتری نسبت به سایر نرم‌افزارها نیاز به حافظه بیشتری پیدا کرد. از سال ۱۹۹۶ با توسعه نرم‌افزار ویندوز حافظه و مسایل مربوطه ساده شدند.[۱۰] کنسولهای 3D مانند Super Mario 64 سبب محبوبیت in hardware accelerated 3D graphics در کامپیوترهای شخصی گردید. سرعت و بهبود تکنولوژی گرافیک کامپیوترها سبب افزایش سطح واقع گرایی در رابطه با بازی‌های کامپیوتری گردید.
موزه بازی‌های رایانه‌ای
موزه‌های بازی‌های رایانه‌ای زیادی در سرتاسر جهان وجود دارد:
در سال ۲۰۱۱ در برلین، موزه‌ای افتتاح شد که محل نگهداری بازی‌های رایانه‌ای از دهه ۱۹۷۰ تاکنون است.
موزه هنر و سرگرمی‌های دیجیتال، در اوکلند کالیفرنیا نیز نمایشگاه بازی‌های رایانه‌ای است که در آن مجموعه، به این‌گونه بازی‌ها به صورت کلی جمع‌آوری شده‌اند.
موزه بازی در رم به نگهداری از بازی‌های رایانه‌ای اختصاص داده شده‌است.
موزه تاریخ رایانه در مانتین ویو در کالیفرنیا دارای مجموعه‌ای از بازی‌های رایانه است و به بازدیدکنندگان اجازه بازی با نخستین بازی ویدئویی یعنی بازی جنگ فضایی را می‌دهد.
