فرآیند تولید تجاری چرم مدرن شامل سه مرحله اساسی است: آماده سازی جهت دباغی، دباغی و پرداخت پوست دباغی شده. به عنوان مرحله مقدماتی این پروسه باید پیش از دباغی، حیوان به دقت پوست کنده شود و در حمل و انبارکردن تحت مراقبت قرار گیرد. چند ساعت پس از مرگ حیوان، پوست شروع به تجزیه می کند. برای جلوگیری از این اتفاق، فرآیند کم کردن آب موجود در پوست که شامل فرایند خشک کردن با هوا، نمک سود کردنِ مرطوب یا خشک، و یا اسیدشویی با اسیدها و نمک ها پیش از فرستادن برای دباغی است انجام می گیرد.
در دباغی، پوست خیس می شود تا تمام مواد محلول در آب از بین رفته و به حالت و نرمی اولیه خود بازگردد. موها و پشم ها معمولاً با فرایندی بنام آهکی کردن از بین می روند، این فرایند با خواباندن پوست در مخلوط آهک و آب حاصل می شود و پس از آن مو و گوشت و بافت های اضافی توسط دستگاه برداشته می شوند. سپس پوست شسته می شود، آهک ها پاک می شوند، آنزیم زدایی انجام می گیرد (حذف آنزیم پروتئینی که بصورت غیر الیافی است جهت افزایش رنگ و انعطاف پذیری) و اسیدشویی (برای مهیاشدن پاک سازی و نرم شدن نهایی) انجام می پذیرد.
فرآیند دباغی نام خود را از تانن (اسید تانیک) گرفته است، عاملی که آب را در حدفاصل فیبرهای پروتئینی پوسته جابجا می کند و این فیبرها را با هم مخلوط می سازد.
دباغی گیاهی که قدیمی ترین روش دباغی است هنوز هم از روش های کارامد و پراهمیت این عرصه است. در این روش عصاره ها از بخش هایی از گیاهان (مانند ریشه، پوست، برگ و پوسته دانه) که سرشار از تانن هستند گرفته می شود، سپس مواد استخراج شده بعنوان ترکیبی جهت دباغی تشکیل می شود و پوست ها در مخازن این ترکیبات بسیار قوی خیس می شوند. انجام مراحل مختلف دباغی کردن گیاهی ممکن است هفته ها یا ماه ها به طول انجامد. نتیجه نهایی این فرایند، تولید چرمی مقاوم در برابر آب می باشد.
در دباغی با مواد معدنی از نمک های معدنی استفاده می شود. ماحصل این نوع از دباغی چرمی نرم و انعطاف پذیر می باشد. بیشتر از این نوع دباغی برای تولید چرم های سبک استفاده می گردد. استفاده از این روش می تواند دوره دباغی را برعکس دباغی گیاهی که چندین هفته بطول می انجامید به یک روز و یا حتی چند ساعت کاهش دهد. نمک کروم پرکاربردترین ماده معدنی است اما از نمک های آلومینیوم و زیرکونیوم هم در این راستا نیز استفاده می شود. در دباغی با مواد معدنی، پوست در حمام های نمکی (بااستحکام بیشتر) یا در حمام های اسیدی (واکنش های شیمیایی نمک ها را در فیبرهای پوست رسوب می دهند) خیس می شوند.
دباغی روغن روشی قدیمی است که در آن روغن ماهی یا سایر مواد روغنی و چربی انباشته یا کوبیده می شوند و در پوسته خشک می شوند تا جایی که جای رطوبت طبیعی پوست اصلی را بگیرند. دباغی روغن عمدتا برای ساخت چرم چمبر استفاده می شود، چرم چمبر چرمی نرم و متخلخل است که می تواند بارها بدون آسیب دیدگی مرطوب شود و خشک شود.
طیف گسترده ای از عوامل دباغی مصنوعی (یا سینتان ها) ، مشتق شده از فنل ها و هیدروکربن ها نیز استفاده می شود.
پس از اتمام فرآیند اساسی دباغی، پوست های دباغی شده مهیای مرحله نهایی تولید چرم یعنی پرداخت می شوند، پوست دباغی شده ابتدا کاملاً خشک شده و سپس رنگ می شود تا رنگ مناسبی بخود گیرند. روش های معمول رنگرزی شامل رنگرزی ضربه ای، پاشش، رنگ آمیزی قلم مو و رنگ آمیزی لکه ای است. سپس روغن ها و گریس های مخلوط شده به چرم افزوده می شوند تا چرم چرب شده و قابلیت هایی همچون نرمی، استحکام و آبگریزی در آن افزایش یابد.
سپس چرم در هوا یا در یک محفظه خشک کننده و یا با روش کشش_خشک شدن(ابتدا چرم کشیده می شود و سپس در هوا یا محفظه خشک می شود) در ۱۴ درجه رطوبت خود خشک می گردد. روش های دیگر که کمتر مورد استفاده قرار می گیرند شامل خمیری کردن و خشک کردن در فضای خلا می باشند. چرم خشک شده جهت بازسازی و ترمیم مجدد با خاک ارّه مرطوب پوشانده می شود تا رطوبت آن بصورت یکنواخت به ۲۰ درصد برسد. سپس کشیده و نرم می شود و سطح دانه آن را می پوشانند تا مقاومت بیشتری در برابر سایش، ترک خوردن، لایه برداری، آب، گرما و سرما ایجاد کند.
پس از این مراحل چرم دیگر آماده بکارگیری در تولیدات مد می باشد. این موارد شامل تولید کفش و چکمه، لباس، کمربند، روکش اثاثیه یا لوازم منزل، محصولاتی از جنس جیر، زین، دستکش، چمدان، کیف و همچنین موارد صنعتی مانند چرخ های بادی و تسمه های ماشین است.
به قلم : مرتضی شده
