به قلم: مسعود براتی
خطای محاسباتی دولت در مواجهه با آژانس و کشورهای غربی
پنجشنبه گذشته شورای حکام آژانس قطعنامه‌ای علیه برنامه صلح آمیز هسته‌ای ایران صادر کرد.
قطعنامه به پیشنهاد سه کشور اروپایی انگلیس فرانسه آلمان و آمریکا تصویب شد. کشورهای چین و روسیه به این قطعنامه رای منفی دادند. اما از آنجا که شورای حکام بر اساس رای اکثریت قطعنامه صادر می‌کند و ترکیب به گونه‌ای از ابتدا معماری شده است که همیشه اکثریت آرا با کشورهای غربی است. (حدود ۱۹ تا ۲۰) مخالفت این دو کشور مانع صدور قطعنامه نشد.
این قطعنامه پس از تلاش دولت چهاردهم برای تعامل با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی صورت گرفت. این قطعنامه در حالی صادر شد که دولت آقای پزشکیان در چند روز گذشته با ارائه امتیازهایی به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی امیدوار بود مانع صدور قطعنامه شود. توقف غنی‌سازی ۶۰ درصد و پذیرش جایگزین بازرسان اخراج شده آژانس و اجازه بازدید به دبیرکل آژانس از مراکز فوردو و نطنز و کارگاه‌های تولید و مونتاژ سانتریفیوژ از جمله این امتیازات بود. البته این کار مورد اعتراض نمایندگان مجلس شورای اسلامی قرار گرفت چرا که مخالف قانون اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها بود.
دو نکته قابل طرح در این موضوع وجود دارد:
یک. این اتفاق فرصتی برای واقعی شدن دیدگاه سیاستمداران و نخبگان داخلی خصوصا دولتمردان چهاردهم و حامیان آن درباره تحولات سیاست خارجی و بین‌المللی است. واقعیت مهم این است که سیاست‌ها در صحنه بین‌الملل با تغییر افراد تغییر نمی‌کند و این تصور که با استقرار دولت آقای پزشکیان و ادعای تعامل و دیپلماسی و مدارا با دشمن، روندها و سیاست‌های دیگران علیه ایران تغییر بنیادین خواهد کرد، تصور خامی است و این قطعنامه نشان داد که روندها به این راحتی تغییر نمی‌کند ،خصوصاً در ایامی که تحولات جدی در صحنه بین‌الملل در حال رقم خوردن و فضا به شدت در حال قطبیزه شدن است.
نکته دوم برمی‌گردد به برنامه سه کشور اروپایی علیه جمهوری اسلامی ایران درباره استفاده از مکانیزم ماشه و جلوگیری از پایان یافتن قطعنامه ۲۲۳۱ در مهر سال آینده. کشورهای اروپایی مکانیزم ماشه (اسنپ بک) را از سال ۹۸ فعال کردند اما تا انتها ادامه نداده‌اند تا به عنوان یک ابزار فشار علیه ایران برای کسب امتیازهای بیشتر استفاده کنند. همچنین چارچوبی بهتر از برجام برای تعامل و مهار ایران نداشته‌اند. الان نیز در تلاش هستند که با تهدید استفاده از ماشه توافق جدیدی بر ایران تحمیل کنند. این قطعنامه در راستای معتبر کردن تهدیدات شورهای اروپایی تلقی می‌شود.
مکانیزم ماشه یک مکانیزم به شدت نابرابر و یک طرفه علیه ایران بود که متاسفانه در طول مذاکرات برجام به عنوان سازوکار حل اختلاف در داخل برجام مورد پذیرش آقای ظریف (وزیر وقت خارجه) و آقای عراقچی (مذاکره کننده ارشد برجام) قرار گرفت. و آثار و عواقب آن تا امروز گریبان‌گیر ماست.
در جمع‌بندی باید تاکید داشت که واقعیت صحنه بین الملل حکایت از آن دارد که با آرزوها و کلمات صرفاً زیبا از جمله مدارا با دشمن و یا تنش زدایی نمی‌توان منافع ملی را تامین کرد. کشورهای غربی با محوریت آمریکا به دنبال افزایش فشار بر ایران هستند، تا با یک توافق جدید محدودیت‌های بیشتری بر ایران نسبت به برجام تحمیل کنند. صدور این قطعنامه نشان داد دولت چهاردهم باید سریعتر سیاست خارجی خود را تغییر داده و تصوراتی مانند قدرت بازدارندگی توییت دیپلمات‌ها کنار گذاشته و واقع‌نگری را جایگزین نگاه‌های رمانتیک نماید.
