به قلم: علیرضا حجتی
«واژگان» و «کلیدواژه‌ها» نقش اصلی را در سفیر اخیر مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به ایران ایفا می‌کنند، عباراتی که توضیح دهنده رابطه ایران و آژانس و بازیگران بیرونی است.
انتظار مدیرکل آژانس برای سفر به ایران بالاخره به سر آمد و باز هم در آستانه نشست فصلی شورای حکام، این دیپلمات آرژانتینی خود را به تهران رساند.
شرایط و فضای حاکم بر حضور گروسی در ایران با سفرهای پیشین او تفاوت عمده‌ای داشته و سفر این مقام بین‌المللی را حساس‌تر کرده است: حضور مجدد دونالد ترامپ در کاخ سفید که پیچیدگی روابط امروز جمهوری اسلامی ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نتیجه تصمیم رئیس جمهور منتخب آمریکا در خروج از توافق هسته‌ای است.
در چنین بستری، مدیرکل آژانس درباره مسئله هسته‌ای ایران در بیان خود از عبارات قابل تاملی استفاده می‌کند. گروسی می‌گوید ایران در مرکز تنش است و امکان مانور وجود ندارد یا در شبکه ایکس درباره دیدارش با رئیس جمهور پزشکیان می‌نویسد: در این ملاقات فرصت شد تا رویکرد و تلاش‌هایم را برای پیشرفت در یکی از چالش‌برانگیزترین مسائل در دستورکار حوزه بین‌الملل توضیح دهم.
در نبرد واژگان و ادراک‌ها، مقامات ایرانی تلاش کردند توجهات گروسی را به نقطه کانونی بحران بازگردانند: «اسرائیل».
دیروز وقتی محمد اسلامی وارد سالن نشست خبری مشترک با گروسی شد، بدون هیچ مقدمه‌ای سر اصل مطلب رفت و سخنانش را اینگونه شروع کرد: «دیدار امروز ما در این مقطع زمانی که نظام استکباری به‌شکل بدون قید و شرط از نسل کشی رژیم صهیونستی حمایت می‌کند از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار است. این حمایت‌ها سبب خدشه‌دار شدن حیثیت و اعتبار سازمان‌های بین‌المللی شده و سازمان‌های وابسته به سازمان ملل از جمله آژانس بین‌المللی انرژی اتمی باید بر اساس مسئولیت خود نقش آفرین باشند».
رافائل گروسی اما در این نشست درباره سوالات خبرنگاران نسبت به تهدیدات مکرر هسته‌ای مقامات صهیونیستی از جمله تهدید اخیر «اسرائیل کاتص» وزیر دفاع جدید این رژیم علیه ایران اظهار کرد من رئیس جمهور نیستم و کار من بیانیه دادن و تحلیل کردن نیست این کار را باید شما روزنامه نگاران انجام دهید، وظیفه من راه حل پیدا کردن برای حل بحران است!
واضح است منظور گروسی از بحران نه تهدیدات هسته‌ای رژیم صهیونیستی که برنامه کنونی هسته‌ای ایران است. مدیرکل آژانس شاید هم نمی‌خواهد مثل سال گذشته دوباره مجبور شود تحت فشارهای نتانیاهو قرار بگیرد و از اظهارات خود با این عبارت که " آژانس وارد جدال لفظی نمی‌شود" عقب نشینی کند.
گروسی چند روز قبل در حاشیه اجلاس تغییرات اقلیمی COP۲۹ در باکو گفته است: «دولت ایران باید دریابد که وضعیت بین‌المللی به طور فزاینده‌ای تنش‌آلود شده و فضای مانور در حال کاهش است و باید راه‌هایی برای رسیدن به راه‌حل‌های دیپلماتیک پیدا شود»
مدیرکل آژانس شاید بتواند توضیح دهد این موضع او هم آیا در چارچوب وظایف فنی‌اش به عنوان ناظر هسته‌ای سازمان ملل است یا تحلیل‌گری و بیانیه دادن؟
شهریور ۲ سال قبل، مدیرکل آژانس یک مقصد عجیب برای سفرش انتخاب کرد: «تل‌آویو».
حضور گروسی در فلسطین اشغالی که در کشاکش مذاکرات وین میان ایران و ۴+۱ صورت گرفت در حالی بود که رژیم صهیونیستی عضو NPT (پیمان منع گسترش سلاح‌های کشتار جمعی) نبوده و کارشناسان با شگفتی به این اقدام مدیرکل آژانس نگریستند.
گروسی پیش از این سفر در مصاحبه با فرانس۲۴ تصریح کرد از نظراتی که اسرائیل درباره برنامه هسته‌ای ایران دارد آگاه است و به آنها احترام می‌گذارد!
مدیر کل آژانس دیروز همچنین بعد از ملاقات با سیدعباس عراقچی وزیر امور خارجه کشورمان گفت: فردا نیز مرحله بسیار مهمی از این سفر را خواهیم داشت، زیرا قصد دارم از تأسیسات مهمی در فردو و نظنز بازدید کنم که این امر به من کمک خواهد کرد تصویر کاملی از تکامل برنامه هسته‌ای ایران به دست آورم.
«رافائل ماریانو گروسی» تمام سفرهای خود به ایران را با این هدف ترتیب داده است که او و بازرسانش بتوانند بیشتر ببینند. تهران حالا به این نیاز مدیرکل پاسخ گفته و برای گروسی تور بازدید از تاسیسات فردو و نطنز راه انداخته است؛ شاید چیزهایی که امروز گروسی می‌بیند طرف‌های غربی را در انتخاب مسیر تقابل با ایران محتاط‌تر کند.
گروسی دیروز در تهران با حسن نیت مقامات کشورمان مواجه شد. ایران آماده مذاکره و احیای مسیر تعامل است. طرفین در این زمینه گفت و گوهای سازنده‌ای داشتند.
با این وجود، تجربه سفرهای قبلی گروسی نشان داده است که نتایج سفر او به تهران، هربار با آشکار شدن دورنمایی از همکاری با تعیین چارچوب‌ها و گام‌های اعتمادساز ایران، با صدور قطعنامه‌های ضدایرانی در آژانس، مخدوش شده است.
در همین حال دیپلمات‌های غربی به رویترز می‌گویند که قدرت‌های اروپایی در جلسه هفته آینده شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای تصویب قطعنامه‌ای جدید علیه ایران تلاش خواهند کرد.
این قطعنامه به آژانس اتمی ماموریت خواهد داد با جزئیات بیشتری به مسائلی همانند عدم ارائه توضیحات کامل در خصوص پیدایش آثار اورانیوم در سایت‌های اعلام نشده توسط ایران پرداخته شود.
این موضوعی بود که رئیس سازمان انرژی در نشست خبری دست روی آن گذاشت و پیام ایران را واضح به گوش گروسی رساند.
اسلامی در این راستا گفت: مکرر اعلام کرده‌ایم که هرگونه قطعنامه مداخله جویانه در امور هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران حتما با مقابله بلادرنگ مواجه خواهد بود و اجازه نخواهیم داد که با اعمال فشارها که سال‌ها تجربه و مشاهده شده است به کار خود ادامه دهند. تجربه ثابت کرده که با چنین فشارها تاثیرپذیر نخواهیم بود و برنامه خود را در چارچوب منافع ملی جمهوری اسلامی ایران ادامه خواهیم داد.
معاون رییس‌جمهور گفت: بنابراین صدور قطعنامه علیه جمهوری اسلامی این حق را ایجاب خواهد کرد که اقدامات متقابل و به هنگام داشته باشیم.
حالا باید دید آیا گروسی پاسخ حسن نیت ایران در میزبانی دو روزه از او را خواهد داد یا شورای حکام بار دیگر با تصمیمات نابخردانه مسیر همکاری را ناهموار خواهد کرد.
