تاملی بر سخنان رهبری در سالروز رحلت امام خمینی (ره)؛ با نگاهی به نظریه بحران هویت اریکسون
حجت‌الاسلام روح‌الله جلالی؛ مدرس حوزه و دانشگاه
پس از سخنان رهبری در سالگرد رحلت امام امت، بسیاری خرده گرفتند که در میان این‌همه نابسامانی و آشفتگی از هر سو، رهبر انقلاب از کدام دست‌آورد انقلاب و استحکام آن می‌گوید؟
راهبر امت، نگران هویت‌زدایی از امام و انقلاب امت است. همان هویتی که به معنای وجه تمایز انسان‌ها و فرهنگ‌ها و نمایشگر شخصیت و معنای آنها است. نگران بی‌معنا شدن! بیمناک از بی‌شخصیت شدن!
اگر بتوان امام و انقلابش را از معنا و شخصیت تهی کرد، بخش بزرگی از ویرانی قیام اسلامی ملت ایران را می‌توان رقم زد. اصلا انسان بی‌هویت را به‌سادگی می‌توان از پای در آورد. همانگونه که علی علیه‌السلام هشدار داد که به هدایت آنکه برای خود ارزش و شخصیتی قائل نیست امیدی نداشته باش. چرا که باور به داشته‌ها انسان را به حرکت و مبارزه وادار می‌سازد، وگرنه ندار برای دفاع از کدام دارایی بجنگد؟
به‌قول اریک اریکسون؛ روانشناس آمریکایی و صاحب نظریه "بحران هویت"؛ «فردی که قادر به یافتن ارزش‌های مثبت پایدار در فرهنگ، مذهب یا ایدئولوژی خود نیست، ایده‌آل‌هایش به هم می‌ریزد. چنین فردی که از درهم‌ریختگی هویت رنج می‌برد، نه می‌تواند ارزش‌های گذشته خود را ارزیابی کند و نه صاحب ارزش‌هایی می‌شود که به کمک آنها بتواند آزادانه برای آینده طرح‌ریزی نماید.»
دشمن بخلاف برخی از ما به علم بها می‌دهد؛ البته نه‌برای تعالی، که برای تعدی!
دشمنِ مجاهدان راه حق می‌داند که هویت فردی، هویت دینی و هویت ملیِ یک ملت را چگونه دچار بحران سازد تا تردید و وادادگی و سرخوردگی او را به پرخاش اجتماعی و درون‌خوری مبدل سازد. همان اعتراضاتی که به قول رهبر، دشمن به آن دل بسته است.
وقتی جامعه‌ای عادت کند که ملیت خود را تحقیر و مسخره کند، توئیت بزند که روزگاری برسد که مردم دنیا به ایرانیانی که هنوز به دنبال واکسن کووید می‌گردند خواهند گفت: مگر هنوز کرونا هست؟!، در حالیکه اکنون در بهترین کشورهای دنیا روزانه 50 تا 500 نفر بمیرند و آمار فوتی‌های کشور تو در اوج بحران تحریم، صفر شود، وقتی جامعه‌ای عادت کند مدام برای ملت خود جوک بسازد و چشم خود را بر بزرگ‌ترین عیوب خارج‌نشینان ببندد، وقتی برخی عادت کنند که در کشور خود با موتور سیکلت در پیاده‌رو تک‌چرخ بزنند اما وقتی پایشان را از مرز بیرون می‌گذارند تا کمر در مقابل هر قانونی خم شوند و هزاران وقتیِ دیگر، این یعنی هویت ملی را خراش می‌دهیم.
وقتی سردمداران مستکبر عالم، زنان و کودکانِ همسایگان تو را سر می‌برند و تو در پناه امنیت کشورت روی مبل لمیده‌ای و اباطیل آن ور آبی‌ها بر علیه دین و آیینت را فوروارد می‌کنی، سخنان همان سردمدارانی که تمام عالم را از دین و آیین تو می‌ترسانند و تو به‌سرعت خود را می‌بازی و باور می‌کنی که دینت یعنی خشونت و جنگ و تجاوز، این یعنی هویت دینی و ملی تو مخدوش شده است.
این خودباختگی‌ها و نفهمیدن دارایی‌ها به هویت‌باختگی منجر می‌شود.
فردِ بی‌هویت؛ بازیچه می‌شود.
وقتی می‌خواهی کسی را از راه به در کنی و از وی سوءاستفاده کنی، اول هویت وی را از او بگیر، نداشته‌هایش را پررنگ کن بیاورش پایین تا فکر نکند می‌تواند در مقابل وسوسه تو مقاومت کند، بعد او را از راه به‌در کن!
اینگونه فرد بی‌هویت بازیچه می‌شود.
اراذل نقش افاضل را بازی می‌کنند و توی مردد از خویشتن، حتی از فضایل خود در مقابل رذالت اراذل شرمنده می‌شوی!
تو شرمنده می‌شوی که به‌دنبال آزادی فکر و استقلال از غارتگران عالم بودی!
تو شرمنده می‌شوی که به‌دنبال خودکفایی ملتت بودی!
تو شرمنده می‌شود که به دنبال حیا و عفاف و برپایی جامعه صالح بودی!
تو شرمنده می‌شوی که به فساد و فحشا و غارت و ظلم، نه گفته‌ای!
وقتی رهبر در کنار هشدار برای هوشیاری و عدم غفلت از آسیب‌ها، بر داشته‌ها تاکید می‌کند، یعنی این!
یعنی قدر دارایی‌هایت را بدان و نگذار که دشمن دانا و دوست نادان، با جنجال و عربده‌کشی، جای اراذل و افاضل را در قاموس هویتی تو عوض کنند.
منبع: ماهنامه تخصصی گرای انقلاب
