اجاره به شرط تملیک روشی قانونی برای خانه دار شدن افراد است. این روش مالکیت به دلیل بالا بودن قیمت مسکن برای اشخاصی که توان مالی کافی برای پرداخت کل مبلغ خرید یک ملک به صورت یکجا را ندارند، روشی معقول و مناسب به حساب میآید.
اجاره به شرط تملیک یک عقد اجاره است که در آن شرط میشود مستاجر در صورت عمل به شرایط مندرج در قرارداد تا پايان مدت اجاره و با پرداخت آخرین قسط اجاره بها، مالک ملک مورد اجاره شود.
این شکل خاص از قرارداد اجاره مانند سایر قراردادهای اجاره املاک شرایط مختص به خود را دارد، با این تفاوت که در این قرارداد شرط ویژه تملیک ملک است و مستاجر با رعایت شرایط تعیین‌شده اولیه، از زمان انقضای قرارداد، مالک مسکن مورد اجاره میشود و تاقبل از آن ملک در دست مستاجر به صورت امانت است. بر این اساس اگر به هر دلیلی شرط مورد نظر رعایت نشود مالکیت انتقال داده نمیشود. مال الاجاره در این قرارداد به‌عنوان قیمت معامله ولی به‌صورت تدریجی پرداخت میشود.
گفتیم که ماهیت اجاره به شرط تملیک، همان عقد اجاره است اما لازم است بدانیم یکسری تفاوتهایی بین قرارداد اجاره و قرارداد اجاره به شرط تملیک وجود دارد:
1. در قرارداد اجاره، مالک منافع ملک خود را به مستاجر منتقل میکند ولی در اجاره به شرط تملیک، مالک مالکیت ملک مورد اجاره را به مستاجر انتقال میدهد.
2. در قرارداد اجاره گاهی موجر مالک ملک مورد اجاره نیست اما به‌طور قانونی حق انتقال منافع ملک را برای مدت معینی دارد اما در اجاره به شرط تملیک حتما موجر باید مالک ملک مورد اجاره باشد.
3. در اجاره به شرط تملیک مالک حق هیچ‌گونه دخل و تصرفی که متعارض با مالکیت مستاجر در آینده باشد را ندارد. اما هزینه نگهداری و تعمیرات اساسی در خصوص ملک مورد معامله در زمان قرارداد اجاره بر عهده مستاجر است. برخلاف قرارداد اجاره که هزینه تعمیرات اساسی همچون تاسیسات منزل و ... بر عهده صاحبخانه است.
تنها تفاوت این قرارداد با قرارداد فروش ملک این است که در قرارداد فروش ملک، انتقال فوری صورت میگیرد و در قرارداد اجاره به شرط تملیک به‌صورت تدریجی.
قرارداد اجاره به شرط تملیک بین افراد حقیقی و بیشتر، میان سازمانهای دولتی و بانک‌ها و اشخاص منعقد میشود تا این راه تضمینی باشد برای رعایت مصلحت حقوقی دولت و در صورت عدم رعایت شرایط مندرج در قرارداد ملک به مستاجر انتقال داده نشود.
شایان ذکر است قرارداد اجاره به شرط تملیک در هر سازمانی از شرایط خاص آن سازمان پیروی میکند. به‌عنوان مثال، سازمان مسکن و شهرسازی قرارداد و شرایط پرداخت متفاوتی نسبت به بنیاد مسکن انقلاب اسلامی و یا شرکت‌های انبوه‌ساز دارد که پذیرفتن این شرایط به عهده فردی است که قصد خانهدار شدن از این طریق را دارد. افراد باید با توجه به شرایط شخصی خود تصمیم به امضاء این قرارداد گرفته و مسئولیت آن را بپذیرند.
برای مطالعه بیشتر به دانستنی های حقوقی ملکی مجله دلتا مراجعه کنید.
