مال و تقسیم بندی آن از نظر قانون

در صحبت های روزمره ممکن است لفظ مال و اموال را زیاد بشنویم و مال را شامل هر شیئی بدانیم. معمولا عموم مردم مال شامل آپارتمان و ماشین و ویلا و طلا و چیزهای قیمتی و … می‎دانند. برخی به چیزهایی که قابل دیدن هستند و وجود خارجی دارند مال می‎گویند. در این نوشته قصد داریم مال را از لحاظ قانونی بررسی کرده و مشخص کنیم که کدام مال منقول و کدام مال غیر منقول است.

تعریف مال:

مال، در حقوق به هر چه که مفید و قابل تملک (مالک شدن – اختصاص یافتن به اشخاص) و قابل مبادله باشد گفته می‌شود، در یک دید کلی هر چیزی که قابل تبدیل به وجه رایج کشور باشد و ارزش اقتصادی داشته باشد مالاست. اموال لزوما اشیاء مادی را شامل نمی‎شود بلکه بعضی حقوق مثل حق سرقفلی نیز جز اموال یک فرد به حساب می‎آید.

تقسیم بندی اموال از نظر حقوقی:

اموال به دو دسته تقسیم می‎شود: مال منقول و مال غیر منقول

• اموال منقول به اموالی گفته می شود که قابل حس و لمس و قابل نقل باشند. امکان حمل و نقل آنها امکان پذیر است بدون آنکه به خود یا محل آن خرابی وارد آید.

به عنوان مثال می توان به ماشین، کامپیوتر، بخاری، کولر، اثاثیه منزل، کشتی و صدها چیز دیگر اشاره کرد.

• اموال غیر منقول همانطور که در لغت مشخص است به معنای غیر قابل حمل است و به اموالی گفته می شود که نشود آن ها را از مکانی به مکان دیگر منتقل کرد و قابل جابه جایی نباشند.

انواع مال غیر منقول از نظر قانون:

املاک اعم از خانه و زمین و آپارتمان و معادن و … مهمترین نمونه های اموال غیر منقول محسوب می‎شوند. اما اموال دیگری نیز در قانون ایران زیر مجموعه اموال غیرمنقول قرار گرفته اند.

بعضی اموال ذاتا ( به حکم طبیعت خود) قابل نقل و انتقال نیستند. مثل معادن و سنگ های آنها و زمین ( کشاورزی – مسکونی و ..) به این اموال غیر منقول ذاتی می‎گویند.

بعضی اموال به واسطه کارهایی که انسان بر روی آن مال انجام داده غیر منقول شده اند. مانند ساختمان و پنجره ها و لوله هایی که در آن ساختمان به کار رفته تا زمانی که به ساختمان چسبیده باشد. درختان و نهال هایی که در زمین کاشته می‎شود و غیره. به این اموال غیر منقول به واسطه عمل انسان گفته می‎شود.

بعضی اموال را قانونگذار با داشتن دو شرط جزء اموال غیر منقول به حساب آورده است. قانون مدنی حیوانات و برخی از ماشین ها مثل تراکتور، یا وسایل آبیاری و حمل و نقل محصول و … که یک کشاورز از آن‎ها برای زراعت و کشاورزی استفاده می‎کند را جزء اموال غیر منقول دانسته است.

شایان ذکر است چندین دلیل مهم برای تقسیم اموال به منقول و غیرمنقول وجود دارد. یکی از آن‎ها زمانی است که مساله حقوقی روی یک مال پیش می‎آید و لازم است دادگاهی که صلاحیت رسیدگی به موضوع را دارد را مشخص کنیم. بنابراین قبل از آن باید نوع مال را بدانیم. در مطلب بعدی به دلایل مهم دیگر مانند توقیف اموال با این تقسیم بندی خواهیم پرداخت.

برای مطالعه‎ی بیشتر به نکات حقوقی ملکی، دانستنی های حقوقی ملکی، مجله دلتا مراجعه کنید.