بیماری آلزایمر، یک بیماری نورواندوکراینی است که باعث اختلال در حافظه، تمرکز، تفکر و رفتار فرد و سلامت روانی و جسمی فرد میشود. این بیماری با پیشرفت سن، بیشتر شیوع پیدا می‌کند و معمولاً در افراد بالای ۶۵ سال سن رخ میدهد.
آلزایمر بیماری است که حافظه افراد را از بین می‌برد. در ابتدا، مبتلایان به سختی وقایع اخیر را به خاطر می‌آورند، اگرچه ممکن است به راحتی چیزهایی را که سال‌ها پیش اتفاق افتاده به یاد بیاورند، سپس با گذشت زمان، علائم دیگری ممکن است ظاهر شوند، از جمله: مشکل در تمرکز، سخت شدن انجام فعالیت‌های معمولی، احساس گیجی یا ناامیدی، نوسانات خلقی، طغیان خشم، اضطراب و افسردگی، احساس سردرگمی، به راحتی گم شدن، مشکلات جسمی، مانند پیاده روی عجیب و غریب، مشکل در برقراری ارتباط و…
افراد مبتلا به آلزایمر ممکن است عزیزان خود را فراموش کنند. آن‌ها ممکن است فراموش کنند که چگونه خودشان لباس بپوشند، به خودشان غذا بدهند و از توالت استفاده کنند. این بیماری باعث میشود بافت مغز به مرور زمان تجزیه شود.
یک فرد می‌تواند تنها چند سال یا چند دهه با بیماری آلزایمر زندگی کند. با این حال، اغلب افراد حدود ۹ سال با آن زندگی می‌کنند. از هر ۸ نفر ۶۵ سال و بالاتر، ۱ نفر به این بیماری مبتلا است. زنان بیشتر از مردان به آن مبتلا می‌شوند.
?
علت آلزایمر چیست؟
محققان دقیقاً نمی‌دانند چه چیزی باعث بیماری آلزایمر میشود. احتمالاً علل زیادی پشت آن وجود دارد اما دانشمندان سرنخ‌هایی در مورد اینکه علائم از کجا می‌آیند و چه کسانی در معرض خطر هستند پیدا کرده اند.
وقتی فردی به آلزایمر مبتلا میشود، مغز او تغییر می‌کند. سلول‌های سالم مغزی آن کمتر میشود و به مرور زمان حجم مغز او کوچکتر میشود. چه چیزی باعث بیماری آلزایمر میشود؟
افرادی که به بیماری آلزایمر مبتلا می‌شوند معمولا مسن‌تر هستند، اما این بیماری بخشی طبیعی از پیری نیست. دانشمندان مطمئن نیستند که چرا برخی افراد به آن مبتلا می‌شوند و برخی دیگر نه. اما آن‌ها می‌دانند که به نظر می‌رسد علائم ناشی از آن از دو نوع آسیب عصبی ناشی میشود:
سلول‌های عصبی دچار گره خوردگی می‌شوند که به آن گره‌های نوروفیبریلاری می‌گویند.
رسوبات پروتئینی به نام پلاک‌های بتا آمیلوئید در مغز ایجاد میشود.
محققان مطمئن نیستند که چه چیزی باعث این آسیب میشود یا چگونه اتفاق می‌افتد، اما می‌تواند پروتئینی در خون به نام ApoE (برای آپولیپوپروتئین E) باشد که بدن از آن برای حرکت کلسترول در خون استفاده می‌کند. چند نوع ApoE وجود دارد که ممکن است با خطر بالاتر آلزایمر مرتبط باشد. ممکن است اشکال خاصی از آن باعث آسیب مغزی شود. برخی از دانشمندان فکر می‌کنند که در ساخت پلاک در مغز افراد مبتلا به آلزایمر نقش دارد. چه ApoE تا حدی باعث آلزایمر شود یا نه، ژن‌ها تقریباً به طور قطع در این بیماری نقش دارند. احتمال ابتلا به این بیماری در افرادی که والدینی دارند نیز بیشتر است.
شواهدی وجود دارد که نشان میدهد افراد مبتلا به فشار خون و کلسترول بالا شانس بیشتری برای ابتلا به آلزایمر دارند. به ندرت، آسیب‌های به سر نیز ممکن است باعث افزایش ریسک ابتلا به آلزایمر شود.
پلاک‌ها و گره‌ها به سلول‌های مغز سالم اطراف خود آسیب می‌رسانند. سلول‌های آسیب دیده می‌میرند و مغز کوچک میشود. این تغییرات باعث علائم آلزایمر مانند از دست دادن حافظه، مشکلات گفتاری، سردرگمی و نوسانات خلقی میشود.
سلول‌های مغزی تحت تاثیر این بیماری همچنین مقادیر کمتری از مواد شیمیایی به نام انتقال دهنده‌های عصبی را تولید می‌کنند که اعصاب برای ارسال پیام به یکدیگر استفاده می‌کنند.
?
ریسک فاکتورهای آلزایمر
چند چیز وجود دارد که ممکن است افراد را بیشتر در معرض ابتلا به آلزایمر قرار دهد. تاکنون تحقیقات این بیماری را با موارد زیر مرتبط کرده است:
سن: خطر ابتلا به آلزایمر با افزایش سن افزایش می‌یابد. برای اکثر افراد، بعد از ۶۵ سالگی شروع به افزایش می‌کند.
جنسیت: زنان بیشتر از مردان به این بیماری مبتلا می‌شوند.
سابقه خانوادگی: افرادی که والدین یا خواهر و برادری مبتلا به آلزایمر دارند، احتمال بیشتری دارد که خودشان به آن مبتلا شوند.
سندرم داون: مشخص نیست چرا، اما افراد مبتلا به این اختلال اغلب در دهه ۳۰ و ۴۰ سالگی به بیماری آلزایمر مبتلا می‌شوند.
آسیب سر: برخی از مطالعات ارتباط بین بیماری آلزایمر و آسیب بزرگ سر را نشان داده اند.
عوامل محیطی: این عوامل نیز می‌توانند باعث بروز بیماری آلزایمر شوند. برای مثال، مصرف دخانیات، بی‌حرکتی، فشار روانی و غذای نامناسب می‌توانند بر روی بروز بیماری آلزایمر تأثیرگذار باشند
عوامل دیگر: سطح کلسترول بالا و فشار خون بالا نیز ممکن است خطر شما را افزایش دهد.
?
مراحل بیماری آلزایمر
بیماری آلزایمر در سه مرحله اولیه، میانه و پیشرفته تقسیم میشود:
مرحله اولیه بیماری آلزایمر به عنوان مرحله خفیف شناخته میشود. در این مرحله، فرد ممکن است مشکلاتی در حافظه داشته باشد، اما هنوز امکان ادامه زندگی مستقل را دارد. علائم دیگر مشترک با نارسایی شناختی شامل اشتباهات در تصمیم‌گیری، مشکلات در تمرکز و کاهش توانایی حل مسائل است.
مرحله میانه بیماری آلزایمر شامل شدت بیشتری در علائم نارسایی شناختی است. در این مرحله، فرد ممکن است نیاز به کمک داشته باشد و نمی‌تواند به صورت مستقل زندگی کند. علائم شامل فراموشی شدید، مشکلات در ارتباط با دیگران، تشدید مشکلات تصمیم‌گیری و کاهش توانایی حل مسائل است.
مرحله پیشرفته بیماری آلزایمر به عنوان مرحله شدید شناخته میشود. در این مرحله، فرد نیاز به کمک ۲۴ساعته دارد و نمی‌تواند به صورت مستقل زندگی کند. علائم شامل تشدید فراموشی، مشکلات در شناخت دیگران، اختلال در خواب، تغییر در شخصیت و رفتارهای غیرعادی شامل خشونت و اضطراب است.
?
تشخیص بیماری آلزایمر
تشخیص بیماری آلزایمر برای پزشکان معمولاً چالش برانگیز است، زیرا علائم آن شبیه به بسیاری از بیماری‌های دیگر است. برای تشخیص بیماری آلزایمر، پزشکان از مجموعه‌ای از آزمون‌ها و آزمایش‌های تشخیصی استفاده می‌کنند.
آزمون‌های شناختی و حافظه معمولاً ابزار اولیه برای تشخیص بیماری آلزایمر است. این آزمون‌ها شامل سوالاتی درباره حافظه، توجه و تفکر فرد هستند. اگر فرد نتواند در آزمون‌های شناختی و حافظه با موفقیت عمل کند، این می‌تواند نشان‌دهنده نارسایی شناختی و حافظه باشد و در نتیجه، نشان دهنده بیماری آلزایمر است.
تصویربرداری مغز، از جمله روشهای دیگری است که برای تشخیص بیماری آلزایمر مورد استفاده قرار می‌گیرد. این روش‌ها شامل رادیولوژی، سنجش تصویر مغناطیسی (MRI) و توموگرافی امیشن (PET) است که با تصویربرداری ساختار و عملکرد مغز، نشان می‌دهند که آیا فرد دچار بیماری آلزایمر است یا خیر.
آزمایش‌هایی همچون آزمایش خون، آزمایش ادرار و آزمایش‌های ژنتیکی نیز ممکن است برای تشخیص بیماری آلزایمر مورد استفاده قرار گیرند.
درمان آلزایمر
هنوز درمانی برای بیماری آلزایمر وجود ندارد، اما درمان‌های موجود برای کنترل علائم و تأخیر در پیشرفت بیماری مؤثر هستندکه شامل ترکیبی از داروهای آلزایمر، تغییرات سبک زندگی و پشتیبانی روانی است.
درمان‌های دارویی برای بیماری آلزایمر شامل دو نوع دارویی هستند: داروهای ضد کولین استراز و داروهای ضد اکسیداسیون.
داروهای ضد کولین استراز مانع از تجزیه ماده‌ای به نام استیل کولین در مغز می‌شوند و باعث بهبود عملکرد حافظه و شناختی در برخی از بیماران می‌شوند. چند داروی مهم از این دسته داروها عبارتند از: دونپزیل (Aricept)، گالانتامین (Razadyne) و ریواستیگمین (Exelon)، ممانتین
داروهای ضد اکسیداسیون نیز باعث کاهش تولید رادیکال‌های آزاد در مغز می‌شوند که در پیشرفت بیماری آلزایمر نقش دارند.
تغییرات سبک زندگی نیز می‌تواند به مدیریت بیماری آلزایمر کمک کند. مثلاً، فعالیت‌های بدنی منظم و مبتنی بر شدت، تغذیه سالم، خواب به موقع و کافی، فعالیت‌های ذهنی و اجتماعی و مدیریت استرس می‌تواند به بهبود عملکرد شناختی و کاهش ریسک بیماری آلزایمر کمک کند.
پشتیبانی روانی نیز می‌تواند به مدیریت بیماری آلزایمر کمک کند. این شامل ارائه اطلاعات به بیمار و خانواده درباره بیماری، پشتیبانی از خانواده، مشاوره و تحلیل اجتماعی است.
همچنین بعضی از مکمل‌های تقویت کننده حافظه شامل مواد مغذی و مواد گیاهی هستند که برای افزایش حافظه و تمرکز و جلوگیری از پیشرفت آلزایمر استفاده می‌شوند.
بعضی از مواد مغذی و مکمل‌هایی که به عنوان تقویت کننده حافظه شناخته می‌شوند، شامل اسیدفولیک، ویتامین ب۶ و ب۱۲، ویتامین د، آهن، روی، امگا ۳، کوآنزیم کیوتن، جینکوبیلوبا، پاناکس جینسینگ و مکمل‌های گیاهی مانند گیاه بره می‌باشند.
مطالعات نشان میدهد که برخی از این مواد مغذی و مکمل‌ها ممکن است به عنوان تکمیل‌کننده‌ای برای رژیم غذایی مفید باشند، اما برای درمان آلزایمر یا تقویت حافظه، نباید بدون مشورت با پزشک مصرف شوند. همچنین، باید توجه داشت که تأثیر این مکمل‌ها برای هر فرد ممکن است متفاوت باشد و باید با توجه به شرایط فردی هر فرد، تعیین شود.
?
مراقبت از بیماران آلزایمر
مراقبت از شخصی با بیماری آلزایمر می‌تواند بسیار چالش برانگیز باشد، زیرا بیماری آلزایمر تأثیر بسیاری بر روی شخصیت، عملکرد شناختی و رفتار فرد دارد. مراقبت کنندگان باید با چالش‌هایی همچون خستگی، استرس و ناراحتی روبرو شوند.
برخی از چالش‌های مراقبت از شخصی با بیماری آلزایمر شامل خودسری و پرخاشگری، تغییر شخصیت، مشکلات خوردن و آشامیدن، فراموشی، ناتوانی در تحمل استرس، تغییرات در رفتار و تغییرات در خواب و بیداری هستند.
برای مدیریت این چالش‌ها، مراقبت کنندگان باید از روشهای مختلفی استفاده کنند. این راهبردها شامل استفاده از روشهای مکالمه درمانی، تشویق به فعالیت‌های ذهنی و بدنی، ایجاد روال روزانه، استفاده از تکنولوژی کمکی و ارتباط با پزشک و مشاور روانی است.
انجمن آلزایمر ایران
انجمن آلزایمر ایران یک سازمان غیرانتفاعی است که به منظور افزایش آگاهی و ترویج سلامت عقلی در بین جامعه ایرانی تشکیل شده است. این انجمن با هدف ارائه خدمات حمایتی و درمانی به افراد مبتلا به بیماری آلزایمر و دیگر اختلالات حافظه و شناختی فعالیت می‌کند. همچنین، این انجمن به دنبال ارتقای سطح آموزش و پژوهش در زمینه بیماری آلزایمر است و سعی می‌کند تا با همکاری با دانشگاه‌ها، مراکز تحقیقاتی و سایر سازمان‌های مرتبط، به بهبود وضعیت افراد مبتلا به بیماری آلزایمر در ایران کمک کند.
انجمن آلزایمر ایران خدمات متنوعی برای خانواده‌های افراد مبتلا به بیماری آلزایمر ارائه میدهد. این خدمات شامل آموزش‌های مختلف، مشاوره، حمایت روانشناختی، و همچنین ارائه اطلاعات درباره بیماری و راه‌های مراقبت و مدیریت آن است. همچنین، انجمن آلزایمر ایران با برگزاری کارگاه‌ها و سمینارهای آموزشی به خانواده‌ها کمک می‌کند تا با بیماری آشنا شوند و راه‌هایی برای مراقبت از فرد مبتلا به بیماری آلزایمر را یاد بگیرند. همچنین، این انجمن با همکاری با مراکز بهداشتی و درمانی، به شناسایی و تشخیص زود هنگام بیماری آلزایمر کمک می‌کند و از افراد مبتلا و خانواده‌های آنان در مراحل مختلف بیماری پشتیبانی می‌کند.
پیشگیری از آلزایمر
آلزایمر یکی از بیماری‌هایی است که مردم بیشتر دوست دارند از آن پیشگیری کنند و دلیل خوبی هم دارد. هیچ راه اثبات شده‌ای برای جلوگیری از آن وجود ندارد اما کارهای زیادی وجود دارد که می‌توانید انجام دهید تا شانس ابتلا به آن را کاهش دهید.
با توجه به اینکه شانس ابتلا به آلزایمر با افزایش سن بیشتر میشود. اما این بیماری یک بخش طبیعی از فرایند افزایش سن نیست. همچنین این واقعیت وجود دارد که است ژنتیک شانس ابتلا به این بیماری را افزایش میدهد ولی شما نمی‌توانید پیری یا ژن‌های خود را کنترل کنید، اما این بدان معنا نیست که نمی‌توانید کاری در مورد بیماری انجام دهید
پایش منظم سلامتی
فشارخون، قندخون و چربی خون باید به صورت مرتب و سالانه اندازه گیری شود. تحقیقات ارتباط قوی بین آلزایمر و شرایطی مانند فشار خون بالا، کلسترول بالا، دیابت نوع ۲ و بیماری‌های قلبی را نشان میدهد. بسیاری از مردم نمی‌دانند که این شرایط را دارند. معاینه می‌تواند به شما اطلاع دهد. و شما و پزشکتان می‌توانید برای مدیریت هر گونه مشکل سلامتی که دارید کار کنید.
تنظیم وزن بدن
وزن خود را بررسی کنید، و در صورت اضافه وزن، وزن خود را کاهش دهید. اضافه وزن شانس ابتلا به آلزایمر را افزایش میدهد. یک مطالعه نشان داد که چاقی می‌تواند مغز را به گونه‌ای تغییر دهد که احتمال ابتلا به آلزایمر را افزایش دهد.
ورزش کردن روزانه
بدن خود را ورزش دهید. هنگامی که ورزش می‌کنید، حتی اندکی، خون بیشتری به سمت مغز جریان می‌یابد که باعث سلامت مغز شما میشود. حداقل ۳۰ دقیقه ورزش، ۵ روز یا بیشتر در هفته را هدف قرار دهید.
تمرین‌های مغزی
ذهن خود را به چالش بکشید. افرادی که به یادگیری ادامه می‌دهند و اجتماعی می‌مانند ممکن است کمتر به بیماری آلزایمر مبتلا شوند. هنوز کاملاً مشخص نیست، اما تحریک ذهنی ممکن است مانند یک تمرین برای مغز شما باشد.
جلوگیری از آسیب به سر
کمربندت رو ببند. اگر در تصادف خودرو به سرتان صدمه بزند یا از دوچرخه بدون کلاه ایمنی بیفتید، ممکن است سال‌ها بعد احتمال ابتلا به آلزایمر را افزایش دهد. همچنین، خانه‌تان را از نظر مکان‌هایی که ممکن است زمین بخورید، بررسی کنید، مانند فرشی که زیر آن لایه چسبناکی وجود ندارد تا در جای خود بماند.
عدم استعمال سیگار و قلیان
سیگار نکش از هر نوع تنباکو خودداری کنید.
رژیم غذایی
یک رژیم غذایی سالم برای قلب با مقدار زیادی میوه و سبزیجات، غلات کامل، پروتئین بدون چربی و لبنیات کم چرب داشته باشید. چربی اشباع شده (موجود در گوشت و لبنیات پرچرب)، قندهای اضافه شده، کربوهیدرات، سدیم و الکل را محدود کنید.
?
تحقیقات بیماری آلزایمر
در حال حاضر، تحقیقات در بیماری آلزایمر به سمت شناخت بهتر علل و مکانیسم‌های بیماری، توسعه روشهای تشخیص، و تحقیقات برای کشف درمان‌های جدید و مؤثر برای بیماری آلزایمر ادامه دارد.
تحقیقات جدید در بیماری آلزایمر شامل بررسی ژنتیک، کارکرد مغز، عوامل خارجی، و تأثیر فعالیت بدنی و ذهنی است. همچنین، تحقیقات بر روی روشهای تشخیصی جدید، مانند بیومارکرها، نیز ادامه دارد.
درمان‌های جدید و مؤثر برای بیماری آلزایمر شامل داروهای جدید با مکانیسم عمل متفاوت، نانوفناوری، درمان‌های ژنتیکی، و روشهای نورومودولاسیون است. برای مثال، برخی از داروهای جدید شامل داروهای ضد تشکیل پلاک آمیلوئید، داروهای جدید ضد التهاب، و داروهای جدیدی برای بهبود عملکرد حافظه هستند.
مهم است که تحقیقات برای بیماری آلزایمر ادامه یابد و تامین مالی برای این تحقیقات افزایش یابد. زیرا هرساله بیماری آلزایمر به گسترش می‌پیوندد و برای پیشگیری و درمان آن، نیاز به تحقیقات بیشتر و توسعه درمان‌های جدید داریم.
در این بخش، به بررسی تحقیقات فعلی در بیماری آلزایمر، درمان‌ها و روشهای جدید و مؤثر برای بیماری آلزایمر، و اهمیت تحقیقات و تامین مالی برای بیماری آلزایمر، پرداخته میشود.
?
بیماری آلزایمر یکی از بیماری‌های رایج و پیشرفته سالخوردگی است که باعث ایجاد مشکلات شناختی، عملکردی، و رفتاری در فرد مبتلا میشود. بیماری آلزایمر نیازمند مراقبت و پشتیبانی مداوم است و اغلب منجر به تحمیل بار سنگین روی خانواده و مراقبین میشود.
چالش‌های بیشتری برای پیشگیری و درمان بیماری آلزایمر وجود دارد. تحقیقات بیشتر و توسعه درمان‌های جدید و مؤثر برای بیماری آلزایمر از اهمیت بالایی برخوردار است.
با افزایش آگاهی و حمایت از تحقیقات و مراقبت برای بیماری آلزایمر، می‌توان بهبود یافته در پیشگیری، تشخیص، و درمان بیماری آلزایمر داشت. فراخوان میشود که افراد به بیماری آلزایمر آگاه شده و در ترویج آگاهی و حمایت از تحقیقات و مراقبت برای بیماری آلزایمر دخیل شوند.
