نام اصفهان را که می شنوی زاینده رود، سی و سه پل، میدان نقش جهان، منارجنبان و... به ذهن متبادر میشود. اصفهان در معماری و هنر در طول تاریخ این سرزمین یگانه و بی همتاست. همین امر سبب شده تا به مرور زمان اصفهان تبدیل به آرامگاهی از بزرگانِ یگانه ی ایران شود. آرامستانِ تخت فولاد که آغاز آن به دوره الجایتو می‌رسد، محل دفن بی‌شماری از عرفا، حکما، سخنوران، شعرا، هنرمندان و سیاستمداران ادوار مختلف ایران است. از این میان می‌توان به یوشع نبی، جهانگیر خان قشقایی، استاد جلال تاج اصفهانی، بهاءالدین محمد اصفهانی (فاضل هندی) بابا رکن الدین، میرفندرسکی و... اشاره کرد.
بقعه و تکایای این بزرگان، در آرامستان تخت فولاد مزین به آثار هنریِ هنرمندانِ رشته های مختلف است. به گونه‌ای که در طول تاریخ، تخت فولاد تبدیل به موزه و گنجینه ای شده از آثار مختلف هنری از قبیل: کاشی کاری، خوشنویسی، شعر، نگارگری، گچبری، معماری، طراحی و نقاشی و... . یکی از بزرگان عرصه ادب و خوشنویسی که در این قبرستان مدفون است، واله اصفهانی است.
محمد کاظم واله اصفهانی حدود سالهای ۱۱۴۵ تا ۱۱۵۰ ق ، در عهد نادر شاه در شهر اصفهان به دنیا آمد. او از شعرا و هنرمندان خوشنویسی اواخر دوره زندیه و اوایل دوره قاجاریه به شمار می رود. واله مردی مودب و متین و بسیار خوش رفتار بوده است. در جوانی برای تکمیل تحصیلات خود به عراق می رود و پس از برگشت از عراق در اصفهان ماندگار میشود. سر جان ملکم مولف تاریخ ایران از او به عنوان استاد و شاعر و حکیم و فرد کنجکاو در مسائل سیاسی نام می‌برد. واله در ریاضی و عروض و قافیه هم مدارجی را طی کرده است. اگرچه شعر می سروده و از او دیوان شعری به یادگار مانده است اما معروفیت واله بیشتر به خاطر استادی او در هنر خوشنویسی است. واله اصفهانی رقاع ، نستعلیق و شکسته نستعلیق را خوب می نوشته است. از او یک نسخه ۶ دفتری مثنوی مولانا و یک نسخه کلیات سعدی بر جای مانده است.
واله اصفهانی استاد بی نظیر خط تعلیق است. اگرچه منابع مختلف استادی او را در خط تعلیق تایید نموده اند، متاسفانه اثر دیگری غیر از سنگ مزار خودش که قبل از مرگ به دست خود او نگارش یافته و پس از مرگ تاریخ خورده است، ذکر نشده است. با وجود این، همین یک اثر برای اثبات قوت دست و استواری قلم، استاد واله اصفهانی کافی است. استاد حبیب الله فضائلی در کتاب اطلس خط خود می نویسد: خط تعلیق به دست واله بر سنگ مزارش نقش بست و برای همیشه بر خاک واله نشست.
واله اصفهانی در خط ناخنی که نوعی خطاطی بدون استفاده از مرکب است و به وسیله ناخن شست و انگشت وسط نگارش می‌شده و کاغذ را برجسته می نموده است، نیز استاد بوده است. واله اصفهانی در باغی که توسط محمدحسین خان صدر اصفهانی که در زمان واله بیگلربیگی اصفهان بود به او هدیه داده شد، زندگی میکرده است. او در ساختمان کوچکی که در این باغ بنا کرد، محفل شعر و خوشنویسی برپا می‌کرد و در کنار آن آرامگاهی نیز برای خود ساخت. کاشی کاری مزار واله به خط استاد حبیب الله فضائلی نگارش یافته است.
در نوروز ۱۴۰۲ قسمت شد تا به تکیه واله واقع در خیابان فیض،در آرامستان تخت فولاد بروم. سنگ مزار او با شیشه های قطور که در اثر گذر زمان کدر گردیده، محصور شده بود. نظر به اینکه سنگ لوح مزار واله به صورت برجسته بر سنگ مرمرینی زیبا نقش بسته که عکاسی و فیلمبرداری از آن سخت می باشد، با کسب اجازه از تولیت، شیشه را برداشته و با تکنیک های خطاطی به صورت موقت نوشته های برجسته را تیره کرده تا در عکس ثبت گردد و شیفتگان واله و خط تعلیق بتوانند از کیفیت خط این استاد بزرگ خوشنویسیِ خط تعلیق، مطلع گردند. برای دیدن گزارش تصویری دیدار از مرقد واله اصفهانی، به لینک زیر مراجعه فرمایید:
https://aparat.com/v/qak4P
متن روی سنگ لوح توسط استاد امین سلطانخواه بیدختی خوانش شده که تقدیم حضور علاقمندان میشود:
بسم الله الرحمن الرحیم
الحمدلله الذی لایبقی الا وجهه ولایدوم الا ملکه
والصلوة والسلام علی محمد وآله امابعد فهذا مرقدی و انا تراب اقدام العلماء الحکماء و العرفاء الذین لاخوف علیهم ولاهم یحزنون والفصحاء والبلغاء والشعراءالذین وردفیهم ان الله کنوزا تحت العرش مفاتیحها السنة الشعراء وهذا اعتقادی و اعتضادی ان الله تعالی واحدالذات ظاهرفی الذوات و قلت فیه
ای چشم خرد عاجز از دیدن ذات تو
پنهان تری ز پنهان با اینهمه پیدایی
ان محمدا صلی الله علیه و آله رسوله و ان الائمة الاثنی عشرا و ضیائه و ان ماجاء به البقی حق وانا مستغرق فی بحار معرفة الله العزیز بحیث قلت و اقول
تورا خواهم نخواهم رحمتت گرامتحان خواهی
دررحمت به رویم بند و درهای بلا بگشا
یامعشرالناس اوصیکم بترک اللذات و حب الشهوات لانی عشت فی الدنیا بالراحة والفخامة بحیث خصلة لی نهایة اللذة والعزة و عاقبة الامر وجدت راحتها الما وعزتها ذلة ونلتمس من الاخوان المخلصین و نرجوا من الاخلاء الصادقین اذا مروا علی هذاالمضجع اسرونی بقرائة الفاتحة ولایئسونی بدعاء اللائحة لانی مجرم و مشتاق بلقاء الله المتعال ولما قال النبی صلی الله علیه و آله من کتب بحسن الخط بسم الله الرحمن الرحیم دخل الجنة بغیرحساب کتبت بیدی فی مرض الموت وانا محمدکاظم المتخلص بواله الاصفهانی ۱۲۲۹
حمیدرضامهدوی مقدم
فروردین ۱۴۰۲
