HabibullahZafari
HabibullahZafari
خواندن ۴ دقیقه·۴ سال پیش

فن‌آوری‎های نوین ارتباطی و تجلی سایبورگ

به باور بسیاری از کارشناسان ارتباطات، عصر امروزی، عصر ارتباطات و اطلاعات نام‌گذاری شده است. بدون‌شک با فرارسیدن عصر فن‌آوری‎های نوین ارتباطی و گسترش فراگیر آن؛ تغییرات و تحولات زیادی در زندگی بشر ایجاد شد. این فن‎آوری‎های نوین ما را با جهان جدیدی مواجه کرده است. جهان مجازی، جهانی که تمام مراحل زندگی بشری را دستخوش تغییرات شگرفی کرده است، که ما در آن متفاوت می‌اندیشیم، متفاوت عمل می‌کنیم، کنش و واکنش از خود نشان می‌دهیم، ارتباط برقرار می‌کنیم و در نهایت گفته می‌توانیم جهانی که در آن متفاوت زندگی ‌می‌کنیم. امروزه استفاده از فن‌آوری‎های نوین ارتباطی به عنوان یکی از مهم‌ترین پدیده‌ی فرهنگی در میان ملل مختلف محسوب می‌شود. زندگی بشر امروزه وابسته به فن‎آوری‎های نوین ارتباطی است.

فن‌آوری‌های نوین ارتباطی
فن‌آوری‌های نوین ارتباطی

وابستگی بشر معاصر به مدرن ترین فن‌آوری ارتباطی در چگونگی درک هستی‎شناسی ما تغییرات شگرفی ایجاد کرده است. "شری تورکل" استاد دانشگاه MIT امریکا در حوزه جامعه شناسی علم و فن‌آوری، نویسنده کتاب " تنها در کنارهم" می‌گوید: « این روزها متصل بودن به دیگران، وابسته به فاصله‌های مان از آن‌ها نیست؛ بلکه به فاصله‌های مان از فن‌آوری‌های اجتماعی موجود بستگی دارد». در بخش دیگری از این کتاب وی می‌گود: « ما از فن‌آوری‎ها بیش‌تر و از یک‌دیگر کم‌تر انتظار داریم». به باور "دانا جی هاراوی(Donna j Harraway)" استاد دانش‌گاه کالیفرنیا در دانشکده مطالعات فمینیستی و محقق برجسته در حوزه مطالعات فن‌آوری و علم در رابطه به نقش فن‎آوری‎ها به این باور است، که «در واقع ما سایبورگ شده ایم، مخلوطی از انسان و ماشین که سویه‎ی زیست شناسه‎ای ما با سویه‎ی الکترونیکی و مکانیکی در هم گره خورده است».

دانا جی هاراوی، استاد دانش‌گاه کالیفرنیا، محقق برجسته در حوزه مطالعات فن‌آوری و علم
دانا جی هاراوی، استاد دانش‌گاه کالیفرنیا، محقق برجسته در حوزه مطالعات فن‌آوری و علم

سایبورگ چیست؟

این واژه برای اولین بار در سال 1960 توسط "مانفرد کاینز" دانشمند استرالیایی تحقیقات فضای ناسا و "ناتاکلاین" طراح ابزارهای فیزیولوژیکی و سیستم های داده پردازی الکترونیک در فضا استفاده شده است. «کلمه سایبورگ( ترکیبی از دو واژه‌ی سایبرنتیک و ارگانیسم) دلالت به موجود نیمه انسان- نیمه ماشین دارد که سویه‎های زیست شناسی‌اش با تکنولوژی‎های معاصر گره خورده است. سویه‌های زیست شناسی فقط به جسم انسان محدود نمی‌شود، بلکه ذهن و روح را نیز دربر می‌گیرد». هاراوی منطور از استفاده استعاره‎ی سایبورگ را در "مانیفست سایبرگ: فمینیسم در روابط اجتماعی علم و فن‌آوری"به چهار روش متفاوت معنا کرده است. «اول به عنوان اندامه‌ای سایبرنتیکی، دوم به عنوان پیوندی از ماشین و اندامه، سوم به عنوان مخلوق از واقعیت اجتماعی موجود، و چهارم مخلوق داستانی». منظور از سایبرنتیک، «مطالعه فرایندهای ارتباطات و کنترل در سیستم‎های بیولوژیکی، مکانیکی و الکترونیکی است. "اندامه‎ سایبرنتیکی" کسی است که مطابق شبکه‎ای ارتباط و کنترل عمل می‎کند. برعلاوه یک پیوند در ژنتیک به زاد و ولد از دو منشا و والدین متفاوت و ناهمگون اشاره دارد». این‎که هاراوی می‎گوید: «ماسایبورگ شده‎ایم» چنین نتیجه حاصل می‌شود، که فن‎آوری‎های نوین ارتباطی تمام بعدهای زندگی انسان‎ها را تحت سیطره‎ی خودش قرار داده و باعث تحولات عظیمی شده است؛ حتا قدرت تفکر در قالب هویت بیولوژیکی ما را خدشه دار کرده است.

انسان سایبورگی
انسان سایبورگی

مصرف کنندگان فن‎آوری‎های ارتباطی جدید هویت‎های ایده‌آلی برای خودشان می‎سازند، هویت جدید و مجازی(هویت خیالی) که متفاوت از هویت حقیقی افراد هستند. دکارت می‌گفت: "من، می‌اندیشم؛ پس هستم" در واقع این فناوری‌های نوین ارتباطی آن سوژه‎ای دکارتی( من اندیشنده) را نقض می کند. به باور هاراوی فن‌آوری‎های نوین دو آلیسم‎های چون؛ ذهن/ بدن، من/ دیگری، فزیکی/ غیرفزیکی، انسان/ حیوان، انسان/ ماشین، مرد/ زن، واقعیت/ ظاهر، حقیقت/ خیال، را به چالش کشانده است.

تعریف سوم و چهارم از استعاره‎ای سایبورگ (مخلوق از واقعیت اجتماعی موجود و مخلوق داستانی)در «مانیفست سایبرگ: فمینیسم در روابط اجتماعی علم و فن‌آوری» مصداق چنین امر است. در رابطه به فمینیست‎ها می گوید: « زنان، دیگر در خارج در یک سلسله مراتب تبعیض دوگانه قرار ندارند بلکه عمیقاً آغشته، مورد سوء استفاده و در تعارض با هژمونی شبکه‌ای قرار دارند و باید سیاست خودشان را بر این اساس تنظیم کنند. طبق "بیانیه سایبورگ" هاراوی، «هیچ چیز پیرامون زنانگی وجود ندارد که به‌طور طبیعی زنان را در یک رده واحد به هم متصل کند. حتی چیزی به اسم 'وجود' زنانه هم وجود ندارد. وجود زنانه خود رده‌ای برساختی است که در گفتمان‌های علمی جنسی و دیگر کردارهای اجتماعی برساخته می‌شود».

برساخته شدن سایبورگ
برساخته شدن سایبورگ

بدون‌شک سیطره‌ای انترنیت و فن‌آوری‌های نوین ارتباطی بر تمام فرایند زندگی ما تحولات شگرفی ایجاد کرده است. به باور بیش‌تر مردم فن‌آوری‎های جدید ارتباطی فقط بسان ابزاری برای خدمت به مردم هستند و در هستی شناسی‌شان تغییراتی وارد نکرده است؛ درحالی‎که چنین نیست. تجلی سایبورگی، هویت‌های خیالی و منکسر یکی از پیامدهای استفاده از فن‌اوری‎های نوین ارتباطی است. برای بیرون رفت از این معضله سواد رسانه‌ای و سواد فن شناختی ضروری است. به باور شری تورکی زندگی روی صفحه‌ای نمایش، اگر هم اعتیادی باشد، اعتیاد به فن‌آوری نیست، بلکه اعتیاد به آن عادت های ذهنی است که به مدد فن‌آوری می‌توانیم پیشه‌ای خود کنیم. وی در بخش دیگری می گوید: «نیازی به طرد یا تحقیر فن‌آوری نیست؛ بلکه باید آن را سر جایش بگذاریم».

فن‌آوریسایبورگدانا جی هاراویهویتشری ترکل
دانش آموخته‌ی «خبرنگاری و ارتباطات»، دانش‌جوی کارشناسی ارشد «علوم ارتباطات اجتماعی» در دانش‌گاه علامه طباطبایی،تهران.
شاید از این پست‌ها خوشتان بیاید