کتاب نفوس مرده یکی از شاهکارهای کلاسیک ادبیات روس محسوب می‌شود که نویسنده به خوبی زندگی مردم روسیه در قرن 19 و بی‌عدالتی‌های موجود در آن زمان را به تصویر کشیده است. نگارش کتاب نفوس مرده 17 سال به طول انجامیده و به گفته‌ی گوگول، ایده‌ی نوشتن آن را پوشکین نویسنده و شاعر مطرح روس به او داده است. این کتاب داستان شخصی به نام چیچیکوف از اشراف روسیه است که راهی یکی از شهرهای گمنام روسیه می‌شود و با حقه‌بازی، نام و نشان رعیت‌ها و کشاورزهای مرده را خریداری می‌کند تا از نام آنها به عنوان وثیقه در بانک استفاده کند. افرادی که در سرشماری اول زنده بودند و طبق آمار در سرشماری دوم که ده سال بعد رخ می‌داد، زنده محسوب می‌شدند. او در این رمان تلاش می‌کند با نگاهی موشکافانه و زبانی طنز و کنایه‌آمیز، فسادهای مالی و اخلاقی در سازمان‌های دولتی را به تصویر بکشد و تصویر دقیقی از زندگی مردم روسیه در آن دوران ارائه دهد. دورانی که سرشار از ظلم و ستم اشراف نسبت به توده‌ی مردم بود. ماجراهایی که میان او و مالکان بزرگ یا خرده‌مالکان پیش می‌آید، شالوده‌ی اصلی داستان را شکل می‌دهد. نسخه‌های سینمایی متعددی با اقتباس از این کتاب ساخته شده‌اند و همین موضوع نشان‌دهنده‌ی اهمیت بالای این اثر در ادبیات روسیه است. همچنین میخائیل بولگاکف نیز با اقتباس از این رمان، نمایشنامه نفوس مرده را به نگارش درآورده که در ایران نیز با ترجمه آبتین گلکار منتشر شده است.
نویسنده‌ی کتاب نفوس مرده
نیکلای واسیلیویچ گوگول نویسنده‌ی مطرح روسی است که کار خود را با نگارش داستان‌های کوتاه آغاز کرد و به مرور زمان در این امر شهرت فراوانی یافت. ویژگی مطرح گوگول را می‌توان زبان طنز او دانست که با کنایه، تلخی‌های جامعه را به تصویر می‌کشید. داستان‌ها و نمایش‌نامه‌های متعدد وی در زمره‌ی آثار موفق ادبیات روسیه قرار دارند که از مشهورترین آنها می‌توان به عروسی، یادداشت‌های یک دیوانه، بازرس، تاراس بولبا، شب‌نشینی‌های دهکده نزدیک دیکانکا، پرتره و... اشاره کرد. گوگول نفوس مرده را بعد از تحمل یک دوره‌ی طولانی بیماری به نگارش درآورد و تصمیم داشت اثری همچون کمدی الهی خلق کند. داستانی که به دلیل مرگش نیمه‌کاره ماند و اکنون در دو بخش در دسترس است. بخش اول شامل 12 فصلی است که به قلم گوگول نوشته شده و قسمت دوم دربرگیرنده‌ی یادداشت‌های به‌جامانده از بخش‌هایی است که گوگول پیش از مرگش آن را به دلایل نامعلومی سوزاند.
بهترین ترجمه کتاب نفوس مرده
این کتاب برای اولین بار در سال 1369 توسط کاظم انصاری به فارسی برگردانده شده است و در سال 1396 نیز به‌طور مجدد و با ویرایش جدید از سوی انتشارات فرهنگ معاصر با همین ترجمه به چاپ رسیده است که ترجمه‌ی نسبتا خوبی است و این روزها نسبت به باقی ترجمه‌ها در دسترس‌تر است. فریدون مجلسی نیز نسخه‌ی دیگری را با عنوان مردگان زرخرید به فارسی ترجمه کرده که توسط انتشارات نیلوفر منتشر شده است. پرویز شهدی نیز این کتاب را از زبان فرانسه به فارسی برگردانده است.
کتاب‌های مشابه نفوس مرده
اگر به ادبیات روس علاقه‌مند هستید و از مطالعه‌ی این کتاب لذت بردید، احتمالا خواندن کتاب‌های پدران و پسران، قهرمان عصر ما، مرشد و مارگریتا، جنایت و مکافات و برادران کارامازوف نیز برایتان خالی از لطف نیست.
