سنگ کلیه توده ی جامدی از جنس کریستال است. اگرچه، سنگ کلیه در تمام بخش های مجاری ادراری می تواند ساخته شود، اما معمولا در کلیه ساخته می شود. مجاری ادراری متشکل از بخش های زیر است:
کلیه ها
لوله های حالب
مثانه
مجرای ادرار
سنگ کلیه می تواند دردناک باشد و منشا آن، با توجه به نوع آن متفاوت است.
تمامی سنگ کلیه ها از یک نوع کریستال ساخته نمی شوند. انواع مختلف مواد تشکیل دهنده ی سنگ کلیه عبارتند از:
کلسیم: سنگ کلسیمی رایج ترین نوع است. آنها اغلب از اگزالات کلسیم ساخته می شوند، اگرچه می توانند از کلسیم فسفات یا مالئات نیز تشکیل شوند.
مصرف کمتر مواد غذایی حاوی اگزالات می تواند ریسک تشکیل سنگ کلیه را کاهش دهد. مواد غذایی سرشار از اگزالات چیپس، بادام زمینی، شکلات، اسفناج هستند.
با اینکه برخی سنگ های کلیه از کلسیم ساخته می شوند، اما وجود کلسیم کافی در رژیم غذایی می تواند از تشکیل سنگ کلیه جلوگیری کند.
اسید اوریک: نوع دوم سنگ کلیه از اسید اوریک ساخته می شود. این نوع سنگ کلیه در افراد مبتلا به نقرس، دیابت، مرض چاقی و دیگر مشکلات سندروم متابولیکی رایج است.
زمانیکه سطح اسید موجود در ادرار بسیار بالا باشد، سنگ کلیه از جنس اسید اوریک تشکیل می شود. رژیم غذایی سرشار از پورین می تواند سطح اسید موجود در ادرار را بالا ببرد. پورین ماده ای بی رنگ، موجود در پروتئین حیوانی مثل ماهی، صدف خوراکی و گوشت است.
ستراویت: این نوع سنگ بیشتر در افراد مبتلا به عفونت های دستگاه ادراری یافت می شود. سنگ کلیه ستراویت ممکن است بزرگ باشد و مجرای ادرار را مسدود کند.
این نوع سنگ کلیه از عفونت کلیه منشا میگیرد. درمان عفونت، از تشکیل سنگ کلیه ستراویت جلوگیری می کند.
سیستین: از هر 7000 نفر یک نفر به سنگ کلیه از جنس سیستین مبتلا می شود. این نوع سنگ کلیه در مردان و زنان مبتلا به ناهنجاری ژنتیکی سیستینوری شایع است.
سیستین نوعی اسید است که بطور طبیعی در بدن ساخته می شود. سنگ کلیه از جنس سیستین، موجب نفوذ این اسید به درون ادرار می شود.
سنگ کلیه درد بسیار شدیدی ایجاد می کند. علائم سنگ کلیه می تواند تا زمان حرکت آن به سمت لوله ی حالب بروز نکند. فرد ممکن است در پهلو، کمر یا شکم خود درد داشته باشد.
در مردان، درد ممکن است در کشاله ی ران نیز احساس شود. درد سنگ کلیه مقطعی، و در عین حال غیرقابل تحمل است. افرادی که سنگ کلیه دارند، معمولا از شدت درد بی قرار می شوند.
وجود خون در ادرار(ادرار آنها قرمز، صورتی یا قهوه‌ای است)
استفراغ
حالت تهوع
ادرار بی‌رنگ یا بد بو
لرز
تب
نیاز مکرر به دفع ادرار
دفع ادرار بصورت قطره ای
درصورتیکه سنگ کلیه ی فرد کوجک باشد، ممکن است هیچ درد و علائمی نداشته باشد و سنگ را از طریق مجرای ادرار دفع کند.
سنگ کلیه بیشتر در سنین 20 تا 50 سال رخ می دهد.
عوامل مختلفی می توانند احتمال تشکیل سنگ کلیه را افزایش دهند. به طور مثال در ایالات متحده، سفید پوستان بیشتر از سیاه پوستان به سنگ کلیه مبتلا می شوند.
جنسیت نیز بر تشکیل سنگ کلیه موثر است. بنابر گزارش مرکز ملی دیابت، گوارش و امراض کلیوی، مردان به نسبت زنان بیشتر به سنگ کلیه مبتلا می شوند.
سابقه ی سنگ کلیه می تواند خطر ابتلای مجدد فرد را افزایش دهد. همچنین سابقه ی خانوادگی نیز بر ابتلا به سنگ کلیه تاثیرگذار است.
عوامل دیگر ابتلا به سنگ کلیه عبارتند از:
کم آبی بدن
مرض چاقی
رژیم غذایی مملو از پروتئین، نمک و قند
پرکاری غده‌‌ی پاراتیروئیدی
جراحی بای‌پس معده
بیماری های التهابی روده که جذب کلسیم را افزایش می دهند.
مصرف داروهایی مانند دیورتیک تری آمرن، داروهای ضد تشنج و آنتی اسیدهای مبتنی بر کلسیم
درمان سنگ کلیه به نوع آن بستگی دارد. سنگ های موجود در ادرار را می توان، جهت تعیین نوع آنها، آزمایش کرد.
نوشیدن 6 تا 8 لیوان آب در روز مقدار ادرار را افزایش می دهد و به دفع سنگ کلیه کمک می کند. باید به افرادی که حالت تهوع شدید دارند، استفراغ می کنند و بدنشان بی آب شده است، سرم تزریق کرد. درمان های دیگر شامل دارودرمانی و سنگ شکن هستند.
داروهایی که معمولا تجویز می شوند مسکن، درصورت وجود عفونت تجویز آنتی بیوتیک هستند.
آلوپورینول برای سنگ کلیه نوع اسیداوریک
مدرهای تیازیدی برای جلوگیری از بزرگ‌تر شدن سنگ کلیه‌ی نوع کلسیمی
سدیم بیکربنات یا سدیم سیترات برای کاهش اسیدیته‌ی ادرار
محلولهای فسفر برای جلوگیری از بزرگ‌تر شدن سنگ کلیه‌ی نوع کلسیمی
مسکن ایبوپروفن
مسکن اسامینوفن
مسکن ناپروکسن
سنگ شکن
دستگاه سنگ شکن با استفاده از امواج صوتی سنگ های بزرگ را می شکند تا راحت تر به مثانه منتقل شوند.
این روش دشوار و نیازمند بیهوشی بیمار است و می تواند باعث کبودی شکم و کمر و خونریزی اطراف کلیه و اندام های نزدیک به آن شود.
جراح با ایجاد شکاف کوچکی در کمر شما سنگ کلیه را خارج می کند. فرد زمانی به این نوع جراحی نیاز دارد که:
سنگ کلیه باعث انسداد، عفونت یا آسیب به کلیه ها شده باشد.
سنگ کلیه بزرگ باشد و به راحتی دفع نشود. درد غیرقابل تحملی ایجاد کند.
هنگامیکه سنگ کلیه در لوله‌ی حالب یا مثانه گیر کرده باشد، پزشک شما ممکن است از یک ابزار به نام اورتروسکوپ استفاده کند تا آن را از بین می‌برد.
سیم نازکی با دوربینی متصل به آن وارد مجرای ادراری و سپس مثانه می شود. پس از آن پزشک از ابزار کوچکی برای خرد کردن سنگ کلیه استفاده می کند و در پایان آنرا خارج می کند. سپس سنگ کلیه را برای انجام آزمایشات مربوطه به آزمایشگاه می فرستند. دفع سنگ کلیه معمولا در چهار مراحل و در طول چند هفته دفع می شود.
مرحله‌ی اول: این احتمال وجود دارد که پس از تشکیل سنگ کلیه، عضلات دچار گرفتگی شوند. زیرا کلیه تلاش می کند ک سنگ را خارج کند. این موضوع باعث ایجاد درد شدیدی در ناحیه ی کمر و پهلو می شود.
مرحله‌ی دوم: در این مرحله سنگ کلیه وارد لوله ی حالب می شود. لوله‌ی حالب مجرایی است که کلیه را به مثانه متصل می کند. بسته به سایز سنگ کلیه، این روند می تواند درد و فشار زیادی به فرد وارد کند.
مرحله‌ی سوم: زمانیکه سنگ کلیه به مثانه رسید، درد تقریبا از بین می رود. اگرچه ممکن است فشار بیشتری در مثانه احساس شود و مکررا نیاز به دفع ادرار باشد. گاهی ممکن است سنگ کلیه به طور موقت ورودی مجرای ادراری را مسدود و جریان ادرار را قطع کند.
مرحله‌ی چهارم: مرحله آخر زمانی است که سنگ کلیه به مجرای ادراری می‌رسد. در این مرحله، برای دفع سنگ کلیه همراه با ادرار، باید فشار بیشتری وارد شود. دفع از طریق مجرای ادراری صورت می گیرد.
نوشیدن مایعات نقش بسیاری در دفع سنگ کلیه و جلوگیری از تشکیل مجدد سنگ کلیه دارد. مایعات نه تنها سموم بدن بلکه سنگ کلیه و شن را نیز از طریق مجرای ادراری دفع می کنند.
اگر باردار یا شیرده هستید، از دستورات خانگی دفع سنگ کلیه استفاده نکنید. پزشک شما می تواند تعیین کند که مایعات عوارض جانبی را برای شما یا کودکتان ایجاد نمی کند.
آب
آبلیمو
آب ریحان
سرکه سیب
آب کرفس
آب انار
خوراک لوبیا قرمز
بله، اما بندرت. سنگ کلیه اگر دائما موجب ایجاد عفونت شود و یا کلیه را به مدت طولانی مسدود کند، خطرناک است. همچنین اگر برخی سنگ کلیه ها درمان نشوند، می توانند کلیه را کار بیندازند.
در ادامه به معرفی عرقیات گیاهی که برای درمان سنگ کلیه موثر هستند می پردازیم:
عرق یونجه طبع گرم دارد و باعث تقویت عملکرد کلیه می شود و همچنین برای پایین آوردن کلسترول خون و افزایش وزن و رشد اطفال نیز مفید است.
عرق زنیان تاثیر بسزایی در درمان سنگ کلیه و تسکین درد سنگ کلیه دارد همچنین برای دفع عفونت بدن، رفع سرفه‌های شدید، ضد نفخ، ضد انگل، هضم کننده غذا، ضد سکسکه، دفع کننده سموم بدن و حتی برای ترک اعتیاد نیز مفید است.
عرق خارخاسک طبع گرمی دارد و یکی از داروهای طبیعی برای درمان سنگ کلیه و مثانه است، عرق خارخاسک باعث شستشو دادن کلیه و مثانه می شود و برای درمان سیاه سرفه نیز از آن استفاده می شود.
عرق خارشتر یکی از بهترین عرقیات گیاهی برای درمان سنگ کلیه است. از این عرق برای تسکین درد های بندان انگشتان پا و دست، درمان بلغم و سوزش ادرار نیز استفاده می گردد.
منبع: هیرودنا
