کم‌خونی زمانی اتفاق می‌افتد که گلبول‌های قرمز به مقدار کافی در بدن تولید نمی‌شوند و یا آن‌طور که باید کار نمی‌کنند. گلبول‌های قرمز خون وظیفه انتقال اکسیژن را در سراسر بدن بر عهده دارند. ازاین‌رو، هرگونه کم خونی و متعاقب آن نقص در اکسیژن‌رسانی به اندام‌های بدن باعث بروز علائم کم‌خونی می‌شود.
یکی از انواع کم خونی که در جامعه به‌خصوص در زنان و دختران شیوع بالایی دارد کم خونی فقر آهن است و زمانی رخ می‌دهد که بدن آهن کافی برای تولید گلبول‌های قرمز ندارد. تولید هموگلوبین در مغز استخوان مستلزم در دسترس بودن آهن است. هموگلوبین پروتئینی در گلبول‌های قرمز است که نقش مهمی در انتقال اکسیژن به بافت‌ها دارد. علائم فقر آهن وابسته به شرایط زیر است:
در برخی موارد، اگر کمبود آهن خفیف باشد فرد علائم کم خونی بروز نمی‌دهد. آگاه بودن از علائم کم خونی می‌تواند شما را در تشخیص زودهنگام این عارضه یاری دهد. در این بخش به علائم و نشانه‌های شایع کم خونی اشاره می‌کنیم.
احساس خستگی مزمن یکی از شایع‌ترین علائم کم‌خونی فقر آهن است. هنگامی‌که آهن در دسترس نباشد ساخت هموگلوبین نیز با مشکل مواجه می‌شود و ازاین‌رو، اکسیژن کافی به بافت‌ها و عضلات نمی‌رسد. در این شرایط قلب نیز باید با شدت بیشتری فعالیت کند تا خون غنی از اکسیژن بیشتری را به بافت‌های بدن ارسال کند. مجموع این عوامل باعث احساس خستگی مزمن و همیشگی در فرد مبتلا به کم‌خونی می‌شود.
پوستی که از حد معمول رنگ‌پریده‌تر است و همچنین رنگ‌پریدگی داخل پلک‌های پایین، از دیگر علائم شایع کمبود آهن هستند. رنگ قرمز خون و به دنبال آن رنگ طبیعی پوست و داخل پلک از رنگ قرمز هموگلوبین موجود در گلبول‌های قرمز منشأ می‌گیرد.
بنابراین اگر فرد دچار کم خونی باشد مقدار هموگلوبین او نیز کمتر از حد معمول است و این مشکل باعث می‌شود که رنگ پوست در افراد مبتلا به کم‌خونی از حالت طبیعی فاصله بگیرد. در یکی از مطالعات بالینی مربوط به کودکان ۶ تا ۱۱ ساله نشان داد که رنگ‌پریدگی مرتبط با فقر آهن ممکن است در سراسر بدن ظاهر شود و یا به یک ناحیه خاصی محدود شود، مانند:
رنگ‌پریدگی اغلب یکی از اولین علائمی است که پزشکان آن را به‌عنوان نشانه کمبود آهن تلقی می‌کنند. پوست رنگ‌پریده اغلب در کم‌خونی متوسط یا شدید بروز می‌کند.
توانایی اکسیژن‌رسانی گلبول‌های قرمز به‌واسطه هموگلوبین به‌دست آمده است ازاین‌رو هرگونه کمبود هموگلوبین و درنتیجه بروز کم‌خونی سبب بروز تنگی نفس می‌شود. در چنین شرایطی سطح اکسیژن خون کمتر از حد طبیعی است. این بدان معنی است که عضلات اکسیژن کافی برای انجام فعالیت‌های روتین مانند راه رفتن دریافت نمی‌کنند. درنتیجه، با تپش قلب و تلاش دوچندان قلب دریافت اکسیژن کافی برای عضلات میسر می‌شود به همین دلیل تنگی نفس یک علامت شایع در زمان کم‌خونی است. اگر هنگام انجام کارهای روزانه مانند راه رفتن، بالا رفتن از پله‌ها یا ورزش‌های سبک دچار تنگی نفس می‌شوید، ممکن است کمبود آهن مقصر اصلی باشد.
به گفته‌ی healthline علائم و نشانه‌های زیر در مردان و زنان شایع است:
- خستگی
- رنگ‌پریدگی پوست
- تنگی نفس
- ضربان قلب نامنظم
در مقیاس وسیع، زنان بیشتر از مردان به کمبود آهن و درنتیجه کم‌خونی مبتلا می‌شوند زیرا زنان مقداری از آهن خون را به‌طور طبیعی در طی پریود از دست می‌دهند. از سویی دیگر، سایر عوامل طبیعی در مراحل مختلف زندگی نظیر بارداری و زایمان نیز در کاهش آهن و متعاقب آن کم خونی تأثیرگذارند. علائم کم خونی بسته به‌شدت آن در افراد متفاوت است اما به‌طورکلی علائم کم خونی را نمی‌توان بر اساس جنسیت تفکیک کرد چراکه در زنان و مردان علائم کم خونی به یک شکل دیده می‌شود و این‌گونه نیست که برخی علائم صرفاً در زنان و برخی دیگر فقط در مردان بروز کند.
