نویسنده : محمد سبحانی - فوق تخصص کبد و گوارش
لینک اصلی مقاله:https://isovisit.com/a/75
رفلاکس اسید معده یک نوع سندرم است که باعث بازگشت محتویات معده به مری، حفره دهان و حتی ریه می‌شود. سوزش سر‌دل که به صورت سوزش در پشت سینه احساس می‌شود اصلی‌ترین مشخصه رفلاکس معده است.
عارضه مشخص این بیماری ورود محتویات معده به مری و هیپوفارنکس(محل اتصال مری به حنجره) است که برای تشخیص بیماری بدون نیاز به آندوسکوپی کافی است. آندوسکوپی بیشتر برای منظور بررسی آسیب‌های ایجاد شده به بافت مری انجام می‌شود. آسیب وارد شده به مری در اثر رفلاکس معده ممکن است منجر به تنگی مری، گرفتگی صدا، سرفه مزمن، آسم و فرسودگی دندان‌ها شود. شیوع رفلاکس اسید معده در جوامع غربی حدود 20-10 درصد است درحالیکه در آسیا شیوع آن حدود 5 درصد است.
بهترین راه برای برطرف شدن همیشگی رفلاکس اسید معده تغییر سبک زندگی است. تغییر سبک زندگی اغلب برای درمان اولیه و تسکین خفیف و ملایم علائم است. این توصیه‌ها شامل موارد زیر است:
هنگامی که معده بسیار پر است، احتمال ایجاد رفلاکس معده بیشتر است. برای این منظور بهتر است به جای سه وعده‌غذایی با حجم زیاد، وعده‌های غذایی کم‌حجم در دفعات بیشتر را انتخاب کنید. سعی کنید به آهستگی و با آرامش غذا بخورید لقمه‌ها را به خوبی بجوید و طی غذا‌خوردن از نگاه‌کردن به تلویزیون و صحبت کردن خودداری کنید. استرس باعث افزایش ترشح اسید معده می‌شود.
در حالت ایده‌آل، سر شما باید حدود 20 سانتی‌متر بالاتر از پاهایتان باشد. به این شکل، معده در حالتی قرار می‌گیرد که امکان بازگشت محتویاتش به مری کمتر می‌شود.
هنگامی که ایستاده یا حتی نشسته‌اید، جاذبه به تنهایی به حفظ اسید در معده کمک می‌کند. ظهرها بعد از ناهار و شب‌ها تا دو ساعت بعد از صرف غذا به رختخواب نروید.
تا چند ساعت پس از صرف غذا از ورزش شدید خودداری کنید. قدم زدن بعد از شام خوب است، اما انجام تمرین‌های سخت، به خصوص اگر شامل خم شدن باشد، می‌تواند اسید معده را به مری وارد کند.
گاز موجود در نوشابه‌ها هنگام خروج از معده می‌تواند با خود مقداری از محتویات معده را به مری براند. پس مصرف این نوشیدنی‌ها را محدود کنید.
افزایش وزن، ساختار عضلانی را که از اسفنکتر تحتانی مری حمایت می‌کند؛ و فشاری را که اسفنکتر را بسته نگه می‌دارد، را کاهش می دهد. این امر منجر به رفلاکس و سوزش سر دل می‌شود.
نیکوتین، اسفنکتر تحتانی مری را شل کرده و باعث رفلاکس معده می شود.
برخی از داروها از جمله مصرف استروژن در دوران یائسگی، برخی از داروهای ضد افسردگی و مسکن‌های ضد‌التهاب(مانند آسپرین، ایبوبروفن) و داروهای فشار خون، می‌توانند اسفنکتر را شل کنند، در حالی که برخی دیگر به ویژه بیس فسفونات‌ها مانند آلندرونات (فوساماکس)، ایباندرونات (بونیوا)، یا ریزدرونات (آکتونل) که برای افزایش تراکم استخوان مصرف می‌شوند می‌تواند مری را تحریک کنند.
برخی از مواد‌غذایی هستند که بیشتر از سایرین باعث ایجاد رفلاکس می‌شوند، از جمله نعناع، غذاهای چرب، غذاهای تند، گوجه فرنگی، پیاز، سیر، قهوه، چای، شکلات و الکل. اگر هر یک از این غذاها را به طور منظم مصرف می‌کنید، بهتر است مصرف آنها را کم و یا حذف کنید و ببینید آیا انجام این کار رفلاکس شما را کنترل می‌کند یا خیر و اگر احساس کردید تاثیری در رفلاکس شما ندارد می‌توانید آنها را یکی یکی دوباره اضافه کنید.
گیاهان دارویی موثر بر درمان رفلاکس معده با کاهش ترشح میزان اسید معده باعث بهبود سوزش سر دل می‌شوند، از جمله این گیاهان می توان به موارد زیر اشاره کرد:
مصرف شیرین بیان برای درمان زخم معده، سوزش معده، کولیک و ورم معده موثر است. ماده موثره آن گلیسیریزین است که در درمان زخم‌های گوارشی موثر است. می‌توانید یک قاشق چایخوری شیرین بیان را حدود 20 دقیقه قبل از صرف غذا میل کنید تا از رفلاکس معده جلوگیری کنید.
یکی از کاربردهای رازیانه در طب سنتی درمان سوء‌هاضمه و نفخ است، اگر بعد از صرف غذا یک قاشق مرباخوری پودر دانه‌های رازیانه را مصرف کنید، کمک زیادی در پیشگیری از رفلاکس معده می‌کند.
ماده موثره این گیاه تاثیر بسیاری برای آرام کردن دردهای معده با منشا عصبی، درمان رفلاکس معده، درمان نفخ‌های معده و روده و حالت تهوع‌های دوران بارداری دارد. می‌توانید بادرنجبویه را دم کنید و یا به صورت پودر شده یا مقطر مصرف کنید.
گیاهی موثر بر درمان ناراحتی‌های گوارشی، بهبود زخم و ورم معده و کاهش التهابات ایجاد شده در معده است. مصرف یک استکان عرق یا دم کرده گیاه بابونه نیم ساعت قبل از غذا برای بهبود علائم رفلاکس معده موثر است.
برای درمان رفلاکس اسید معده می‌توانید از سایکودایجست استفاده کنید.
اگر این مراحل مؤثر نبودند یا اگر درد شدید یا مشکل در بلع دارید، به پزشک مراجعه کنید. همچنین ممکن است برای کنترل رفلاکس، علاوه بر تغییر در سبک زندگی به دارو درمانی نیز نیاز داشته باشید.
انواع مختلفی از داروها با مکانیسم اثرهای مختلف برای درمان رفلاکس اسید معده وجود دارند که می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
آنتی‌اسیدها اسید معده را خنثی می‌کنند و با این کار سوزش سر‌دل، ترش‌کردن معده، سوء‌هاضمه اسیدی و ناراحتی معده را کاهش می‌دهند. برخی از آنتی‌اسیدها حاوی سیمتیکون هستند، ماده‌ای که به بدن شما کمک می‌کند تا از شر گاز خلاص شود. برخی از آنتی‌اسیدها حاوی موادی هستند که می‌توانند باعث اسهال شوند، مانند منیزیم، یا باعث یبوست شوند، مانند آلومینیوم.
از آنتی‌اسیدها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
آنتی‌اسیدها را دقیقا طبق دستور پزشک یا بر اساس برچسب بسته مصرف کنید. اگر از قرص‌های آنتی‌اسید استفاده می‌کنید، برای اثربخشی سریع‌تر، آنها را قبل از قورت دادن خوب بجوید.
حتما دستورالعمل‌های روی برچسب را دنبال کنید تا از مصرف بیش از حد آنتی‌اسیدها خودداری کنید. از جمله عوارض جانبی آنتی‌اسیدها یبوست، اسهال، تغییر رنگ مدفوع، حرکات روده و گرفتگی معده است.
ماده موثره آلژینات به طور طبیعی در جلبک قهوه‌ای یافت می‌شود. آلژینات در معده به صورت یک فوم ژل مانند درآمده و یک مانع فیزیکی در برابر اسید معده ایجاد می‌کند و حتی اگر رفلاکسی هم رخ دهد مانع برخورد اسید معده به مری و محافظت از آن می‌شود. از داروهای حاوی سدیم آلژینات می‌توان به شربت گاویسکون اشاره کرد.
این داروها باعث کاهش ترشح اسید معده می‌شوند. هیستامین در معده باعث تحریک ترشح اسید در معده می‌شود و این داروها با مهار هیستامین مانع ترشح اسید معده می‌شوند و به این ترتیب علائمی مانند سوزش سر دل و زخم معده را کاهش می‌دهند. از این داروها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
رانیتیدین هم یکی از مسدود کننده‌های گیرنده هیستامین است، که در سال 2020 پس از اینکه مشخص شد یک عامل سرطانزا است حذف شد.
مانع از رسیدن پروتون معده به سلول‌های معده می‌شود و با این مکانیسم ترشح اسید را در معده کاهش می‌دهد، از این داروها می‌توان به امپرازول و لانسوپرازول اشاره کرد.
همه این راهکارها و داروهای بدون نسخه، به درجات مختلف، می‌توانند علائم سوزش سر دل را تسکین دهند. اگر علائم سوزش سر دل شدیدتری دارید که این درمان‌ها آن را تسکین نمی‌دهند، یا اگر بیش از 2 هفته از این داروها استفاده می‌کنید، و تغییری احساس نمی‌کنید پزشک خود را در جریان قرار دهید. ممکن است به دارو و آزمایشات قوی‌تری مثل آندوسکوپی نیاز داشته باشید تا ببینید چه چیزی باعث ایجاد این علائم در شما می شود.
