فاطمه زهرا رضایی کیایی/ کارشناسی حقوق دانشگاه شهید بهشتی
یمن از سال ۲۰۱۱ درگیر جریانات سیاسی درون کشوری و از سال ۲۰۱۵ رسما درگیر جنگ داخلی شده است.پایه های استقامت در روح و جان غیرنظامیان سست شده و درگیر بلایای انسانی،ازجمله وبا وهرگونه بیماری مخرب شده است.درحالی‌که ویروس کرونای جدید موسوم به COVID19 قدرتمندترین کشورهای جهان را با چالش های مختلفی مواجه کرده است، مِن‌جمله بحران پیشگیری و مقابله، بهداشتی و درمانی و حتی نیز به نوع اقتصادی آن‌ها را به چالش کشیده‌است.
با این تفاسیر تصور عواقب این ویروس در کشور جنگ‌زده یمن بسیار مبهم و رنج‌آور است،درحالی‌که وزیر بهداشت این کشور اظهار می‌دارد ۹۳ درصد مردم این کشور ممکن است به ویروس آلوده شوند.
✒چالش های پیش رو در یمن:
ازجمله اقداماتی که باید صورت گیرد تا این کشور بتواند از پس مشکلات جدی ویروس ملموس برآید در سه بعد خلاصه‌شده است، الف: تشخیص _ب: قرنطینه و ج: بستری و درمان و نیز فراهم کردن مایحتاج مردم و حمایت اقتصادی در مدت‌زمان تعطیلی کسب‌وکار که در حال حاضر هر سه بُعد پیشگیری در یمن با چالش‌های جدی روبرو است.
اولین مورد تایید شده مربوط به بیماری همه‌گیر COVID19 در یمن در 10 آوریل،سال 2020با وقوع در حضر الموت اعلام شد. سازمان‌های جهانی مختلفی با توجه به اوضاع وخیمی بشردوستانه در یمن، COVID 19 را برای این کشور "ضربه‌ای ویرانگر" و "سناریوی کابوس مرگ" خواندند.
طبق آمار شاخص در 10آوریل،سال2020،درحضر الموت طی 10ماه و 1هفت و 5 روز، موارد تعیین‌شده افزایش منفی ویروس در بین مردم یمن به2436نفر رسیده بود.
بهبودیافتگان به‌صورت افزایشی به 1580نفر و
فوت شدگان به صورت افزایش منفی به660 نفر
و میزان مرگ‌ومیر به‌صورت افزایش منفی 29.30٪ بوده است.
✒اوضاع وخیم بشردوستانه در یمن.
با توجه به اوضاع وخیم بشردوستانه ناشی از جنگ داخلی یمن که با قحطی مداوم ،شیوع وبا و محاصره نظامی توسط عربستان‌صعودی و متحدانش هرروزه تشدید میشود و مردم را با حوادث گوناگونی مواجه کرده و از سمتی هم این کشور همچنان در معرض شیوع مرگ‌بار، ویروس ناخوانده قرار گرفته است.درصورتی‌که سیستم بهداشت و درمان این کشور با جنگ تا حدودی نابود شده‌است و بسیاری از مراکز بهداشتی و درمانی در اثر حملات هوایی،گلوله‌باران شدند، درکنار این چالش ها، فقدان تعداد کارکنان کادر بهداشت و درمان،یکی از اساسی ترین مشکلات این کشور است.
▪️اعلام اولین مبتلایان به کرونا در یمن:
در اول ماه مه سال 2020،یمن اولین مورد خود را در استان جنوب غربی تعز گزارش داد و پس‌از آن به ترتیب در استان های عدن، حضرالموت و صنعا نیز این آمار ادامه پیدا کرده است. در این بین حوثی ها اولین مورد خود را هم گزارش کردند که یک تبعه سومالیایی بود، در هتلی،در شهر صنعا، که نهایتاً این فرد مرده پیدا شده‌است. همچنان تراژدی مبتلایان و افزایش مرگ‌ومیر در یمن روبه‌افزایش است.در تاریخ28 مه 2020_بیانیه‌ای از سوی سازمان ملل متحد و آژانس‌های وابسته به آن منتشر شد که تأثیر وخیم COVID 19 بر یمنی‌ها را بیان میکرد،درحالی‌که سیستم بهداشتی و درمانی یمن به دلیل فشار اضافی COVID 19در حال فروپاشی است وفقط نیمی از مراکز بهداشتی در حال فعالیت هستند و بیشتر آن‌ها فاقد تجهیزات محافظتی شخصی (PPE)،منابع اکسیژن و آب تمیز هستند.گفته میشود که بیشتر کارمندان بهداشت و امدادگران خط مقدم بدون تجهیزات و حقوق خدمت میکنند. در یک اعلامیه‌ای مطبوعاتی از طرف صندوق کودکان ملل موسوم به "یونیسف" مشخص شد که 5 میلیون کودک دیگر به دلیل تعطیلی مدارس از آن خارج شده‌اند! واین آمار به 2میلیون کودک،که در حال حاضر قبل‌از شیوع بیماری کرونا در خارج از مدرسه بودند اضافه شده‌است.
در 24ژوئن سال2020،رئیس کمیته بشردوستانه سازمان ملل متحد،آقای مارک لوکاک، هشدار داد که یمن بدون افزایش کمک‌های مالی از "صخره سقوط خواهد کرد" به‌گفته وی ویروس کرونا به‌سرعت در یمن درحال گسترش است و تقریباً ¼ موارد تأییدشده مبتلایان به کرونا در این کشور دَر گذاشته‌اند. وی هشدار داد افراد بیشتری ممکن است به دلیل گرسنگی،کرونا و یا وبا بمیرند. درواقع ویروس همه‌گیر کرونا بیشتر از هرچیزی باعث رنجش مردم یمن خواهد شد.
در29 ژوئن،وزارت بهداشت یمن 10مورد جدید این بیماری و 304مورد مرگ‌ومیر را در سراسر کشور از این بیماری گزارش کرده‌است.مقامات در سرزمین تحت کنترل نیروهای حوثی در یمن نیز کاهش محدودیتهای قفل ناشی از ویروس کرونا،یعنی اجازه بازگشایی رستوران‌ها پارک‌ها و مکان‌های عروسی را اعلام کردند، درحالی‌که مردم را به حفظ فاصله اجتماعی و استفاده منظم از ماسک و ضدعفونی‌کننده دست تشویق می‌کردند. حوثی ها در پاسخ به این تهدیدهای فزاینده، تعلیق پروازهای بین‌المللی را در 15 مارس 2020 اعلام کردند و سرانجام مقامات یمنی نیز برای نبرد علیه تهدید ویروس کرونا وارد عمل شدند.
ائتلاف، تحت رهبری عربستان‌سعودی در جنگ داخلی پس‌از اصرارِ سازمان ملل متحد برای پیگیری گفت‌وگوهای صلح ،و حمایت از تلاش‌ها و جلوگیری از شیوع ویروس، آتش‌بس یک‌جانبه را از 9 آوریل آغاز کرد.در تاریخ 28مه سازمان ملل متحد و 16 شریک دیگر بشردوستانه بین‌المللی، درخواست فوری برای یافتن2.41میلیارد دلار برای مبارزه با کرونا در یمن آغاز کردند که حتم میرود کاری از پیش نبردند.
بزرگان قبایل در یمن زیر بار وجود بیماری همه گیرنمیروند و اعتقاد دارند چنین ویروسی ساختگی و غیرواقعی است!درحال‌حاضر COVID 19 نسبت ب بقیه افراد به‌طور غیرمتناسب، بزرگان قبایل را مورد اصابت خود قرار داده‌است!
دولت‌های رقیب یمن به‌طرز عجیبی در تلاشند تا آمادگی ورود ویروس جدید"کرونا" را در این کشور فراهم کنند، اما خب جنگ داخلی طولانی‌مدت این کشور لطمه‌ای عظیم به منابع و مردم آن وارد کرده‌است،که این تلاشهای بی وقفه مردم را زیاد متعجب نکرده است.از طرفی بااین همه حجمه باید در تولید ژل های ضدعفونی کننده و ماسک شتاب کرد،به گفته مدیرکل بخش پوشاک آماده در کارخانه:تمام ماسک‌های تولید شده در اختیار نهادهای دولتی و بیمارستان‌ها قرار خواهد گرفت پس میتوان امیدوار بود که مردم دست به دست هم داده اند تا این معضل عظیم را ریشه کن کنند. از آن سو چندین داروخانه در صنعا تقریبا تمام اقلام دارویی خود را نیز به اتمام رسانده و این آغاز یک دردسر همه‌گیر عجیب در یمن است.کرونا تقریباً در همه کشورها به عنوان یک بحران شناخته شده است،اما تعداد کمی از کشورها با تأثیرات وحشتناک‌تری نسبت‌به یمن مواجه هستند،اما آنچه که به عینه میبینیم و حس میکنیم وضعیت نابسامان تر یمن در این دوران است درواقع، خشونت و بی‌ثباتی یک واقعیت روزمره در یمن است که هر روزه اتفاق می افتد.
متاسفانه،
همه‌روزه مدارس و بیمارستان‌ها که از مراکز حیاتی بشر بشمار می‌روند, مورد حمله قرار میگیرند و سیستم‌های غذایی و آب به‌سختی یافت می شوند،همچنین اقتصاد یمن در حالت" سقوط آزاد" است.حتی قبل‌از همه‌گیری کرونا، یمن کشوری در آستانه فاجعه بود. توسعه مزمن و شش سال جنگ منجر به یک فاجعه انسانی بزرگ شده‌است و بیش‌از دوازده میلیون کودک در سراسر یمن به کمک بشردوستانه نیاز دارند.نزدیک به نیم‌میلیون کودک به دلیل سوءتغذیه حاد و شدید، نیاز به درمان دارند و در صورت عدم مراقبت فوری ممکن است جان خود را از دست بدهند. بیش‌از 8600 کودک از زمان آغاز درگیری‌های شش سال پیش، کشته و یا زخمی شده‌اند.طبق داده‌های تهیه‌شده از سازمان ملل متحد، 3500 کودک هم خواه ،ناخواه درگیر جنگ شده‌اند.قبل‌از کرونا 2میلیون کودک خارج از مدرسه بوده اند واکنون به دلیل همه‌گیری کرونا، همان‌طور که قبلاً هم اشاره کرده‌ام،مدارس در سراسر کشور بسته‌شده و افزون بر 5 میلیون کودک دیگر از مدرسه خارج شده اند و ما می‌دانیم که در کشورهایی که از فقر و درگیری رنج می‌برند، هرچه کودکان از مدرسه خارج شوند احتمال بازگشت آن‌ها به عرصه سواد آموزی مجدد کمتر است.وبا و اسهال هم تهدید همیشگی است زیرا کودکان و خانواده‌ها از آب تمیز، سیستم‌های بهداشتی مناسب و لوازم بهداشتی برخوردار نیستند.
در یمن میلیون‌ها نفر به امکانات شستن دست، دسترسی ندارند و یا نمی‌توانند فاصله فیزیکی را تمرین کنند. درصورتی‌که هر دو این اعمال برای جلوگیری از شیوع بیماری کرونا ضروری است.یمن اکنون با یک فاجعه‌ای سه‌گانه یعنی: درگیری_ ویروس کرونا و اُفتِ روند اقتصادی روبرو است و مثل همیشه این کودکان هستند که اول از همه رنج می‌برند و بیشتر آسیب می‌بینند. در این کشور اگرچه ایمن‌سازی روتین ادامه داشت،اما همه گیری کرونا،اقدامات ایمن‌سازی را متوقف ساخت و اکنون که ایمن‌سازی ها به حالت تعلیق درآمده است پنج میلیون کودک زیر پنج سال واکسینه فلج‌اطفال نخواهند شد و 7/1 میلیون کودک دیگر علیه "دیفتری" واکسینه نخواهند شد و همچنین آمارها نشان می‌دهد که 2/4 میلیون کودک علیه وبا نیز واکسینه نخواهند شد به‌علاوه 400000 زن در سنین باروری علیه کزاز واکسینه نمی‌شوند!.آنچه که در یمن میبینیم در کنار یک بحران، بیماری همه‌گیر کرونا و در کنار یک درگیری وحشیانه، مردمی صبور اما رنج‌کشیده به چشم میخورد. امروز همه‌گیری ها یمن را حتی نزدیک‌تر به مرز فروپاشی سوق می‌دهد، بنابراین میتوان برآورد کرد که تهدید شیوع ویروس کرونا در یمن بیش‌از آنچه که انتظار میرود مسئله مهم و جدی است و این کشور با جنگی ناعادلانه، که تاروپود آن را در بخش‌های بهداشت و درمان و اقتصاد گسسته‌است، دست وپنجه نرم میکند.
درصدهای پیشگیری و مقابله و نیز درمان و مراقبت از بیماران، تامین تجهیزات پزشکی و درمانی، حتی حمایت‌های اقتصادی و معیشتی از مردم خود با چالش‌های جدی روبرو بوده و نیازمند حمایت‌های بین‌المللی ، توقف جنگ ، آزادی اسرا و زندانیان ، باز شدن مرزها، برداشته شدن محدودیت‌ها، ارسال کمک‌های انسانی و تجهیزات پزشکی و فشار بر سردمداران و متجاوزین برای اولویت دادن به جان مردم برای مقابله با این ویروس در این کشور است.
اکنون همه مؤسسات و سازمان‌های بین‌المللی برای یمن نگران هستند. میتوان چهره‌ای از فاجعه را که ملت یمن را تهدید میکند به تصویر کشید،اما گویا مردم یمن در این دنیای ناامن و پرحادثه فراموش‌شده اند.بیایید تا صدای یمن باشیم حتی زمانی‌که با بحران و ستیز دست‌وپنجه نرم میکند، حتی زمانی‌که کودکان مظلوم از فرط گرسنگی شکم‌هایشان به پشتشان چسبیده‌است ،حتی زمانی‌که مردان شرمنده خانواده خویش می‌شوند و از شدت فقر و تنگ‌دستی کمرشان خم شده‌است ،حتی زمانی‌که مادران داغ فرزندهای جوانشان و تازه عروسان داغ کودک مرده بدنیا آمده شان را می‌بینند. هنگامی‌که صعودی و هم‌پیمانانش نمی‌خواهند و نمی‌گذارند مردم یمن حتی در این شرایط شیوع مرگ‌بار ویروس کرونا به کمک‌های مردمی دست پیدا کنند ما صدایشان باشیم.حتم دارم که این جنایت قبیح و شنیع رژیم آل‌سعود روزی به اذن خدا پایان می‌یابد و صدای لرزیدن هزاران استخوان مدفون‌شده در اعماق زمین گوششان را کر خواهد کرد.حتم دارم کودکانی که در گهواره می پرورانند روزی ندای عدالت خواهی سر میدهند و هنگامی که مشتهای گره خورده بر دست دارند،با ندای حزب الله هم الغالبون،پای اهریمنان و جورثومه های فساد را از وطن مادریشان بر میکنند.امروزه یمن نه تنها نقطه استراتژیک حساس بلکه نقطه پیوست به ظهور است،مردمی که رنج سلاح های هسته ای را کشیدند و گاز خردل را بجای لقمه ای نان،هضم کردند،نباید این چنین رها شوند. این مردم همان هایی هستندکه تحت حملات عصف بار،هرنوع سلاح بیولوژیکی سر خم نکردند،زمانی که خون از گوش و بینی و دهانشان جاری میشد و زمانی که تاری دید میگرفتند،وطنشان را ترک نکردند! مردمی که اینچنین لایق تمجید و استقامتند،چرا در وضعیتی قرار دارند که میلیارها چشم بینا از پس دیدن آنان،بر نمی آید؟!
چرا کسی فکرچاره ای برای کم رنگ کردن مشکلات آنان نممی کند و چرا ویروس کرونا تااین حد بر دردهایشان افزوده است؟.
امروزه که‌اکثر کشور های جهان به دنبال تضریغ واکسن ضد کرونا هستند،مردم یمن تنها به دنبال ژل ضدعفونی وکننده و ماسک میگردند،به دنبال راهی برای جلوگیری از وضعیتی وخیم تر برای هم وطنانشان و به دنبال چاره ای برای که بتوان در کنارش فقر و سوتغذیه شدید را دراین کشور ریشه کن کرد.به امید صلح جهانی،پایان مخاصمات مسلحانه و ریشه کن شدن کرونا در جهان.
