عقده اُدیپ (Oedipus Complex) یکی از مفاهیم اساسی روانکاوی فروید است که در مرحله فالیک (۳ تا ۶ سالگی) از رشد روانی-جنسی کودک رخ می‌دهد.
• مفهوم عقده ادیب
فروید معتقد بود که کودکان در این سن، به‌طور ناخودآگاه جذب والد غیرهمجنس خود می‌شوند و نسبت به والد همجنس احساس رقابت دارند. این حالت را با اسطوره یونانی ادیپوس مقایسه کرد که به‌طور ناآگاهانه پدرش را کشت و با مادرش ازدواج کرد.
• تفاوت در دختران و پسران
در پسران: کودک به مادر خود احساس محبت و وابستگی عمیق دارد و پدر را رقیب می‌بیند. اما چون از مجازات (به‌ویژه اختگی) می‌ترسد، در نهایت با پدر همانندسازی می‌کند.
در دختران: فروید این پدیده را عقده الکترا نامید، جایی که دختر به پدر گرایش پیدا کرده و از مادر فاصله می‌گیرد. این موضوع را به حسادت به آلت تناسلی مرتبط دانست.
• نتیجه و تأثیرات
اگر این عقده به‌درستی حل شود، کودک با والد همجنس خود همانندسازی کرده و هویت جنسیتی سالمی پیدا می‌کند. اما در صورت حل نشدن، می‌تواند باعث مشکلات شخصیتی و عاطفی در بزرگسالی شود، مثل وابستگی زیاد، انتخاب شریک عشقی شبیه به والدین، یا مشکلات در روابط عاطفی.
