چگونه در UX محصول رقبا و مشابه در بازار را آنالیز کنیم ؟
بررسی دقیق درون و بیرون محصولات رقیب در تحلیل رقبای تجربه کاربری،می تواند به شما در شناخت بازار، محصول و اهدافی که در نظر دارید کمک بکند. همچنین شما از رقبای خود و محصولات مشابه درک بهتری پیدا خواهید کرد. دید و نگرش عملی درباره محصول خود بدست می آورید و می توانید در تقویت برند خود استفاده کنید. با وجود تعداد نامحدودی از رقبا، همه آنها در جدالی در بدست آموردن توجه حداکثری در بازار هستند. نکته مهم این است که دقیق متوجه شوید و بفهمید که چه چیزی را و چه کاری را درست انجام می دهید ( و یا اشتباه) تا یک تجربه کاربری راحت طراحی کنید و محصولی که کاربران با استفاده از آن لذت ببرند.
آنالیز رقبا تجربه کاربری(UX Competitor Analysis)چیست؟ چگونه می توان انجام داد؟
برای آنالیز و تحلیل رقبا در تحقیقات کاربری موارد زیادی وجود دارد اما در اصل موضوع دو فاز پایه و اولیه قرار دارد:
-دانستن اینکه چگونه به درستی تحقیق کنید و متوجه باشید که دقیقا چه اطلاعاتی را در نظر دارید که درباره آن تحقیق کنید.
-تحلیل کردن با دقت اطلاعات جمع آوری شده قبل از اینکه بر اساس احساسات و نظر شخصی خود عمل کنید.
در واقع آنالیز و تحلیل رقبا یعنی محصول یا سرویس خود را به طور کامل و دقیق ( مانند کف دست خود) بشناسید و بعد از آن دست خودتان مشت کرده و آماده مبازره با رقبای در بازار باشید!
یک سری استاندارد و سلسله مراتب برای رابط کاربری در طراحی وجود دارد که می تواند در تحلیل رقبا استفاده شود. این استانداردها یک راهنمای عمومی هستند و به طور الزامی و نوشته شده بر روی سنگ نیست. دست شما نیز باز هست تا مجموعه استانداردهای خود را با توجه به این راهنمای عمومی بنویسید.این ها می تواند شامل هریک از اِلِمان ها و اٌلگو های رابط کاربری به خصوصی باشد.
دنیل نیومن در مجله فوربس به این نکته اشاره می کند: *اگر شما به داده هایی که نشانگر این است که کجا در مورد تجربه کاربری و تجربه مشتری اشتباه می کنید توجه نداشته باشید، مشتری ازسایت، فروشگاه و اپلیکیشن شما خارج می شود. مسلما موردهای در دسترس زیادی وجود دارند که مشتری می تواند آنها را انتخاب کند.*
یکی از راههایی که متوجه بشوید کجای مسیر محصول خود اشتباه کرده اید از طریق تجزیه و تحلیل رقبا در تحقیقات کاربری است.
چرا تحلیل رقبای تجربه کاربری را انجام می دهیم؟
دلایل متعددی برای انجام تحلیل رقبا درتحقیقات کاربری وجود دارند. یک دلیل آن این است شما قبلا این کار را انجام نداده اید!
بهتر که طراحان حوزه تجربه کاربری حتما با روش های تحقیق و پژوهش آشنا باشند تا بهتر بتوانند طراحی خود را عملی کنند. همچنین، دلایل مهم دیگری هم وجود دارد که چرا شما حتماً باید این روش را انجام دهید:
. برای کمک به حل مشکلات کاربردپذیری محصول خود
. درکی پیدا کنید از اینکه محصول یا سرویس شما کجای بازار قرار می گیرد.
. پروسه طراحی را با دقت جلو برید.
. با نقاط قوت و ضعف محصول رقبای خود آگاه شوید
. اسنادی در اختیار داشته باشید برای زمانی که می خواهید محصول خود را تغییراتی دهید.
. بر روی بازار مد نظر خود متمرکز کنید
فواید خروجی به دست آمده از انجام آنالیز و تحلیل رقبا
خروجی حاصل از انجام تحلیل رقبا باعث تقویت کسب و کار شما می شود. با انجام تحقیق در مورد رقبای بازار، شما می توانید نگرش جدید و متفاوتی با توجه به داده ها و اطلاعاتی که جمع آوری می کنید به دست آورید و در طراحی تجربه کاربری محصول خود لحاظ کنید:
-شکاف و نیاز بازار
تحلیل محصول رقبا این امکان را به طراح تجربه کاربری می دهد تا از شکاف در بازار مطلع شود. برای مثال، با انجام تحقیق، شما متوجه نیازی پنهان و شکافی در بازار را می شوید که محصول رقیب شما آن را برآورده نمی کند و در سرویس های آن دیده نمی شود. تصور کنید که شما یک سرویسی را تعریف می کنید که به بازار مبهم و نیازی دیده نشده کمک می کند. در این صورت شما می توانید برای این سرویس برنامه ریزی کنید . همچنین مطمئنن شوید که این سرویسی که تعریف کرده اید، محبوبیت در میان کاربران پیدا می کند.
توسعه محصولات یا خدمات
به عنوان یک طراح تجربه کاربری، ما محصولات و خدمات را چندین بار تکرار می کنیم. ولی این تکرار باید با سند و تحقیقات قابل حمایت باشد. زمانی که شما نیاز و شکاف بازار را تعریف می کنید، شما می توانید بر این اساس و با توجه با تحقیقات خود آن را با توسعه محصول یا خدمات خود، این نیازها را رفع و شکاف را پر کنید. برای مثال، شما پیشنهاد اشتراک ماهانه و سالانه برای سرویس پخش موسیقی خود به کاربران می دهید. بعد از نتایج آنالیز و تحلیل رقبای خود، متوجه می شوید که این 2 روش رایجترین روش پرداخت اشتراک می باشد. ولی در همین نتایج می فهمید که بسیاری از کاربران شما دانش آموز هستند که برای نسخه رایگان سرویس شما ثبت نام می کنند و بعد از مدتی ناپدید می شوند و دیگر استفاده نمی کنند. شما می توانید با نگرشی که نسبت به این موضوع پیدا کردید، یک اشتراک جدید تعریف کنید در آن برای دانش آموزان تخفیف ویژه ای قرار داشته باشد.
این یک مثال از تحلیل رقبا است که به شما کمک می کند که سرویس و محصول خودتان را تقویت کنید.
آیا محدودیت هایی برای تحلیل رقبا وجود دارد؟
متاسفانه، تحلیل محصولات رقبا تنها راه حل برای تمامی مشکلات تجربه کاربری محصول نیست. در حالی که تحلیل محصول رقیب انجام می شود و احساس درستی نسبت به کسب و کار به دست می آید ولی اشکالات و ایراداتی به این روش وارد است.
جمیز.آر. لوکاس در کتاب خود می گوید : * تا زمانی که ما در ظاهر بهتر از شخص دیگری عمل می کنیم، پس ما احساس می کنیم که در واقع داریم خوب عمل می کنیم در نتیجه نیازی در تغییر نمی بینیم.*
لوکاس یکی از محدودیت های برجسته تحلیل رقبا را اینگونه بیان می کند: * شما می توانید در یک سطح باشید، اگر رقیب بالاتر از شما نباشد. اما این به شما اطلاعات لازم برای نوآوری جدید هدایت نمی کند. اگر شما وقت زیادی را به آنالیز کردن رقبا بپردازید، شما ممکن است فرصت ایجاد یک نوآوری خلاقانه از دست بدهید. شما می توانید نگرش خود را برای ایجاد یک استراتژی که یک دارایی یا مهارتی را ایجاد کند که رقبا ندارند، استفاده کنید. اما این به توانایی شما بستگی دارد، نه در تحلیل رقیب!
به همین ترتیب، یکی از محدودیت های آنالیز رقبا این است که نگرشی که از اطلاعات جمع آوری شده به دست می آید صرفا"برای تفسیر کردن و تفهیم شخصی کاربرد دارد. جنیفر کاردلو اشاره می کند که یکی از مشکلات همراه با این آنالیزها این است که ممکن است به یک سیاهچاله ای از داده های جذاب که جنبه عملی ندارد درگیر شوید. بستگی به اینکه چگونه می توانید این اطلاعات را ارزیابی و تحلیل کنید، ارزشمندی این اطلاعات را تعریف خواهد کرد.
چگونه این آنالیز رقبا را انجام دهیم؟
-اهداف خود بشناسید.
چرا این آنالیز رقبا را انجام می دهید؟ امیدوار هستید چه چیزی به دست آورید؟ آیا این تحقیقات در تصمیمات تجربه کاربری محصول شما تاثیر خواهد داشت؟
اهداف شما باید در حد مطلوب و قابل سنجش باشند، بنابراین مسائل مورد نظر خود را که سعی دارید با تحلیل رقبا به دست آورید را به طور مشخص در نظر داشته باشید. اهداف خود را همواره در ذهن یا در کنار دست خود نوشته باشید که در حین آنالیز به آن مراجعه کنید.
-رقبای واقعی خود را درست بشناسید.
در این مرحله باید شروع به طراحی جدول تحلیل رقبای خود کنید.
جیمی لیوی یک نمونه ماتریس برای انجام این کار طراحی کرده است :
* outline for creating a competitive analysis matrix *
. تعداد رقبا برای شروع آنالیز در مرحله اول ، 5 تا 10 رقیب مستقیم و غیر مستقیم پیشنهاد داده می شود تا بتوانید به آسانی فعالیت رقیب خود در نظر داشته باشید.
رقبای مستقیم شامل شرکتهایی هستند محصول و خدماتشان هم مانند محصول و خدمات الان شماست. شما مشتریان واحد را به اشتراک دارید ( یا می خواهید مشتریان آنها جزء کاربران و مشتریان شما نیز شود.) و آنها مشابه سرویس و خدمات شما را ارائه می دهند.
رقبای غیر مستقیم شامل آن دسته می باشند که سرویسی مشابه به سرویس شما را ارائه می دهند و محصول مشابه با شما را دارند. ممکن است در بخش اولیه از محصول یا سرویس آنها شباهتی نباشد ولی در بخش ثانویه این شباهت پیدا می شود.
طبیعت دنیای کسب وکار اینگونه است که رقیب محصول شما می تواند در هر زمانی و هر جایی به وجود بیاید.
به دنبال اشتراکات در بین رقبای خود باشید.
زمانی که شما به دنبال اشتراکات هستید، یک ایده ی خوب این است که فعالیت و کارهایی که کاربر انجام می دهد را بنویسید،هم مانند نقشه سفر مشتری . این را برای محصول رقیب خودنیز انجام دهید. و مشاهده کنید آیا این مشابه سرویس و خدماتی که ارائه می دهید است یا نه.
موارد که پیشنهاد داده می شود که به آن دقت کنید:
.Feature های خوب و بد محصول
. نظرات و بازخورد های کاربران
.زمان انتظار و بارگذاری بخشهایی از اپلیکیشن محصول
.خدمات به مشتریان
.فضای دیزاین رابط کاربری
. Design Principles استانداردهای طراحی رابط کاربری
آنالیز کنید و خلاصه نویسی کنید.
در حالی آنالیز خود را انجام می دهید، یک خلاصه ای هم از اینکه چه مواردی را در طول انجام آنالیز خود بدست می آوردید و چه تاثیری بر اطلاعات جمع آوری شما دارد را بنویسید. این مرحله بهترین فرصت برای شناسایی طراحی مناسب است. چون شما نقاط ضعف رقبای خود را پیدا می کنید و بدست می آورید ( و درکنار آن نقاط ضعف محصول مور نظر خود).آنالیز و خلاصه شما می تواند برای متقاعد کردن اعضای تیم و ذینفعان از هر گونه تغییرات طراحی شما که فکر می کنید مفید باشد و یا برای استدلال برای نوآوری جدید برای محصول و یا خدماتتان کمک می کند.
آنالیز و تحلیل رقبای خود را برای ذینفعان و دیگر اعضای تیم ارائه دهید.
بعد از جمع بندی نتایج تحقیقات خود، آنها را آنالیز و تجزیه و تحلیل کنید و سپس این داده ها را به یک برنامه اجرائی و عملی کنید. مرحله بعد از این موارد، این داشته ها و کشفیات به دست آمده خود را به مشتریان ، اعضای دیگر تیم و ذینفعان پرزنت کنید. همچنین شما می توانید میزان بازگشت سرمایه خود را با انجام فعالیت و تحقیقات حوزه تجربی خود را محاسبه کرده و در ارائه خود قرار دهید. این فرصتیست برای اینکه کشفیات و دست آوردهای خودتان به عمل آورید.
یک پاورپوینت پرزنتیشن شامل اطلاعات و مدارک به دست آمده تهیه کنید. این مهم است که درباره ی اثرات تحقیقات خود بحث کنید. بیشتر از یافته های عمومی، اثر اصلی این است که چه چیزهایی می تواند به عمل و اجرا تبدیل شود که باعث تغییر در کسب وکار شود.بر روی دست آوردهای خروجی خود از تحقیقات تمرکز کنید زیرا می تواند مخاطبان خود بیشتر جذب کند.
اشتباهات رایج در تحقیقات حوزه تجربه کاربری
یک اشتباه در هنگام آنالیز و تحلیل رقبا ،تهیه لیست بلند و بالاست. آخرین چیز این است که در حجم زیادی از اطلاعات بدون روشن بودن هدف غرق شوید. این است که دونستن اهداف خود از انجام اینکار به شما کمک می کند که تمرکز بالایی در انجام آن داشته باشید .
داده ها زمانی کاربرد دارند که فردی بتواند به خوبی آنها را آنالیز و تحلیل کند. برای جلوگیری از اینکه در تفسیر اطلاعات جمع شده گیر بیفتید، توصیه می شود که یافته های خودتان را با چند فرد دیگر ( ترجیحا کسانی که داده ها را می توانند تفسیر کنند) به اشتراک بگذارید. درخواست همکاری و مشورت از دیگران برای کمک به این است که مطمئن شوید داده و کشفیاتی که ارائه می دهید دقیق و معتبر هستند.
در آخر...
ما در دنیایی از اطلاعات زندگی می کنیم و دوره آنالیز و تحلیل در حال حاضر حکومت می کند. با وجود این حجم زیاد از اطلاعات زیر دستان ما، می تواند وسوسه برانگیز باشد که در میان این اعداد،درصد ها و اطلاعات موجود غرق شد.
انجام یک آنالیز و تحلیل متمرکز و دقیق درباره ی محصولات رقبا در تحقیقات تجربه کاربری UX می تواند به شما کمک کند که یک نگرش و دیدی واضح به دست آورید که در راههای مختلف کمک می کند: کسب سود بیشتر برای کسب و کار ، تغییر قابل توجه عناصر طراحی محصول و سرویس خود، یا متقاعد کردن افراد تیم خود برای نوآوری یا حرکت در مسیری جدید برای توسعه محصول خود.
