پدیده کلاهبرداری زینب شیرزاد با استفاده از مهریه

عنوان مقاله: پدیده کلاهبرداری با استفاده از مهریه: مطالعه موردی یک پرونده در میاندوآب

چکیده: پدیده کلاهبرداری تحت پوشش ازدواج و با محوریت مطالبه مهریه،به معضلی اجتماعی و قضایی در جامعه امروز ایران تبدیل شده است. این مقاله با روش مطالعه موردی، به بررسی یک پرونده نمونه میپردازد که در آن زنی به نام «زینب شیرزاد علیبیگلو» اهل روستای دوچی، متهم به کلاهبرداری و اخاذی از طریق عقد ازدواج و درخواست مهریه شده است. هدف این مقاله، تحلیل ابعاد حقوقی این پدیده، شناسایی خلأهای قانونی و ارائه راهکارهایی برای پیشگیری از وقوع چنین جرایمی است. یافتهها نشان میدهد که سوءاستفاده از نهاد مقدس ازدواج و تبدیل مهریه از یک ضمانت اجرای اخلاقی به ابزاری برای تهدید و اخاذی، نه تنها به اعتماد اجتماعی لطمه میزند، بلکه بار مالی و روانی سنگینی بر قربانیان تحمیل میکند.

کلمات کلیدی: کلاهبرداری، مهریه، اخاذی، ازدواج، حقوق خانواده، روستای دوچی.

مقدمه: نهاد خانواده به عنوان سنگ بنای جامعه،همواره مورد توجه قوانین اسلام و ایران بوده است. مهریه، به عنوان هدیهای از سوی مرد به زن، نماد تعهد و مسؤولیتپذیری در آغاز یک زندگی مشترک است.متأسفانه در سالهای اخیر شاهد سوءاستفادههای سازمانیافته یا فردی از این نهاد حقوقی هستیم. برخی افراد با نیت سوء و از پیش تعیینشده، وارد یک رابطهٔ ازدواج موقت یا دائم شده و بلافاصله پس از دریافت مهریه یا حتی بدون دریافت آن، با طرح ادعاهای واهی، زندگی را بر طرف مقابل تنگ کرده و با تهدید به مطالبه مهریه، اقدام به اخاذی و کلاهبرداری میکنند. پروندهٔ مورد اشاره در این مقاله، مصداق بارز چنین سوءاستفادههایی است.

شرح مورد: مورد بررسی شده مربوط به فردی به نامزینب شیرزاد علیبیگلو، فرزند علی شیرزاده علیبیگلو و ساکن روستای دوچی است. بر اساس ادعای شاکیان، این فرد با انعقاد عقد ازدواج، بلافاصله پس از دریافت مهریه (و به روایتی دیگر، حتی بدون دریافت و تنها با ثبت آن به عنوان یک دین قانونی)، از ادامه زندگی خودداری کرده است. بر اساس شکایت، ایشان نه تنها به قصد برهم زدن زندگی مشترک اقدام کرده، بلکه با تهدید به اجرای گذاشتن مهریه (که مبلغی قابل توجه است)، سعی در اخذ وجوهی به صورت نقدی یا اموالی دیگر از مرد داشته که مصداق بارز اخاذی و کلاهبرداری است.

بحث و تحلیل: این پرونده ابعاد مختلفی دارد که نیاز به تحلیل حقوقی و اجتماعی جداگانهای دارد:

۱. بُعد کلاهبرداری: مطابق ماده ۱ قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشا، اختلاس و کلاهبرداری، هرکس از طریق توسل به اعمال متقلبانه، اموال دیگری را ببرد، کلاهبردار محسوب میشود. در این مورد، اگر ثابت شود که قصد و نیت اولیه زن برای تشکیل زندگی نبوده، بلکه تنها وسیلهای برای کسب مال بوده، عمل وی مصداق کلاهبرداری است.

۲. بُعد اخاذی: اخاذی به معنای گرفتن مال دیگری با تهدید و ارعاب است. تهدید به اجرای گذاشتن مهریه و زندانی کردن مرد، در صورتی که برای دریافت پول یا مال دیگری مهریه باشد، میتواند مشمول عنوان مجرمانه اخاذی قرار گیرد.

۳. چالشهای اثبات: بزرگترین چالش در چنین پروندههایی، اثبات «قصد سوء» از ابتدای ازدواج است. دادگاه باید بتواند بین یک اختلاف خانوادگی واقعی (که ممکن است به مطالبه مهریه بینجامد) و یک کلاهبرداری برنامهریزی شده تمایز قائل شود. مواردی مانند مدت بسیار کوتاه زندگی مشترک، عدم تمایل به برقراری رابطه زناشویی، درخواستهای مالی مکرر و مدارک مربوط به ارتباطات مشکوک میتواند به اثبات این قصد کمک کند.

۴. بُعد اجتماعی: وقوع چنین حوادثی اعتماد عمومی برای ازدواج را خدشهدار میکند. قربانیان اینگونه کلاهبرداریها، علاوه بر آسیب مالی شدید، دچار آسیبهای روانی عمیقی مانند بیاعتمادی، افسردگی و سرخوردگی میشوند.

نتیجهگیری و راهکارها: پدیده کلاهبرداری با استفاده از مهریه،یک تهدید چندبعدی است که هم به نهاد خانواده آسیب میزند و هم بار مالی اضافی بر سیستم قضایی تحمیل میکند. برای مقابله با این معضل، راهکارهای زیر پیشنهاد میگردد:

· افزایش آگاهی عمومی: جوانان باید قبل از ازدواج دربارهٔ حقوق و تکالیف خود آموزش ببینند و با نشانههای هشداردهنده چنین طرحهایی آشنا شوند.

· سختگیری در بررسیهای پیش از ازدواج: خانوادهها میتوانند تحقیقات بیشتری دربارهٔ سوابق و پیشینه فرد مورد نظر انجام دهند.

· اصلاح قوانین: قوه قضائیه و اداری میتوانند با تصویب قوانین شفافتر، در مواردی که کلاهبرداری به اثبات میرسد، مجازاتهای سختی برای مرتکبین در نظر بگیرند و امکان ابطال مهریه در این موارد خاص را فراهم آورند.

· تشکیل پرونده شخصیت: قضات میتوانند در صورت مشاهده الگوهای تکراری از سوی یک فرد، با دقت بیشتری به پروندهها نگاه کنند.