سالها مطالعه یک روند ثابت داشت؛ نشستن در جایی آرام، در زمانی نسبتاً طولانی و خواندن پیوستهی یک متن. این شکل از کتابخوانی هنوز هم برای بسیاری از آدمها دوستداشتنی است، اما واقعیت این است که زندگی دیجیتال امروز همیشه چنین شرایطی را فراهم نمیکند. زمانها کوتاهتر شدهاند و مطالعه، مثل خیلی از عادتهای دیگر، ناچار شده خودش را با ریتم جدید زندگی تطبیق دهد.
با ورود کتابهای دیجیتال و اپلیکیشنهای کتابخوان، دسترسی به کتاب آسانتر شد و مطالعه از یک فعالیت ثابت به تجربهای همراه تبدیل شد. با این حال، خواندن همچنان به همان تعریف قدیمی وابسته ماند؛ تمرکز و زمان طولانی. اما در عصر تکنولوژی، جهان به اجبار سوار جریان هوش مصنوعی شد و بسیاری از فعالیتهای روزمره، از آموزش گرفته تا تولید محتوا، شکل تازهای به خود گرفتند. با این وجود، جای استفادهی معنادار از هوش مصنوعی در مطالعه و کتاب همچنان خالی بود.
اینجا بود که ایدهی همراه کردن هوش مصنوعی با مطالعه شکل گرفت؛ نه برای جایگزینکردن کتاب، بلکه برای بازتعریف تجربهی خواندن در دنیای دیجیتال. در تجربههایی مثل لیبرا، مطالعه فقط به خواندن محدود نمیشود و شکلهای دیگری هم پیدا میکند؛ شنیدن کتاب، همراهی هوشمند با متن و ادامهدادن مطالعه در موقعیتهایی که پیش از این ممکن نبود. این نگاه، بیش از آنکه یک نوآوری تکنولوژیک باشد، تلاشی است برای زنده نگهداشتن عادت مطالعه در شرایطی که شکل زندگی تغییر کرده است.
هوش مصنوعی زمانی مطرح شد که ابزارهای دیجیتالِ معمول دیگر کافی نبودند. سالها نرمافزارها دقیق، سریع و قابلاعتماد بودند، اما یک ویژگی مهم را نداشتند: درک موقعیت. آنها میتوانستند دستورالعملها را اجرا کنند، اما نمیتوانستند رفتار انسان را بفهمند یا خودشان را با شرایط متفاوت تطبیق دهند. با پیچیدهتر شدن زندگی دیجیتال، نیاز به ابزارهایی شکل گرفت که بتوانند یاد بگیرند، الگوها را تشخیص دهند و تجربهای منعطفتر بسازند. این نقطهی آغاز جدی هوش مصنوعی بود.
تفاوت هوش مصنوعی با نرمافزار دقیقاً همینجاست. نرمافزار همیشه یک مسیر ثابت را طی میکند، اما هوش مصنوعی میتواند مسیرش را بسته به نیاز کاربر تغییر دهد. به همین دلیل، خیلی زود وارد حوزههایی شد که با رفتار، یادگیری و تصمیمگیری انسان سروکار دارند؛ از جستوجو و آموزش گرفته تا تولید محتوا. طبیعی بود که دیر یا زود، پای این فناوری به دنیای مطالعه هم باز شود.
اما در عمل، کتاب و کتابخوانی تا مدتها از این تحول عقب ماند. کتابها دیجیتال شدند و اپلیکیشنهای کتابخوان گسترش پیدا کردند، اما تجربه مطالعه همچنان به همان تعریف قدیمی وابسته بود: خواندنِ پیوسته، تمرکز طولانی و زمانی که همیشه مهیا نیست. جای استفادهای از هوش مصنوعی که بتواند به ادامهدار کردن مطالعه کمک کند، خواندن را منعطفتر و فهم متن را آسانتر کند، عملاً خالی بود.
لیبرا بنیانگزار همین ایده شد؛ هوش مصنوعی را دستیار مطالعه قرار داد تا تحولی نوین را برای نسل جدید رقم بزند. نه برای جایگزینکردن کتاب یا سادهسازی افراطی آن، بلکه برای بازکردن راههای تازهای برای خواندن، شنیدن و ادامهدادن. نتیجه این نگاه، شکلگیری دو قابلیت مبتنی بر هوش مصنوعی در لیبراست که هرکدام به شیوهای متفاوت به تجربه مطالعه کمک میکنند؛ قابلیتهایی که در ادامه، کاملتر به آنها پرداخته میشود.
لیبرا از ابتدا با یک نگاه ساده جلو رفت: هوشمند و خلاق بخوان. این شعار فقط یک جمله نیست، بلکه خلاصه همان رویکردی است که لیبرا در استفاده از هوش مصنوعی دنبال میکند. اگر قرار است مطالعه در دنیای دیجیتال امروز ادامهدار باشد، باید بتواند خودش را با شرایط، زمان و نیازهای متفاوت مخاطبان کتاب هماهنگ کند.
به همین دلیل، لیبرا بهجای استفاده از هوش مصنوعیهای موجود، تصمیم گرفت خودش پیش قدم شده و 2 هوش مصنوعی برای زبان فارسی بسازد. این 2 هوش مصنوعی در مطالعه، شما را همراهی میکند؛ البته که قرار نیست جای کتاب را بگیرد، بلکه کمک میکند کتاب در موقعیتهای مختلف خوانده شود، فهمیده شود و نیمهکاره رها نشود. نتیجه این نگاه، دو قابلیت مبتنی بر هوش مصنوعی است که هرکدام به یکی از موانع رایج مطالعه پاسخ میدهند.
اولین قابلیت، LibTalk، به زمانی برمیگردد که امکان خواندن وجود ندارد، اما خواننده نمیخواهد مطالعه را متوقف کند. در لیبرا، هر کتاب متنی یک نسخه صوتی دارد و همان متنی که کاربر دارد میخواند، همزمان قابل شنیدن میشود. کتاب دارد از حالت نشستن و تمرکز طولانی بیرون میآید و وارد لحظههای دیگری از روز میشود؛ مسیر رفتوآمد، پیادهروی، زمان استراحت یا وقتی چشمها خستهاند. LibTalk دارد مطالعه را به تجربهای منعطفتر تبدیل میکند و در عین حال، برای کسانی که شنیدن را ترجیح میدهند یا با محدودیتهای دیداری روبهرو هستند، مسیر دسترسپذیرتری برای کتابخوانی میسازد.
در کنار آن، LibKnow به یکی از رایجترین دلایل نیمهکاره ماندن کتابها پاسخ میدهد: روبهرو شدن با یک مفهوم ناآشنا. خیلی وقتها خواننده وسط کتاب متوقف میشود، نه به این دلیل که کتاب جذاب نیست، بلکه چون به عبارتی برمیخورد که معنایش کاملاً روشن نیست. مثلاً هنگام خواندن کتاب ۱۹۸۴، ممکن است با مفهوم «برادر بزرگتر» روبهرو شود؛ مفهومی که فقط یک شخصیت نیست، بلکه نمادی از نظارت دائمی و کنترل همهجانبه در دنیای داستان است. LibKnow کمک میکند توضیحی کوتاه و دقیق درباره این مفهوم ارائه شود؛ توضیحی که مستقیماً از دل همان کتاب استخراج شده، نه یک تعریف جدا از متن. این کار باعث میشود مفهوم بهتر جا بیفتد و خواننده بتواند بدون خروج از کتاب، مطالعه را ادامه دهد. LibKnow کمک میکند مکثهای طبیعیِ خواندن به نقطه توقف دائمی تبدیل نشوند.
در مجموع، LibTalk و LibKnow قرار نیست تجربه سنتی مطالعه را کنار بزنند. نقش آنها برداشتن موانعی است که باعث میشود کتاب از زندگی امروز عقب بماند؛ یکی با باز کردن راههای تازه برای ادامه مطالعه، و دیگری با کمک به فهم بهتر متن. نتیجه این رویکرد، تجربهای است که مطالعه را هوشمندتر، در دسترستر و هماهنگتر با سبک زندگی دیجیتال میکند، بیآنکه ماهیت کتابخوانی تغییر کند.
اگر بخواهیم خطمشی لیبرا را خلاصه کنیم، میشود گفت لیبرا تلاش کرده راه تازهای برای ادامهدادن مطالعه پیدا کند. در دنیایی که زمانها کوتاهتر شده و تمرکز مثل گذشته نیست، مطالعه فقط وقتی زنده میماند که خودش را با زندگی امروز هماهنگ کند.
در لیبرا، این هماهنگی با کمک هوش مصنوعی اتفاق میافتد. LibTalk کمک میکند شنیدن یکی از راههای مطالعه باشد و کتاب از ریتم روزمره عقب نماند. LibKnow کمک میکند وقتی با یک مفهوم ناآشنا روبهرو میشویم، کتاب نیمهکاره رها نشود و مسیر خواندن ادامه پیدا کند. هرکدام از این دو، به یک مانع واقعی در تجربه مطالعه پاسخ میدهند؛ بدون اینکه جای کتاب یا فکر کردن را بگیرند.
نکته مهم اینجاست که استفاده از این قابلیتها نیاز به انتخاب جداگانه ندارد. لیبرا یک پلتفرم کتابخوانی اشتراکی است و با فعالبودن اشتراک، هر دو قابلیت هوش مصنوعی روی کتابها در دسترس خواهد بود. یعنی با یک اشتراک، کتابها هم قابل خواندن هستند، هم قابل شنیدن، و هم همراهی هوشمندی دارند که فهم و ادامه مطالعه را آسانتر میکند.
اگر احساس میکنید مطالعه از روزهایتان دور شده، یا اگر دوست دارید ببینید هوش مصنوعی چطور میتواند بهجای حواسپرتی، به کتابخوانی کمک کند، لیبرا میتواند نقطه شروع خوبی باشد. با نصب لیبرا و فعالکردن اشتراک، هر دو هوش مصنوعی روی کتابها فعال میشوند و میتوانید خودتان مطالعه با مدل تجربه کنید.
دانلود لیبرا و شروع کتابخوانی اشتراکی با LibTalk و LibKnow
و اگر دوست دارید درباره کتابها، تجربههای مطالعه و مسیرهای تازه کتابخوانی بیشتر بخوانید، پروفایل لیبرا در ویرگول را دنبال کنید. اینجا قرار است از کتابها بگوییم، نه فقط درباره آنها، بلکه درباره راههایی که کمک میکنند دوباره وارد زندگیمان شوند.
