اخیراً قاضی فدرال آمریکا حکم داد که یکی از تولیدکنندگان بزرگ جاسوسافزار باید مسئولیت هک تلفنهایی را که با فناوری آن ممکن شده بپذیرد.
این حکم واکنش مثبت فعالان حریم خصوصی را برانگیخت، اما بهسرعت سؤالاتی در مورد تأثیر واقعی این تصمیم بر شرکت مذکور و صنعت جاسوسافزارها مطرح شد.
در سال ۲۰۱۹، واتساپ، که زیرمجموعه متا است، از گروه ان اس او (NSO) شکایت کرد.
این شرکت با تولید جاسوسافزار پگاسوس، متهم به هک دستگاههای ۱۴۰۰ کاربر، شامل روزنامهنگاران، مدافعان حقوق بشر و دیپلماتها شد.
در حکمی تاریخی در اواخر سال گذشته، قاضی کالیفرنیا اعلام کرد که ان اس او قوانین هک و شرایط خدمات واتساپ را نقض کرده است.
محاکمهای برای تعیین خسارتهای قابل پرداخت توسط ان اس او در مارس برگزار خواهد شد.
با این حال، حتی اگر ان اس او مجبور به پرداخت جریمه شود، این فرآیند به دلیل فرایند تجدیدنظرها میتواند سالها طول بکشد.
همچنین، احتمال دارد ان اس او با اعلام ورشکستگی یا تغییر نام، همچنان به فعالیت ادامه دهد.
این پرونده، علیرغم اهمیت نمادین آن، تأثیر محدودی بر ایجاد سابقه حقوقی دارد.
به گفته کارشناسان، قاضی پرونده بیشتر بر عدم ارائه مدارک توسط ان اس او تمرکز کرده است، نه بر مسائل پیچیدهای مانند امکان طرح دعوا در دادگاههای آمریکا برای قربانیان خارجی.
به عنوان مثال، شکایتهایی مشابه علیه ان اس او در مواردی مانند پرونده بیوه جمال خاشقجی یا روزنامهنگاران السالوادوری به دلیل عدم صلاحیت قضایی دادگاههای آمریکا رد شدهاند.
اگرچه این حکم میتواند هزینههای قابلتوجهی را به ان اس او تحمیل کند، هنوز مشخص نیست که این جریمهها قابلاجرا خواهند بود یا خیر.
دادگاههای رژیم صهیونیستی ممکن است تصمیم بگیرند که اجرای این حکم برای امنیت رژیم زیانبار است یا اینکه دادگاههای آمریکا صلاحیت لازم را نداشتهاند.
همچنین، میزان خسارات به نوع جریمهها بستگی دارد؛ خسارات تنبیهی (برای بازدارندگی) میتوانند بسیار سنگینتر از خسارات جبرانی (برای پوشش هزینههای واتساپ) باشند.
با وجود چالشها، این رأی نشانهای مثبت برای مدافعان حقوق بشر است.
این پیروزی میتواند سایر شرکتهای جاسوسافزاری که کمتر مورد توجه بودهاند را نیز هدف شکایت قرار داده و سرمایهگذاران غربی را نسبت به سرمایهگذاری در این صنعت محتاطتر کند.
شرکتهایی مانند ان اس او، بهرغم چالشهای حقوقی، همچنان از حمایت دولتها برخوردارند، اما پیگیریهای حقوقی، حتی در مواردی مانند واتساپ که به موفقیت نسبی رسیدهاند، هزینههای مالی و اعتباری زیادی به این شرکتها تحمیل میکند.
این پرونده ممکن است رهبران صنعت را وادار کند تا نسبت به روشهای خود و استفاده از فناوریشان تأمل بیشتری داشته باشند.
به گفته کارشناسان، در حالی که این رأی نشاندهنده کاهش مصونیت شرکتهای جاسوسافزاری است، اما راه رسیدن به مسئولیتپذیری آنها همچنان طولانی و دشوار است.
همچنین، این پرونده یادآور این واقعیت است که مقابله با چنین شرکتهایی نیازمند اراده جدی و آمادگی برای مواجهه با چالشهای پیچیده حقوقی است.
