کتاب سخن‌ها را بشنویم ، نوشتهٔ دکتر محمدعلی اسلامی ندوشن (نویسنده، شاعر و حقوقدان) می‌باشد. دکتر ندوشن در این کتاب بی‌نظیر به دو عنوان مهم پرداخته است : عنوان اول : همه چیز به انسان باز می‌گردد ؛ در این بخش به چهار مورد از مشکلات و چالش‌های بزرگ کشورها پرداخته‌اند : 1️⃣ فقر 2️⃣فقدان آموزش و اختلال فرهنگ 3️⃣ فقدان انگیزه 4️⃣ فقدان نظم و سامان
همچنین در این بخش مفصلاً دلایل عقب‌ماندگی کشور ایران از کشورهای پیشرفته بررسی می‌شود .
عنوان دوم: ایران به کجا می‌رود ؟! در این بخش به مشکلات و معضلات حال و آینده کشور ایران پرداخته میشه ، هفت عنوانی که بررسی می‌شوند : 1️⃣ اعتیاد و قاچاق 2️⃣ جمعیت 3️⃣ تهران و آلودگی 4️⃣ رنجوری تولید 5️⃣ مشکل آموزش جوانان 6️⃣ مسئله آزادی و مرجع 7️⃣ آشفتگی فرهنگ و اخلاق
از نقاط قوت این کتاب میتوان به قلم قوی دکتر ندوشن و بی طرفی وی در بازگو کردن آمار و ارقام کشور ایران در عرصه‌های مختلف اشاره کرد . او برخلاف بسیاری از نویسندگان راه میانه را در پیش گرفته و هیچ افراط و تفریطی در بازگو کردن ماجراها در سخن وی دیده نمی‌شود . اما نکته‌ای که در مورد این کتاب وجود دارد ، همانطور که دکتر ندوشن در پایان کتاب اشاره می‌کند ؛ با اتمام این کتاب و گذر زمان تغییراتی در جهان صورت گرفت ؛ انقلاب روسیه و چین آمد جنگ جهانی وقوع یافت انقلاب فرانسه برپا گشت که منجر گردیده بعضی از سخنان دکتر ندوشن متفاوت از اتفاقات رخ داده باشد ؛ اما باز در نهایت این اتفاق از زیبایی و جذابیت این کتاب به هیچ عنوان کم نمی‌کند .
دکتر ندوشن در این کتاب به موضوعات متنوع و جالبی می‌پردازند ؛ شاید در نگاه اول انتظارش را نداشته باشیم اما با مطالعه این کتاب در مورد مسائل تاریخی ، فرهنگی و حتی اقتصادی کشور ایران اطلاعات مهم و جالبی بدست می‌آوریم که در کتاب‌های دیگر این نکات کمتر پرداخته شده است . دکتر ندوشن در این کتاب با دید متفاوت و جالبی به مصائب کشور ایران پرداخته‌اند که همین نکته باعث می‌شود مخاطب پس از مطالعه این کتاب آگاهی بالایی نسبت به مشکلات پیدا کنند .
از مهمترین نکاتی که دکتر ندوشن در این کتاب اشاره کردند، میتوان به این موضوع اشاره کرد که ایشان در صفحات متعددی از این کتاب معتقدند که کشور ایران برای پیشرفت و حل مشکلاتش به منابع زیرزمینی نیاز ندارد ، بلکه به نیروی کاری نیاز دارد که با تلاش و کار عمیق زمینه ساز پیشرفت کشور شوند . کشور ایران بدون منابع نفتی قطعا آینده بهتری نسبت به ایران دارای نفت دارد ؛ دلیلش چیست ؟ در آن صورت مسئولین به نفت دل نمی‌بندند و فکری برای اقتصاد کشور می‌کنند . اما الان تمام کمبودها را با نفت جبران می‌کند ، نفتی که به ظاهر مال آیندگان است اما ؟؟؟
اکثریت کشورهای نسل اول وارد کننده مواد خام هستند و با فکر و تلاش نیروی کارش این‌ها را به ثروت عظیمی تبدیل می‌کنند . به دکتر ندوشن در این کتاب : ما کیلو کیلو جنس وارد می‌کنیم ولی در ازایش تن تن نفت گران بها از کشور خارج می‌کنیم . در کشور ایران برای پیشرفت باید از این خام فروشی دست برداشت و الا با اتمام این منابع به مصائب شدید‌تری گرفتار خواهیم شد . ( البته این نکته رو هم اضافه کنم به قول دکتر ندوشن دلیل صنعتی نبودن کشور ایران و عقب موندگی به خود مردم برنمی‌گرده بلکه به زیرساخت‌ها ، مشکلات و سیاست‌های موجود در کشور برمیگرده که با جزئیات تو کتاب توضیح داده شده ، حتی همین عوامل منجر به مهاجرت نیروی کار از کشور میشه که جبرانش خیلی سخته!!! )
تیکه‌هایی از کتاب
در این ۳۰ ۴۰ سال شاهد بودیم آموزش در ایران حکم کله قند را داشته ، هرچه جلوتر یا بالاتر آمده باریک‌تر شده ؛ در دوره ابتدایی بچه‌ها چیزهایی می‌آموختند و معلم‌ها هم دلسوزتر بودند ، گرچه در دوره متوسطه فروکش می‌کرد اما باز ته بساطی داشت ؛ ولی در دانشگاه از آموزش بیشتر باید به اسم دلخوش کرد!!! بچه ابتدایی که با دستانی نازک کیف سنگین کتاب و دفتر را می‌کشد در دوره دبیرستان به دو سه کتاب حقیر قناعت می‌ورزد و در دانشکده قضیه به یک صفحه کاغذ ختم می‌گردد .
متاسفانه گرفتن جنبه‌های خوب فرهنگ‌های دیگر برای مردم مشکل‌تر از گرفتن جنبه‌های بد است ؛ لباس و مد آسان‌تر اخذ می‌شود تا آن خصایلی که جنبۀ صنعت بوده ؛ مانند نظم و دقت و کار و اراده .
آزادی بیان مادر آزادی‌هاست .
امنیت تنها آن نیست که کسی از خانه کسی بالا نرود بلکه امنیت اطمینان داشتن به فردا را نیز شامل می‌شود .
وقتی به جای قاطر و تراکتور بیل می‌نشانیم نیازمند آنیم که اهرم‌های ذهن خود را نیز عوض کنیم ؛ زیرا ذهن است که به بازوها فرمان می‌دهد .
هیچ مقصدی در زندگی ورای روندگی نیست .
•• محمدرضا خدایی ••
