مستند ایکسونامی به کارگردانی «محسن آقایی» روایتی از خاطرات یک بازیگر فیلم های بزرگسال یا همان پورن استار است. مستندی که پروژه خلق آن سال 94 کلیک خورده و امسال توانست لقب جنجالی ترین مستند سال را به خود اختصاص دهد. اما این شوی رسانه ای آیا توانسه به خوبی از پس شعار جنسی خود برآید و پاسخی به انتظارات بوجود آمده را باشد؟
مستند 96 دقیقه‌ای ایکسونامی با توجه به آرشیو کم یاب و غنی خود توانسته با یک تدوین حرفه ای سر و شکل دار و چینش تصاویر آرشیوی نایابش گلیم خود را از کندی و یکنواختی دربیاورد و سرعت نسبتا خوبی در ریتم مستند وجود دارد. لذا با توجه به زمان بلند مستند، دوعامل سوژه و تدوین خستگی کمتری را به مخاطب القا می کند.
ایکسونامی از همان ابتدا به وسلیه تیتراژ و مقایسه گری خود به دنبال شباهت هایی میان مقوله جنسیتی و مسئله سکس در ایران و آمریکا است و با تصاویر ارجاعی اش از اعتراض های دو کشور و کات زدن های ترکیبی بین آنها، خودر را در مقام قیاس معرفی می کند و در 20 دقیقه ابتدایی مثالهایی از اتفاقات گذشته آمریکا در ایران را نمایش می دهد. اما ایراد این گونه القای تصویر به مخاطب نه تنها موجب عبرت یا تذکر نمی شود بلکه رفته رفته به یک شعار تبدیل شده و روایت مستند خود را زمخت و قدری گل درشت نشان می دهد.
مستندساز سعی دارد با چنین تصاویر آرشیوی، خاطره خانم میشل مارن را بازگو کند و تاریخ انقلاب جنسی آمریکا را از دل این خاطرات در بیاورد و تبدیل به مستندی تاریخی پژوهشی شود.
در این نوع روایت تاریخی، سیر اتفاقات تاریخی ترتیب مناسبی ندارد و دچار پراکندگی می شود.
در 40 دقیقه ابتدایی با کات زدن بین دهه های 1910 تا 1970 آمریکا، اتفاقات را نامنظم و بدون پیوستگی و شاکله ای مطرح نموده که باعث شده مخاطب هوشیار خود را گیج کند.
لذا این تاریخ پراکنده نمی تواند نقطه اوج خوبی داشته باشد و اتفاقات مهم و وسیع این برهه تاریخی آمریکا اگر باترتیب و روایتی منطقی تر بیان می شد می توانست تاریخ عبرت آمیزی را برای مخاطب به همراه داشته باشد.
در 30 دقیقه پایانی مستند نیز با نشان دادن صحنه هایی دلخراش عاطفی از تجربه های کاربران صنعت سکس و نشان دادن افرادی که به آن ها تجاوز شده، بٌعد روایی مستند از بین می رود و شرح و بسط اضافه دارد.
سونامی که گریبان گیر آمریکا در صنعت سکس و نمایش خوی حیوانانیت انسان ها شده را به هیچ عنوان نمیتوان با فرهنگ ایران مقایسه نمود و نوتیف های مکرری برای این که مردم ایران نکند گریبان شما را این سونامی بگیرد بازگو کرد.
ایکسونامی میتوانست کوتاه تر باشد، و در حد یک مستند تاریخی، برهه ای از تغییر فرهنگ و هویت آمریکا را منظم تر و دقیق تر بیان می کرد.
در چنددهه اخیر مستندهای خارجی و ایرانی درباره موضوع و صنعت سکس را شاهد بودیم و به نظر می آید سازندگان ایسکونامی نتوانسته اند در این میان آنها جایگاه خوبی را از آن خود کنند و علی رغم آرشیو غنی خود، ضعف در نوع روایت و ساختار این مستند، آن را به یک شاهکار تبدیل نمی کند.
