نگاهی به سنگ مزار شهیدان حاجی زاده و باقری
وقتی یک دیزاین را مشاهده می کنید این تفکر شما است که نحوه نگاه منتقدانه را جهت می دهد.
اگر بخواهید فرمالیستی نگاه کنید و تفکر هنر برای هنر داشته باشید، احتمالا فرم قالب را معکب میدانید. نمادی از کعبه و اسلام و اتصال دو قسمت را نماد همبستگی و این حالت بالا آمده هم شاید نمادی از کوه و مقاومت!
البته ممکن است برای گیلانی ها شبیه سقف خانه باشد. چون در گیلان همیشه باران می بارد، سقف و شیروانی را اینطور می سازند تا باران جمع نشود و سقف بر روی سر خراب نشود.
اگر هم کمی با نمادهای شیطان پرستی و تفکرات انحرافی آشنا باشید احتمالا اتهام شیطانپرست بودن به طراح! این اثر بزنید و بگویید:
اگر کمی درازش! کنیم مانند ابلیسک می شود.
حال که می دانیم طراح این سنگ مزار انسان باصفا و محترمی است و خود به مباحثی که دغدغه خیلی هااست واقف است.
نگاهی به سنگ مزار شهیدان حاجی زاده و باقری
اما نگاه منتقدانه من فقط فرمال نیست!
مزار شهید چیست؟! کاربردش چیست؟! چه کسانی بر سر مزار شهید حضور می یابند؟ شهید کیست؟! اعمال و آداب زیارت قبور چیست؟!
این ها خیلی سوال های مهمتری از سوالات فرمالیستی هستند. همین الان که این مزار را به همراهم نشان دادم اول فکر کرد یکی از همین سنگ قبرهای موزیکال است که قرآن و نوحه میخواند بعد که متوجه شد برای شهیدان است گفت نمی دانم حسم چیست! باید فکر کنم ولی اول حس خوبی نگرفتم.
_ مزار، مخصوصا مزار شهدا برای دریافت آرامش است.
چیزی که در سنگ مزارهای مرسوم و در این سنگ مزار مشاهده نمی شود.
چه از نظر فرم که یک پردازش سخت برای مخاطب ایجاد می کند چه از نظر دیزاین!!
البته طبیعی است که طراح یک سنگ مزار نمی تواند با دیزاین یک سنگ مزار، آرامش کل مزار را بر عهده بگیرد. اما میتواند شرایطی را برای الگو برداری درست ایجاد کند.
اولین نقد، نگاه فرمالیستی طراح به سنگ مزار است. همانطور که گفته شد طراح، اقتدار و ارامش را در فرم دیده.
در خبرگزاری ها بیان شده که این حالت نماد کوه، اقتدار و مقاومت است.
کافی است تصویر یا ماکت این کار را در جایی بگذارید و بخواهید مخاطبین غیر هنری و نامطلع از خبرِ سنگ مزار احساس خود را بیان کنند! آیا آنها حس اقتدار و کوه و مقاومت دریافت می کنند؟!
_ کاربرد مزار شهید گفتگو و دردل و رفاقت است! خیلی ها قرار است رفیق شهید شوند.
رفیق سر بر روی مزار شهید می گذارد. چون احساس می کند متصل است به جسم و روح شهید.
آیا این ارتفاع و حالت شیب دار به این رفاقت کمک می کند؟
خاطره :
حرم حضرت امام رضا مشرف شده بودم که عزیزی فرمود مزار اصلی حضرت پایین است و این سنگ مزار نمادین!!!
با اینکه نحوه دیزاین و ورود به فضای حرم بسیار خاص و مراحل تزکیه و آرامش تا رسیدن به مزار درست انجام می شود. اما، در هنگام درد و دل و گفتگو با حضرت یک حس خاص ایجاد شده بود و چند ساعتی طول کشید تا آرامش قبلی ایجاد شود.
_ چه کسانی بر سر مزار شهید حضور پیدا می کنند؟! آیا فقط مذهبی های انقلابی ؟! کافی است سری به مزار شهدای هسته ای یا شهید مقدم بزنید آن وقت متوجه تیپ های شخصیتی خواهید شد.
شاید، شاید، شاید شاید شاید شاید شاید بتوان گفت قشر مذهبی انقلابی امکان دارد حس اقتدار دریافت کند و این فرم را نماد وحدت و اقتدار بداند ولی بقیه اقشار و افکار چه؟!
_ اعمال زیارت قبور چیست؟!
مگر غیر از این است که باید مصحفی و ادعیه ای خوانده شود و ذکری بر لب ها جاری شود؟!
مگر غیراز این است که در فرهنگ خود برای عزیران خیرات می کنیم؟ محل گذاشتن خیرات کجاست؟!
محل تذکر قرائت کجاست؟
اما نگاه منتقدانه آخر :
مگر شهید جایگاه و مقام خود را از دست داده که میخواهید با یک فرم!!!! به او اقتدار و مقاومت بدهید؟!
طراح به مفاهیمی رسیده و نکاتی را درگ کرده اما نتوانسته کامل کند و به نتیجه درست برسد.
البته نکات دیگری وجود دارد که به دلیل عدم تحقیق خیلی به آن ارجاع نمی دهم
مثلا اینکه آیا مزار شهید، باید با این فضا سازی مساحتی داشته باشد که موجب حضور افراد زیاد در یک زمان باشد؟ یا اینکه چون مانند حرم معصومین فضا سازی نشده بهتر است خلوت سازی رعایت شود؟ اگر پاسخ مثبت باشد این معکب مانع این امر است.
نکاتی این چنین نیز قلب من را درگیر کرده که به دلیل عدم اطلاع و تحقیق جامع فعلا نظری قاطع بیان نخواهم کرد.
