سلام دوستان
در این مقاله می‌خوایم کتاب «فرندز: زندگی و خاطرات متیو پری»، با ترجمۀ امید حسینی از نشر همراز، رو بررسی کنیم. با ما همراه باشید.
دربارۀ نویسنده
شاید خیلی‌هاتون متیو پری رو بشناسید، بازیگر دوست‌داشتنی شخصیت «چندلر بینگ» در سریال فرندز، که همیشه بهترین (و بعضی وقتا هم بدترین) شوخی ممکن رو در بهترین زمان ممکن می‌کنه. نزدیک دو سال پیش که برنامۀ دورهمی فرندز پخش شد، خیلی‌ها نگران حال متیو پری شدن، چون از قیافه‌ش کاملاً معلوم بود مشکلات بزرگی داره. حالا این بازیگر بااستعداد و خاطره‌ساز برامون از مشکلات و چالش‌هاش در زندگی شخصی و کاری‌ش گفته: این که در یک سالگی پدر و مادرش از هم جدا شدن، چطور به سمت بازیگری رفت، چطور درگیر اعتیاد به الکل و مواد مخدر شد، چطور به سریال فرندز راه پیدا کرد، چند بار به خاطر اعتیادش نزدیک بود زندگی‌ش رو نابود کنه، چند بار اعتیاد رو کنار گذاشت و دوباره رفت سراغش و تو کمپ‌های ترک اعتیاد بستری شد (راهنمایی می‌کنم، بیشتر از 60 بار)، چند بار مرگ رو جلوی چشماش دید، به چند تا جلسۀ انجمن الکلی‌های گمنام رفت (راهنمایی می‌کنم، بیشتر از 1000 تا)، چه آدم‌هایی رو در این مسیر از خودش رنجوند و چطور بالاخره تونست این به‌قول خودش «فاجعۀ بزرگ» رو ریشه‌یابی کنه و از پسش بر بیاد. خودِ متیو پری این کتاب رو نوعی «سرگذشت‌نامۀ اعتیاد» معرفی کرده و در اون کاملاً آشکار و بی‌پرده از این فاجعۀ بزرگ میگه.
شاید با این حرف‌هایم حباب «سلبریتی‌بودن» را برایتان از بین ببرم. اما پشت همۀ این تجملات و خوش‌گذرانی‌ها و عکس‌های جذابی که می‌بینید، زندگی واقعی هم جریان دارد. ولی آن موقع کسی نمی‌دانست که قرار است زندگی یک نفر به جهنم تبدیل شود.
کمی دربارۀ سریال فرندز ...
خب، نمیشه حرف از متیو پری باشه و از سریال فرندز حرفی نزنیم. البته این سریال نیازی به معرفی چندان نداره، چون خیلی‌ها طرفدارش هستن (و طبیعتاً خیلی‌ها هم ازش بدشون میاد. جالبه که واکنش آدم‌ها به این سریال معمولاً صفر و یکه، یعنی یا خیلی دوستش دارن یا ازش متنفرن). اولین قسمت از این سریال روز 22 سپتامبر ۱۹۹۴ پخش شد، آخرین قسمتش هم 6 مه 2004. جالبه که بدونید آخرین قسمت از این سریال رو 52 میلیون نفر در آمریکا تماشا کردن. اما چرا فرندز این‌قدر محبوب شد؟ خیلی از منتقدها می‌گن مهم‌ترین دلیلش شوخی‌های تک‌خطی و سرضرب بود؛ خیلی‌های دیگه معتقدن به خاطر این بود که شوخی‌هاش زمان و مکان نمی‌شناخت و هر آدمی با هر سنی می‌تونست با شخصیت‌ها ارتباط بگیره و به‌شون بخنده؛ بعضی‌ها هم می‌گن چون علاوه بر کمدی قوی، مسائلی مثل دوستی و خانواده و عشق رو هم خیلی خوب نشون می‌ده. هر دلیلی که هست، فرندز به محبوبیت فوق‌العاده‌ای بین نسل‌های مختلف رسیده. جالبه که بدونید قسمت‌های مختلف این سریال در مجموع بیشتر از 100 میلیارد بار در دنیا دیده شدن و 70 کشور مختلف پخشش کردن.
دربارۀ مترجم
امید حسینی هستم، متولد 1371 در تهران و فارغ‌التحصیل کارشناسی ارشد رشتۀ مهندسی عمران. تقریباً از سال 95 بود که همزمان با تحصیل، کار ترجمه رو هم جسته‌گریخته شروع کردم. اول فقط بعضی وقت‌ها مقاله‌های دانشجویی رو ترجمه می‌کردم. اما به‌تدریج علاقه‌م به حرفۀ ترجمه بیشتر شد و کارهای بیشتری انجام دادم. بعد هم در چند سایت و دفتر و شبکۀ ترجمۀ آنلاین عضو شدم و به سمت ترجمۀ کتاب رفتم. از ابتدا هدفم این بود که وقتی به سطحی از تجربه و مهارت رسیدم که مورد نظرم هست، به‌طور مستقل با ناشرها کار کنم و کتاب‌هام به اسم خودم چاپ بشن. از بهمن ماه 1401 هم این افتخار رو پیدا کردم که در خدمت نشر همراز و انتشارات جیحون باشم و خوشبختانه این همکاری دلچسب و فوق‌العاده هنوز ادامه داره.
چی شد که به فکر ترجمۀ این کتاب افتادم؟
خب، از خیلی سال پیش، سریال فرندز رو دیده بودم و دوستش داشتم (البته از اون طرفدارهای متعصب و عجیب نیستم که بگم قطعاً این بهترین سریال تاریخه و هر کی باهام مخالفت کنه، هیچی از سینما و تلویزیون نمی‌فهمه!). لابه‌لای خبرها هم چند باری دیده بودم که متیو پری درگیر اعتیاد هست و شرایط خوبی نداره. اوایل زمستون پارسال، به‌طور اتفاقی دیدم که قراره کتابی چاپ کنه و در اون از زندگی -و به‌خصوص اعتیادش- بگه. برام جالب بود که ببینم چه حرف‌هایی زده. برای همین نسخۀ انگلیسی‌ش رو خوندم و دیدم چقدر جذابه -در کل، خیلی اهل خوندن خودسرگذشت‌نامۀ آدم‌های معروف نیستم، اما از این که این‌قدر بی‌پرده از مشکلاتش گفته بود تا شاید این‌طوری به بقیه هم کمک کنه، خیلی خوشم اومد. بعد هم به این فکر افتادم که ترجمه و چاپش کنم، چون به نظرم هم روایت جالبی داشت، هم مهم‌تر از اون نشون می‌داد «ته چاه اعتیاد» چیه و این شاید بتونه به بعضی‌ها کمک کنه -خودش در جایی از کتاب میگه: «به اعماق جدیدی از چاه بدبختی و فلاکت رسیده بودم. فکر نمی‌کردم امکان داشته باشد که بدبخت‌تر از دفعۀ قبل شوم، اما امکان داشت ...» یا جای دیگه‌ای: «من چند بار تا نزدیکی مرگ رفته‌ام. هر چقدر در این چاه پایین‌تر بروید، می‌توانید به افراد بیشتری کمک کنید (مرگ پایین‌ترین پلۀ چاه است). پس بهترین زمان زندگی‌ام وقتی است که دارم به دیگران مشاوره می‌دهم تا به زندگی عادی برگردند».
چطور این کتاب به چاپ رسید؟
بعد از ترجمه، به مدت دو روز با ناشرهای مختلف تماس گرفتم تا دربارۀ فرآیند چاپ کتاب ازشون اطلاعات بگیرم. بعد هم نمونۀ کار و رزومه‌ام رو واسۀ ناشرهای مختلف فرستادم. بعد از چند روز، از نشر همراز تماس گرفتن و جلسه‌ای رو هماهنگ کردیم. توی جلسه هم کتاب رو بیشتر ارائه دادم و از شرایط همکاری گفتیم و به تفاهم‌های خوبی رسیدیم. و این نقطۀ شروع همکاری من شد با انتشارات «همراز».
با کدوم قسمت از کتاب ارتباط بیشتری گرفتم؟
در کل، به نظرم هر کدوم از بخش‌های کتاب جذابیت‌های خاص خودش رو داره. اما فصل 8 (اودیسه) برام جذابیت خاصی داشت؛ وقتی نویسنده در یک کمپ ترک اعتیاد، دیدِ تازه‌ای به زندگی پیدا می‌کنه و متوجه میشه خودش مقصر اصلی شرایطش بوده و دنیا نمی‌خواسته ازش انتقام بگیره. اون‌جاست که تازه تغییر درونی‌ش شروع میشه و بعد از اون دیگه سراغ اعتیاد نمیره: «تغییر همیشه ترسناک است، حتی اگر پای جان‌تان در میان باشد ... فهمیدم که بعد از مرگم، می‌خواهم من را با چیزهایی مهم‌تر از بازی در سریال فرندز هم به یاد بیاورند». مقدمۀ کتاب هم برام جالب بود، که نویسنده تعریف کرده چطور تا یک قدمی مرگ رفت و برگشت. به نظرم انتخاب هوشمندانه‌ای هم در نوشتن و جاگذاری مقدمه کرده، چون از همون اول مخاطب رو جذب می‌کنه.
غیر از متیو پری، کدوم شخصیت کتاب برام جالب‌تر و مهم‌تر بود؟
نویسنده از آدم‌های زیادی اسم می‌بره که در طول این سال‌ها بهش کمک کردن: از پدر و مادرش گرفته تا بازیگرهای فرندز (به‌خصوص جنیفر انیستن) و خیلی‌های دیگه. اما فکر می‌کنم یکی از مهم‌ترین‌هاش ارین بوده، دوست و دستیارش که چندین سال کنار متیو پری موند و در سخت‌ترین شرایط تنهاش نگذاشت.
چه کسانی مخاطب این کتاب هستن؟
«فرندز: زندگی و خاطرات متیو پری» مخاطب عام داره و نمیشه گروه خاصی رو براش تعریف کرد. یه نکتۀ خیلی مهم و خوب کتاب اینه که نویسنده فقط نیومده از موفقیت‌هاش و فرندز بگه. برای همین، حتی کسانی که از فرندز بدشون میاد هم می‌تونن از این کتاب لذت ببرن. خودِ من کتاب رو به چند تا دوستان و آشناهام هدیه دادم که سریال فرندز رو ندیده بودن، اما گفتن موضوع براشون جالب بوده و ازش لذت بردن. کمتر پیش میاد بازیگرها (و در کل آدم‌های معروف) نقاب سلبریتی‌بودن رو کنار بذارن و بی‌پرده از مشکلات زندگی‌شون حرف بزنن -به‌خصوص اگه اون مشکل چیزی مثل اعتیاد باشه. اما متیو پری خیلی راحت میگه که چه اتفاق‌های بدی به خاطر اعتیاد براش افتادن و با شهامت قبول می‌کنه که خودش مقصر بوده و از همۀ آدم‌هایی که به‌شون صدمۀ عاطفی زده هم معذرت‌خواهی می‌کنه.
استقبال بین‌المللی
نسخۀ انگلیسی این کتاب روز 1 نوامبر 2022 با عنوان Friends, Lovers, and the Big Terrible Thing چاپ شد و سروصدای زیادی کرد (که خب طبیعتاً به خاطر شهرت متیو پری و فرندز هم بوده). جالبه که بدونید تا امروز به زبان‌های فرانسوی، هلندی، آلمانی، اسپانیایی، ایتالیایی، لهستانی و البته فارسی ترجمه شده.
نقدهای کتاب
در کل نقدهای خوبی از طرف منتقدها و مخاطب‌ها گرفته. در وبسایت آمازون، 6100 نفر به این کتاب امتیاز دادن، که میانگین‌شون 4/7 از 5 بوده. تا چند هفته هم در صدر فهرست کتاب‌های پرفروش آمازون بود. 91 درصد از کاربران گوگل هم بهش امتیاز مثبت دادن (گوگل فقط گزینه‌های لایک و دیسلایک داره). سایت روزنامۀ گاردین نوشته «این بازیگر خیلی رک از رفتارهای زشت خود می‌گوید و از خانواده و همکاران و معشوقه‌های سابقش عذرخواهی می‌کند». نیویورک تایمز هم به نقل از مدیر نشر این کتاب نوشته: «این کتاب، صدای واقعی متیو پری هست. مشخص بود که اون می‌خواد حقیقت‌های زیادی رو از همۀ زندگی‌ش افشا کنه. تا حالا همچین چیزی رو ندیده بودم».
سخن پایانی مترجم
امیدوارم همون‌قدر که من از ترجمۀ این کتاب لذت بردم، شما هم از خوندنش لذت ببرید. جا داره یک بار دیگه هم از همۀ عزیزان در انتشارات همراز و جیحون تشکر کنم که به بنده اعتماد کردن و این فرصت رو در اختیارم قرار دادن.
موفق باشید.
امید حسینی
