افسردگی یکی از بیماری های دنیای ماشینی است که هر روز نیز در حال افزایش است. این بیماری به سه صورت خفیف، متوسط و حاد بروز می کند و هیچ ارتباطی با سن افراد ندارد. بیماری افسردگی می تواند تمامی فعالیت های روزانه بیمار از قبیل خوراک، لذت های زندگی، تفکرات خوب، تحرک، سلامت جسم و روان، تحصیلات و ... را تحت تاثیر خود قرار دهد. به همین دلیل است که بیماران مبتلا به افسردگی نمی توانند از زندگی خود لذت ببرند.
افسردگی یکی از بیماری های روحی ـ روانی است که به مرور زمان موجب مختل شدن تمامی فعالیت روزانه میشود. عوامل هورمونی، عادات ژنتیکی و ... مهمترین علل افسردگی هستند.
افسردگی چیست؟
بیماری افسردگی یک بیماری روحی روانی است که با نشانه هایی همچون اختلالات هورمونی باعث یائسگی زودرس، مشکلات قاعدگی، چاقی، لاغری، مشکلات پوست، ریزش مو و ... ظاهر می شود. افراد مبتلا به افسردگی دچار انزوا طلبی، افکار نادرست، خستگی و بی حالی، ترس و دلهره و ... می شوند و در زندگی خود احساس ناامیدی دارند.
افسردگی بر طرز فکر، احساس و رفتار بیمار اثرات منفی بر جای می گذارد و موجب ابتلای به انواع بیماری‌های جسمی و روانی می شود. از جمله بیماری هایی از قبیل دیابت، فشارخون، سکته قلبی و ... نتیجه افسردگی هستند. حتی داروهایی که برای درمان این بیماری مصرف می شود، منجر به چاقی و افزایش وزن می شوند.
علایم بیماری افسردگی
برای شناخت بیماری افسردگی چندین علامت و نشانه از سوی انستیتوی ملی سلامت روانی آمریکا اعلام شده است که براساس آن می توان از موارد زیر نام برد:
مشکل یادآوری جزئیات، در تمرکز و تصمیم‌گیری
کاهش انرژی و خستگی
احساس بی‌ارزشی، درماندگی و کاهش اعتماد به نفس
ناامیدی و بدبینی
بیخوابی، بیقراری و نا‌آرامی
بی علاقگی نسبت به فعالیت‌های لذت بخش از قبیل رابطه جنسی
کاهش شدید اشتها و یا پرخوری عصبی
گرفتگی عضلات، سردرد و یا مشکلات گوارشی
کاهش میل جنسی
خنده و گریه بی دلیل
علائم افسردگی در نوجوانان و کودکان
کودکان و نوجوانان هم مانند بزرگسالان در معرض ابتلا به افسردگی هستند. علائم و مشخصه های بیماری افسردگی در کودکان و نوجوانان با بزرگسالان متفاوت است که عبارتند از:
ناراحتی، بیقراری، نگرانی و ناامیدی
اضطراب، عصبانیت و دوری از اجتماع
تغییر در طرز تفکر و برنامه خواب
اضطراب و یا اختلال کم توجهی و بیش‌فعالی
ایجاد مشکل در انجام تکالیف و وظایف تحصیلی
دلایل ابتلا به افسردگی
ابتلا به بیماری افسردگی دلایل زیادی دارد که می تواند از عوامل ژنتیکی، جسمی، محیطی و روانی آغاز شود. برخی از این عوامل عبارتند از:
انتقال دهنده های عصبی: یکی از مهمترین دلایل ابتلا به بیماری افسردگی مواد شیمیایی طبیعی در مغز است که تاثیر مستقیمی در رفتارهای انسان دارد. حال اگر در آنها اختلال رخ دهد، موجب بروز افسردگی می شوند.
هورمون: هرگونه تغییر در سطح هورمون‌های بدن، یکی از دلایل ابتلا به افسردگی می باشد.
عادات ارثی: افرادی که در خانواده ای زندگی می کنند که یکی از اعضا سابقه ابتلا به بیماری افسردگی را دارد، بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری هستند.
حوادث زندگی: برخی از حوادث و اتفاقاتی که در زندگی رخ می دهد، خطر ابتلا به افسردگی را افزایش می دهد. برای مثال طلاق یا از دست دادن عزیزان تاثیرات منفی بر روحیه افراد دارند.
آسیب‌ها و مشکلات کودکی: برخی از اتفاقات و حوادثی که در کودکی رخ می دهد، تا سالهای متمادی بر روحیه و روان فرد تاثیرات مخربی دارد.
چه کسانی در خطر ابتلا به افسردگی هستند؟
بیشترین سنی که در معرض ابتلا به بیماری افسردگی است، سنین نوجوانی است. در این رده سنی افراد به دلیل ورود به شرایط جدید، نمی توانند خود را با آن وفق دهند. در هر نتیجه احتمال بروز این بیماری بیشتر است. همچنین دهه دوم و سوم زندگی نیز یکی از دوره های پر خطر زندگی می باشد که احتمال ابتلا به افسردگی افزایش می یابد.
بانوان بیشتر از مردان در خطر ابتلا به افسردگی هستند. آمارها نشان می دهد که تعداد زنان مبتلا به افسردگی عموما دو برابر زنان است که موارد زیر می توان آن را تشدید کند:
سابقه بیمار مبتلا به افسردگی در خانواده
داشتن یک تجربه تلخ در کودکی
دوستی با افراد مبتلا به افسردگی
از دست دادن دوستان یا اعضای خانواده
بارداری ناخواسته و افسردگی پس از زایمان
ابتلا به بیماری های مزمن از قبیل دیابت، سرطان، آلزایمر، ایدز، بیماری های قلبی و ...
نداشتن عزت نفس، ابتلا به بدبینی و داشتن شخصیت وابسته
اعتیاد به مواد مخدر و الکل
مصرف داروهایی از قبیل داروی درمان فشار خون، قرص خواب یا سایر داروهای خاص
انواع بیماری افسردگی
بیماری افسردگی انواع مختلفی دارد و نمی توان تمامی بیماران مبتلا را در یک طیف قرار داد. انواع این بیماری عبارتند از:
افسردگی اساسی
افسردگی فصلی
افسردگی روانی
افسردگی پس از زایمان
افسردگی مزمن (dysthymia)
اختلال خلقی ناشی از مواد (SIMD)
افسردگی دو قطبی (اختلال دوقطبی)
عوارض بیماری افسردگی
بیماری افسردگی عوارض و مشکلات متعددی را به دنبال دارد که می تواند زندگی بیمار و اطرافیان او را مختل کند. در صورتی که این بیماری به موقع درمان نشود، می تواند خطرات جدی را به دنبال داشته باشد. از جمله مشکلات عاطفی، رفتاری و جسمی بیماری افسردگی می توان به موارد زیر اشاره کرد:
احتمال اعتیاد به الکل و مواد مخدر
اضطراب و ترس بی دلیل
مشکلات تحصیلی و یا کاری
مشکلات خانوادگی
به انزوا کشیده شدن فرد
خودکشی
آسیب رساندن به بدن، برای مثال زخم کردن خود
پیشگیری از ابتلا به افسردگی
با توجه به تاثیرات زیانبار افسردگی، بهتر است که از این بیماری پیشگیری شود. از جمله اولین قدم های پیشگیری از ابتلا به افسردگی می توان کنترل استرس، برقراری روابط اجتماعی و دوستی، ورزش، رژیم غذایی سالم و درمان به موقع و اولیه بیماری از بهترین روشهای پیشگیری از افسردگی حاد است.
در حالت معمولی گاهی افراد احساس غمگین بودن می کنند. برای مثال بسیاری از افراد اذعان می کنند که در غروب جمعه احساس ناخوشایندی دارند. اما این احساس ناخوشایند زودگذر است. اما اگر این احساس به درازا بکشد، فرد به افسردگی مبتلا می شود. هر چند در بسیاری از مواقع گفته می شود که علت ابتلا به افسردگی، عوامل ژنتیکی، مشخصات جسمی، شرایط محیطی و روانی افراد است، اما تغییر سطح هورمون‌ها، عادات ارثی، حوادث و رویدادهای ناگوار زندگی و حتی آسیب‌ها و مشکلات کودکی نیز از دیگر دلایل ابتلا به این بیماری شناخته شده اند.
سن، جنسیت و موقعیت اجتماعی نیز تاثیر زیادی بر روان و حالات روحی دارد که می تواند در بسیاری از مواقع موجب تشدید یا پیشگیری از بیماری افسردگی شود. در نهایت روش هایی وجود دارد که با استفاده از آنها می توان از بروز این بیماری جلوگیری کرد که عبارتند از:
تمرین تمرکز حواس
افرادی که دچار افسردگی می شوند، تمرکز حواس بالایی ندارند. این افراد بسیاری از امور روزانه را فراموش می کنند. علت این امر وجود افکار منفی می باشد. به طوری که افکار منفی به ذهن فرد هجوم می آورد. اگر بتوانید بر ترس و درماندگی خود مسلط شوید و تمرکز حواس داشته باشید، مطمئنا بر افسردگی غالب خواهید شد و تا حد زیادی از بروز این بیماری پیشگیری می شود.
تمرکز حواس با هدفمند کردن و متمرکز کردن ذهن بر روی سوژه‌ای خاص موجب تقویت نگرش مثبت میشود و به همین دلیل برای آرامش یافتن ذهن شما بسیار مفید و کارآمد است. برای تمرکز حواس می توان از روش های متعددی همچون ورزش های یوگا، مطالعه مستمر و یا ورزش های مدام استفاده کرد.
خندیدن در طی روز
خندیدن تاثیرات مثبتی بر حل مشکلات روحی دارد. افرادی که بیشتر از دیگران می خندند، بهتر می توانند مشکلات خود را فراموش کنند. در هر صورت مشکلات در طی روز گریبانگیر همه افراد است. هیچ فردی نمی تواند مدعی شود که تنها او گرفتار مسائل و موضوعات خسته کننده است. بلکه برای همه افراد به درجات مختلف وجود دارد. بنابراین افراد باید بتوانند به خوبی بر آن فائق آیند.
خندیدن در طی روز موجب حس شادی در افراد می شود. در مذهب بودا، خندیدن جایگاه ویژه ای دارد. این مذهب به پیروان خود دستور می دهد تا در طی روز 15 دقیقه بخندند. خندیدن یک راهکار ساده برای مقابله درد و الم مشکلات است. در نتیجه از ابتلا به افسردگی پیشگیری می کند. همچنین خندین مقاومت بدن در برابر انواع بیماری‌ها را افزایش می‌دهد. تماشای یک فیلم کمدی، خواندن کتاب‌های طنز و ملاقات دوستان شوخ‌طبع از جمله راه های خندیدن است.
خروج از انزوا
محبوس کردن خود در یک اتاق و یا خانه می تواند شما را از دیدن زیبایی ها محروم کند. اگر خود را محبوس کنید، به مرور زمان نشانه ها و علائم افسردگی به سراغ شما خواهد آمد. دکتر استفان ایلاردی روانشناس و نویسنده در کتاب «درمان افسردگی» می گوید: «بخشی از بیماری افسردگی مربوط به انزوای اجتماعی است که یکی از دلایل اصلی پیشرفت بیماری محسوب می شود. خودداری از تعاملات اجتماعی موجب افزایش واکنش‌هاس استرسی و منفی مغز می شود. با خروج از انزوا و برقراری ارتباط با دوستان و اطرافیان می توان به آنها اعتماد کرد و برای خروج از بحران و مشکلات زندگی از آنها کمک گرفت.»
دوری از افراد آزار دهنده
از افرادی که در زندگی موجب آزار روحی شما می شوند و یا ارتباط با آنها نه تنها منفعتی برای شما ندارد که موجب اتلاف وقت و انرژی شما هم می شود، دوری کنید. این افراد به طور مداوم موجب ایجاد حس سرخوردگی، احساس شکست، حس تنفر، خشونت و ... در شما می شوند. در حالیکه برای پیشگیری از افسردگی باید روحیه آرام داشته باشید. افراد آزار دهنده به طور مداوم افکار منفی را به سمت شما هدایت می کنند.
دبورا سرانی نویسنده کتاب «زندگی با افسردگی» در این رابطه می گوید: برای پیشگیری از افسردگی ابتدا باید افکار منفی را دور و افکار مثبت را جایگزین آن کرد. بنابراین باید اطراف شما افرادی با افکار مثبت باشند تا بتوانید مثبت اندیشی را در ذهن خود پرورش دهید.
خودداری از مصرف مواد اعتیادآور
انجام کارهای تکراری و خسته کننده، یکی از علل ابتلا به افسردگی می باشد. بنابراین باید از مصرف مواد و کارهای اعتیادآور خودداری کنید. برای مثال اعتیاد به اینترنت یکی از دلایل ابتلا به افسردگی است. در این صورت بهتر است زمان استفاده از اینترنت را محدود کنید. برخی نیز برای رهایی از مشکلات فعلی به مصرف موادی همچون ماری جوانا، قرص های متادون و یا گیاه سیلوسایبین روی می آورند. این مواد ممکن است در کوتاه مدت بتواند شما را از مشکلات روحی دور کند. اما در دراز مدت موجب ابتلا به افسردگی مزمن می شود. بنابراین بهتر است از مصرف این داروها خودداری شود.
مصرف مواد غذایی مفید
مواد غذایی مفید می توانند از ابتلا به افسردگی پیشگیری کنند. برای مثال ویتامین D یکی از مواد موثر در پیشگیری از زوال عقل و دیابت است. در عین حال مصرف مواد غذایی حاوی اسیدهای آمینه، فولات، ید، آهن، منیزیم، اسیدهای چرب، امگا ۳، سلنیوم، ویتامین B و روی نیز نقش مهمی در پیشگیری از افسردگی دارند.
در صورتی مواد غذایی مفید مصرف نشود و یا مواد شیرین و چربی بیش از حد مصرف شود، فرد به دیابت، چاقی و انواع امراض مبتلا می شود. این بیماری ها یکی از دلایل ابتلا به افسردگی هستند. همچنین مصرف موادی از قبیل الکل، کافئین، شیرین کننده‌های مصنوعی، روغن هیدروژنه، مواد غذایی فرآوری شده، قند تصفیه شده و غذاهای غنی شده با سدیم می تواند منجر به افسردگی شود. بنابراین باید از مصرف این نوع مواد غذایی خودداری کرد.
درمان افسردگی
برای درمان افسردگی روش های متعددی از سوی کارشناسان پیشنهاد شده است که عبارتند از:
روش طب سوزنی
طب سوزنی یکی از روش های سنتی درمان افسردگی می باشد که بر روی 150 زن باردار انجام شده است. در طی این تحقیق، مشخص شد که 63 درصد از زنان افسرده با استفاده از روش طب سوزنی توانسته اند به بیماری خود فائق شوند.
ورزش
ورزش تاثیرات مثبتی بر سلامت جسمی بیماران مبتلا به افسردگی دارد. همچنین به عنوان یک فعالیت سرگرم کننده و مفرح به شمار می رود که به اندازه داروهای شیمیایی می تواند در درمان افسردگی موثر واقع شود. در یک تحقیقات گسترده که بر روی 1150 مرد انگلیسی میانسال صورت گرفت، مشخص شد که مردانی که به طور مرتب ورزش می کنند، یک چهارم کمتر از سایرین به افسردگی مبتلا می شوند.
ورزش و فعالیت بدنی موجب تناسب اندام می شود. در نتیجه اعتماد به نفس بیمار افزایش می یابد. همچنین فشار خون، دیابت و چربی خون نیز تنظیم و کنترل می شود. بنابراین اولین تاثیر مثبت ورزش در سلامت جسمی ظاهر می شود که در نهایت موجب ارتقای روحی بیمار مبتلا به افسردگی نیز می شود.
باغبانی و کارهای هنری
باغبانی به کاشت درخت و نهال می انجامد. افرادی که در منزل خود از گیاهان و درختان نگهداری می کنند، به دلیل حس طراوات و هیجانی که در نتیجه نگهداری از گیاهان به آنها دست می دهد، می توانند به راحتی بیماری خود را درمان کنند. زیبایی محیط از دیگر نتایج باغبانی است که موجب تاثیرات مثبت در روحیه بیمار می شود. همچنین انجام کارهای هنری هم می تواند در درمان افسردگی موثر واقع شود.
اعتقادات مذهبی
اعتقادات مذهبی تاثیر مثبتی در درمان افسردگی دارد. پژوهش های نشان داده است افرادی که دارای اعتقادات محکم تری هستند، کمتر در معرض ابتلا به افسردگی قرار می گیرند. داشتن یه تکیه گاه روحی به افراد مبتلا به افسردگی کمک می کند تا امید خود را برای حل مشکلات افزایش دهند. در واقع زمانی که انسان ها بدانند در زمان مواجه با بحران تنها نیستند و یک نیروی ماورائی در کنار آنها قرار دارد، بهتر می توانند بر مشکلات غلبه کنند.
