بلک فرایدی یا جمعه سیاه، رویدادی است که هرساله پس از روز شکرگزاری در آمریکا برگزار می‌شود و به یکی از بزرگ‌ترین روزهای خرید در جهان تبدیل شده است. این روز به دلیل تخفیف‌های چشمگیر، پیشنهادات ویژه و فروش گسترده محصولات مختلف، از لوازم الکترونیکی گرفته تا پوشاک و لوازم خانگی، شهرتی جهانی پیدا کرده است.
اصطلاح "بلک فرایدی" به دهه ۱۹۶۰ میلادی بازمی‌گردد. در ابتدا این عبارت برای توصیف ترافیک سنگین خودروها و عابران پیاده در فیلادلفیا در روز بعد از شکرگزاری استفاده می‌شد. اما به مرور زمان، معنای این روز تغییر کرد و به رویدادی برای خریدهای بزرگ تبدیل شد. این نام همچنین به دلیل سودآوری فروشگاه‌ها در این روز به کار رفت، چرا که فروشندگان از وضعیت زیان‌دهی (در قرمز بودن) به سودآوری (در سیاه بودن) می‌رسیدند.
بلک فرایدی در دنیای امروز به یکی از مهم‌ترین روزهای سال برای خرده‌فروشان تبدیل شده است. این رویداد آغازگر فصل خریدهای تعطیلاتی است و فرصتی برای مشتریان به شمار می‌رود تا هدایای سال نو، لوازم مورد نیاز یا حتی محصولات لوکس را با تخفیف‌های ویژه خریداری کنند. برای فروشندگان نیز این روز فرصتی برای افزایش فروش و تخلیه انبارها پیش از پایان سال است.
اگرچه بلک فرایدی در ابتدا به خریدهای حضوری در فروشگاه‌ها محدود می‌شد، اما با رشد تجارت الکترونیک، این روز به تجربه‌ای آنلاین نیز تبدیل شده است. بسیاری از فروشندگان از اوایل هفته تخفیف‌های خود را آغاز می‌کنند و گاهی این تخفیف‌ها تا آخر هفته ادامه دارد. علاوه بر این، دوشنبه پس از بلک فرایدی، به نام "سایبر ماندی"، به روزی برای تخفیف‌های ویژه خریدهای آنلاین تبدیل شده است.
بلک فرایدی که در ابتدا در آمریکا شکل گرفت، اکنون به رویدادی جهانی تبدیل شده است. کشورهای مختلف از جمله کانادا، انگلستان، آلمان و حتی برخی کشورهای خاورمیانه، بلک فرایدی را با تخفیف‌های خاص خود جشن می‌گیرند. در برخی کشورها، این روز با فرهنگ محلی تطبیق یافته، اما هدف اصلی آن یعنی ارائه تخفیف‌های جذاب همچنان حفظ شده است.
بلک فرایدی تأثیر زیادی بر رفتار خرید مصرف‌کنندگان گذاشته است. بسیاری از خریداران از هفته‌ها قبل برنامه‌ریزی کرده و محصولات مورد نظر خود را بررسی می‌کنند. برخی حتی ساعت‌ها قبل از باز شدن فروشگاه‌ها در صف می‌ایستند تا از تخفیف‌های محدود استفاده کنند. این روز همچنین به افزایش خریدهای احساسی و ناگهانی منجر شده است، چرا که ترس از دست دادن تخفیف‌ها مصرف‌کنندگان را به خرید بیشتر تشویق می‌کند.
بلک فرایدی با وجود محبوبیت زیاد، چالش‌هایی نیز به همراه داشته است. رقابت شدید میان فروشندگان برای ارائه بهترین تخفیف‌ها گاهی به صحنه‌های شلوغ، صف‌های طولانی و حتی درگیری میان خریداران منجر می‌شود.
از سوی دیگر، منتقدان معتقدند تمرکز بیش از حد بر مصرف‌گرایی در این روز، با روح واقعی فصل تعطیلات که حول محور خانواده و همدلی است، تناقض دارد. همچنین تأثیرات زیست‌محیطی تولید انبوه محصولات و بسته‌بندی‌های زیاد، نگرانی‌هایی درباره افزایش ضایعات و مصرف‌گرایی ایجاد کرده است. در پاسخ به این چالش‌ها، جنبش‌هایی مانند "روز خرید نکردن" و "جمعه سبز" شکل گرفته‌اند که مصرف آگاهانه و پایدار را ترویج می‌دهند.
بلک فرایدی تنها یک رویداد خرید نیست، بلکه پدیده‌ای فرهنگی است که رفتار مصرف‌کنندگان، استراتژی‌های خرده‌فروشی و حتی اقتصاد را تحت تأثیر قرار داده است. با وجود تغییرات ناشی از پیشرفت‌های تکنولوژیک و تغییر سلیقه مصرف‌کنندگان، ماهیت اصلی آن همچنان ثابت است: ارائه تخفیف‌ها و پیشنهادات ویژه برای جذب خریداران. چه به صورت حضوری و چه آنلاین، بلک فرایدی نمایانگر هیجان خرید و پیچیدگی فرهنگ مصرف‌گرایی مدرن است.
