📜 سلسله هزارهتبار یفتلیها؛ امپراتوری فراموششده 🔥
یفتلیها، یکی از بزرگترین سلسلههای آسیای میانه، از ریشههای کوشانی و ترکتبار بودند که در قرون چهارم تا ششم میلادی بر تخارستان و بخشهای وسیعی از افغانستان، ایران و شمال هند حکومت کردند. این سلسله، که بخشی از تاریخ هزارهها محسوب میشود، در اوج قدرت خود حتی سپاه ساسانیان را به زانو درآورد و پادشاه ایران را اسیر گرفت.
👑 اخشونور؛ بزرگترین شاه یفتلیها
اخشونور، مقتدرترین شاه این سلسله، توانست قدرت یفتلیها را به اوج برساند. او نهتنها مرزهای خود را گسترش داد، بلکه در جنگهای متعدد، ساسانیان را شکست داد و نفوذ خود را در منطقه تثبیت کرد.
در یکی از جنگها شکست سختی به سپاه ایران وارد ساخت و فیروز شاه ساسانی را اسیر گرفت. شاه ایران با دادن فدیه خود را آزاد نمود، اما در سال ۴۸۰ میلادی دوباره به هزارستان حمله کرد، که اینبار توسط سپاه اخشونور کشته گردید.
⚔️ جنگها و سقوط یفتلیها
یفتلیها تا سال ۵۶۴ میلادی حکومت کردند، اما سرانجام با اتحاد ترکهای هپتالی و ساسانیان، این امپراتوری سقوط کرد. با این حال، اقوام یفتلی به مناطق مختلف مهاجرت کردند و برخی از آنها در کوههای هزارهجات، کابل، غزنی و زابل باقی ماندند.
🌍 یفتلیها و هزارهها
برخی مورخان، یفتلیها را نیاکان مستقیم هزارهها دانستهاند. زبان، سبک زندگی و حتی اسامی برخی مناطق مانند زابل و زابلیستان، نشاندهنده پیوند عمیق این قوم با هزارهها است. از همین رو، تاریخ یفتلیها بخشی از هویت تاریخی هزارهها به شمار میرود.
یفتلیها در عهد اخشونور به دو دسته بزرگ تقسیم شدند. دستهای حصص کوهستانی تخارستان را مرکز گرفته، در صفحات شمال هندوستان به طرف غرب متوجه شده ساسانی ها را عقب راندند و دسته دیگر که در میانشان قبلیه زاولی شهرت بیشتر داشت در حوالی کابل غزنی استقرار یافت وان علاقه به نام ایشان زابل و زابلستانی نامیده شد.ولایت زابل امروز در جنوب غزنی جزیی از زابلستان قدیم است. یکی از قبایل هزاره نیز به اسم زاولی یاد می شود که در جنوب هزارستان در حدود اجرستان و مالستانو جاغوری و ارزگان زندگی می کردند در قتل عام های بین سال های 1309 تا 1312 جمعیت بی شماری از انها از میانرفت وعده اندکی از انها تاکنون در جاغوری باقی مانده اند.
همین «زاولیهای هزاره» از بقایای اقوام زاولی یفتلی ها هستند که با این حساب هزارهها کاملاً با یفتلیها پیوند خواهند خورد، خصوصاً که مورخین اسلامی یفتلیها را ترکنژاد دانستهاند.
📚منابع :
مفاتیح و العلوم خوارزمی
پژوهشی در تاریخ هزاره ها حاج کاظم یزدانی ج 1و 2
بالا حصار کابل ج1ص3
نگاهی به تاریخ جهان ج1 صص178-177
#یفتلی #هزاره #تاریخ_هزاره #امپراتوری_یفتلی #هزاره_جات #افغانستان #کوشانی #ساسانی
· · • • • • • ⋆ ✦ ⋆ • • • • • • · ·
🌿 𝗛𝗮𝘇𝗮𝗿𝗮 𝗬𝗮𝗿🇮🇨✨
﹝ @HazaraYarOfficial ﹞
· · • • • • • ⋆ ✦ ⋆ • • • • • • · ·
