تا اواسط قرن نوزدهم، محلول‌های رنگی طبیعی به عنوان رنگ‌های قابل استفاده در رنگرزی منسوجات و فرایندهای چاپ مورد استفاده قرار می‌گرفتند. فردی انگلیسی با نام سِر ویلیام هِنری پرکین – Sir William Henry Perkin تنها هفده سال داشت که در سال هزار و هشتصد و شصت و پنج اولین رنگ اُرگانیک ساختگی (مصنوعی) را (با نام مااُویِن - mauveine) به وجود آورد. (İşmal، 2016: 91)
تا به امروز آسیب‌های زیادی به واسطه‌ی مجموعه‌ای از فعالیت‌های نشأت گرفته از مقاصد انسانی، ساخت و ساز و به تحقق پیوستن امیال و تمایلات فردی و اجتماعی انسان‌ها به محیط زیست وارد شده است. ایده‌ها، ابزار، فرایندها، حالات، عملکرد و ماندگاری، گروهی از کلمات مرتبط با "اکو" هستند. به طور اساسی مفهوم اکو، در تلاش است تا روش‌ها و تلاش‌هایی را به منظور کاهش و حتی متوقف نمودن نود و نه درصد از تاثیرات منفی زیست محیطی حاصل از فرایندهای مصنوعی صنعت چاپ و رنگرزی را به کار بگیرد. (İşmal، 2016: 91)
اکوپرینت، اکو فشن، اکو گرین، اکو آرت، اکو دیزاین، اکو فرندلی، اکو بیلدینگ، اکو پروداکت، اکو تکنولوژی، اکو اکشن و مواردی از این قبیل، در دهه‌ی اخیر، کلماتی هستند که در متد استفاده شده در زمینه‌ی طراحی و هنر اغلب انتخاب، نوشته و ارائه شده‌اند. مفهوم "اکو" از آگاهی انسان نسبت به کاهش تاثیرات منفی حاصل از آسیب‌های زیست محیطی و تغییرات اقلیمی جهانی نشأت می‌گیرد، که به عنوان واقعیتی خطرناک برای کشورهای متعددی به شمار می‌آید. (Nurcahyanti و Septiana، 2018، 400)
تکنیک اکوپرینت، خود به معنای چاپ رنگ و عصاره‌ی مواد طبیعی روی وسایل و الیاف مختلف است. معروف‌ترین جنس برای چاپ متریال طبیعی پارچه و الیاف کاغذی هستند. فرایند ایجاد اکوپرینت با دندانه‌دار کردن شروع می‌شود؛ که در این فرایند با غوطه‌ور کردن پارچه در آلوم واتر – alum water (محلولی حاوی سولفات مضاعف آلومینیوم و پتاسیوم) به مدت یک ساعت شروع می‌شود. این متد به منظور تثبیت رنگ الیاف پارچه و باز کردن منافذ آن برای دریافت رنگ چاپ است. پس از خشک شدن پارچه، فرایند چاپ اصلی قابل اجرا می‌شود. چاپ اکوپرینت از سه راه قابل اجراست:
در شیوه‌ی اول مواد رنگدانه‌دار طبیعی بر طبق الگوی طرح، روی پارچه چیده می‌شوند و پس از پیچیدن و محکم بستن پارچه و طی کردن فرایند بخاردهی، رنگ مواد بیرون زده و روی پارچه نقش می‌بندد. در شیوه‌ی دوم مواد اولیه بر طبق طرح روی نیمی از مساحت پارچه گذاشته می‌شوند، پارچه تا می‌شود و با ضربه بر روی آن کوبیده می‌شود تا زمانی که رنگ موجود در این مواد بیرون بزند و روی پارچه نقش ببندند. شیوه‌ی سوم ترکیبی از هر دو تکنیک مذکور است که با عنوان "کوبش و بخاردهی" شناخته می‌شود و پس از چینش مواد رنگدانه‌دار روی پارچه، با استفاده از کوبش و بخاردهی، طرح موردنظر روی پارچه نقش می‌بندد.
پس از آنکه طرح موردنظر روی پاچه نقش بسته شد، بقایای حاصل از گیاهان از روی پارچه تمیز می‌شوند و فرایند تثبیت رنگ - fixation شروع می‌شود. فرایند تثبیت رنگ شامل غوطه‌ور سازی پارچه در آلوم واتر ترکیبی – compound alum water است. این فرایند برای ترکیب کردن الیاف اصلی پارچه و طرح چاپ شده روی پارچه‌ها کاربردی است. (Nurcahyanti و Septiana، 2018، 400)
بر اساس مطالعات و مشاهدات، الیاف پروتئینی از جمله الیاف پشمی و ابریشمی در فرایندهای اکوپرینت مورد استفاده قرار می‌گیرند. الیاف سلولوزی هم‌چون کتان، ویسکوز، تِنسِل - Tencel و ترکیبی از الیاف مختلف برای دست‌یابی به بهترین رنگ‌ها نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند. (İşmal، 2016: 91)
گیاهان، میوه‌ها، درختان و اجزای سازنده‌ی آن‌ها، برخی بقایای گیاهی، توده‌های گیاهی و محصولات طبیعی، به عنوان منابعی تجدیدپذیر و دوست‌دار محیط زیست از رنگ‌های طبیعی به حساب می‌آیند.
بقایای گیاهانی از جمله رزماری، رُز، سنبل (یا اسطخودوس)، تفاله‌ی چای، پوست پرتقال، پسماند گل رُز، ساقه‌ی سنبل، میوه‌ی بادام و پِرینا (قرص زیتون پخته نشده) که یکی از مواد اولیه‌ی مورد نیاز برای روغن زیتون است، برای استخراج موفقِ رنگ‌های طبیعی مورد استفاده قرار می‌گرفتند. (İşmal، 2016: 91)
تعدادی از رنگ‌های طبیعی از ترکیبات فلزی با فلز سنگ آهن، آلومینیوم، مس، حلب و کروم به دست می‌آیند. دندانه‌ها بسته به نوع دندانه، قادر به افزایش ویژگی‌های ماندگاری و وسعت رنگ هستند. با استفاده از مواد اولیه‌ی رنگی مشابه و تنها استفاده از دندانه‌های متفاوت، می‌توان تغییرات دراماتیکی در طیف‌های رنگی به وجود آورد. طیفی گسترده از رنگ‌ها با مقادیر متفاوتی از سایه - shade، تیرگی - darkness و ماندگاری – sustenability، بسته به غلظت رنگ طبیعی، دندانه و شیوه‌ی دندانه‌دار کردن به دست می‌آیند.
· دندانه‌های متالیک معمولی: نمک فلزاتی هم‌چون کروم، حلب، آهن، مس و آلومینیوم.
· دندانه‌های روغنی
· دندانه‌های طبیعی: اسید تنیک، اسید تار تاریک و گیاهان فلزدار.
این دندانه‌ها، دندانه‌های رایجی هستند که مورداستفاده قرار می‌گیرند شامل سولفات آلومینیوم پتاسیوم، سولفات آهن، سولفات مس، کلرید قلع و پتاسیوم دی کرومات هستند؛ که در ارتباط با استفاده از سه مورد آخر، مواردی مضر برای محیط زیست وجود دارند که باید مورد بررسی قرار بگیرند. (İşmal، 2016: 91)
امروزه فرایندهای تحقیقاتی چشم‌گیری در زمینه‌ی استفاده‌های کاربردی از پسماندهای طبیعی، مواد اولیه‌ی طبیعی، محصولات طبیعی ساخته شده از غذا، نوشیدنی، تنه‌ی درخت، محصولات کشاورزی و دیگر صنایع فعال در زمینه‌ی رنگرزی طبیعی – Natural Dyeing در حال اجراست. بسیاری از محققین در حال استفاده از این پسماند‌ها برای مصارف مفید و سازگار با محیط زیست هستند.
استفاده از مفهوم "اکو" - Eco برای مد و فشن، مسئله‌ایست که در سال دو هزار و هفده توسط خانم ریا میرِندا – Ria Miranda ارائه شد. انتخاب او برای استفاده از تکنیک‌های اکوپرینت طراحی مد مخصوص مسلمانان، عملی تاثیرگذار شناخته می‌شود. مواد اولیه، فرایندها و محصولات تولید شده در این زمینه از ماندگاری، کیفیت، زیبایی‌شناسی و اصول اخلاقی بالایی برخوردار هستند. کیفیت به وجود آمده در این نوع چاپ به خاطر استفاده از مواد طبیعی است که استفاده از آنان بسیار راحت بوده و از تاثیرات منفی بسیار کمی در بروز آلرژی و تماس با پوست برخوردارند.
زیبایی‌شناسی در تولیدات اکوپرینت از فیزیک ظاهری متفاوت و متمایز آن‌ها نسبت به طرح‌های ساخته شده با مواد از پیش تولید شده - حتی با بهترین کیفیت - نیز به وضوح قابل مشاهده است. در تولید محصولات بر پایه‌ی اکوپرینت با به کارگیری اکوپرینت به عنوان تکنیک تولید محصولات، به نوعی غیرمستقیم اصول اخلاقی رعایت می‌شود. بکر بودن محیط زیست اطراف ما و عناصر تجدیدپذیر پوشش‌دهنده‌ی آن از جمله مواردی هستند که موجب ماندگاری و بقای محیط زیست می‌شوند؛ حتی در صورتی که فعالیت‌های تولیدی به طور مکرری ادامه پیدا کنند. (Nurcahyanti و Septiana، 2018، 400)
Patterns from Nature: Contact Printing
Article in Journal of the Textile Association · July 2016
İşmal, 2016, 400
Handmade Eco Print as a Strategy to Preserve the Originality of Ria Miranda’s
Designs in the Digital Age
Article in Mudra Jurnal Seni Budaya · September 2018
Nurcahyanti, Sepriana, 2018, 400
