به طور معمول پردازنده‌های به کار رفته در سیستم‌های کامپیوتری و لپ‌تاپ‌ها ساخت سه برند مطرح Intel، AMD و Apple هستند. پردازنده‌های اینتل - Intel و "اِی اِم دی AMD" به طور معمول برای هر دو سیستم‌های "تحت ویندوز و مک" به کار می‌روند و به طور قطع پردازنده‌های "اپل – Apple" ساخت اپل سیلیکون برای لپتاپهای سری "مک بوک – Macbook" و به طور کلی‌تر، برای کیس‌ها و لپتاپهای ساخت کمپانی "اپل – Apple" به کار می‌روند.
در این عنوان سعی داریم تا با تکیه بر عمومیت بازار جهانی، تمرکز اصلی را به بررسی و ارزیابی پردازنده‌های لپ تاپی "اینتل – Intel" اختصاص دهیم. در آینده با به روز رسانی این عنوان به پردازنده‌های ساخت دو برند مطرح AMD و Apple نیز اشاراتی خواهیم داشت و به طور تخصصی به بررسی پردازنده‌های ساخت هر یک از این دو برند خواهیم پرداخت.
یک رقم ابتدایی در نامگذاری پردازنده‌های اینتل بیانگر نسل این پردازنده‌هاست که در ارتباط با پردازنده‌های نسل 1، کلا سه رقم برای نامگذاری پردازنده مورد استفاده قرار می‌گرفت و باتوجه به 3 رقمه بودن عدد نامگذاری پردازنده، نسل 1 بودن آن مشخص می‌شد.
در پردازنده‌های نسل 2 به بعد که عدد اول در نامگذاری پردازنده نمایانگر نسل پردازنده است، در ادامه این ارقام، از ارقامی استفاده می‌شود که با عنوان "SKU numbers" یا "ارقام SKU" از آن‌ها یاد می‌شود که در هر نسل از پردازنده‌ها برخورداری از ارقام SKU بالاتر، تعیین کننده قدرت، سرعت و مضامین بیشتر پردازنده‌ها نسبت به هم‌نسل‌های خود خواهد بود.
برای در پردازنده‌های i5 نسل 2 از سری mq شرکت اینتل، پردازنده 2540qm از کمی قدرت پردازشی و اُورکلاک بیشتری نسبت به پردازنده 2520qm برخوردار است.
پیشوند‌ها بیانگر سری ساخت پردازنده‌ها هستند و برخورداری پردازنده از یک سری تکنولوژی خاص از روی پیشوند قابل تشخیص و تعیین است. از جمله کاربردی‌ترین تکنولوژی‌های موجود در سری "کُر آی – Core i" پردازنده‌های اینتل می‌توان به "قابلیت انجام چندین "کار – task" به طور هم‌زمان یا قابلیت اجرای "یک کار – task" با "حداکثر توان پردازشیِ پردازنده" اشاره داشت.
این فرایند که به اصطلاح با نام "Hyper-Threading Technology" یا به طور رایج‌تر "اُوِرکلاک – Overclock" شناخته می‌شود از جمله مضامین به کار رفته در ساختار پردازنده‌های سری "کُر آی – Core i" شرکت اینتل و بعضی از پردازنده‌های سِریِ "پنتیوم – Pentium" ساخت این شرکت همچون "Intel Pentium N5000" به حساب می‌آید.
به طور معمول پیشوند نام پردازنده متشکل از سری ساخت‌های پردازنده‌های شرکت اینتل از جمله "سِلِرون – Celeron"، "پِنتیوم – Pentium"، "کُر آی تیری – Core i3"، "کُر آی فایو – Core i5"، "کُر آی سِوِن – Core i7"، "کُر آی ناین – Core i9" و مواردی این چنینی است که معمولا به همین ترتیب بیانگر میزان قدرت پردازشی بالاتر و مضامین به کاررفته بالاتر در پردازنده‌ها هستند.
و اما پسوندها، پسوند پردازنده‌ها از ارتباط مستقیمی با "ساختار – architecture"، "بهینگی مصرف برق - power-efficiency"، "تعداد و قدرت هسته‌های پردازشی – processing cores" و "مضامین و فناوری‌های پردازشی – processing features & technologies" برخوردار است.
با وجود اینکه این پسوندها حداکثر متشکل از "یک حرف"، "دو حرف"، یا "یک حرف و یک رقم" هستند، اما اطلاعات بسیار کاربردی را در مورد پردازنده در اختیار ما و کاربران قرار می‌دهند. به طور معمول در پردازنده‌های قدیمی‌تر و همین چند سال پیش ما شاهد پسوند‌هایی همچون "u، mq یا qm و h یا hq یا hk" بودیم و اخیرا در نسل‌های جدید شاهد پسوند‌هایی از جمله "G1 و G3" هستیم.
از پردازنده‌های "سلرون – Celeron" می‌توان به عنوان اولین نسل از پردازنده‌های ساخته شده توسط اینتل یاد کرد. نامگذاری پردازنده‌های سلرون اینتل به طور معمول به صورت "سه رقمی" یا "یک حرف و 4 رقم" صورت می‌گیرد. برای مثال در نسل‌های اخیر شاهد نامگذاری‌هایی همچون "Celeron J4125" هستیم.
پردازنده‌های سلرونی که به صورت "یک حرف و 4 رقم" نامگذاری می‌شوند، مضامین بیشتری نسبت به دیگر پردازنده‌های سلرون که تنها از نامگذاری عددی برخوردار بودند، را شامل می‌شوند. از جمله این مضامین می‌توان به برخورداری از حافظه کش – cache، "فرکانس پردازشی - clock speed" بالاتر و front-side bus که یکی از مضامین پردازشی کاربردی برای این نوع پردازنده‌هاست، اشاره داشت.
پردازنده‌های سلرون به طور معمول از 1 الی 2 هسته‌ی پردازشی برخوردارند و با توجه به فرکانس پردازشی پایین آن‌ها نهایتا تا 2 کار را به صورت هم‌زمان به انجام می‌رسانند. برای برخورداری از سرعت پردازشی مناسب و کمی نزدیک به پردازنده‌های پیشرفته‌تر، استفاده از "حافظه‌های پر سرعت SSD" در کنار پردازنده‌های سلرون به طور جدی پیشنهاد می‌شود. هم‌چنین عدم انجام چند کار به طور هم‌زمان و تمرکز پردازش این پردازنده‌ها روی 1 تسک می‌تواند به سرعت پردازشی آن‌ها کمک به سزایی کند.
بر اساس توضیحات شرکت اینتل پردازنده‌های سلرون و پردازنده‌های پنتیوم که در بخش بعدی به معرفی آن‌ها می‌پردازیم؛ پردازنده‌های مقرون به صرفه‌ی اینتل به حساب می‌آیند؛ که برای مشتریانی طراحی شده‌اند که روی هزینه‌ی پرداختیشان به ازای سیستم کامپیوتری حساسیت بیشتری به خرج می‌دهند.
به طور بدیهی کاربران این نوع پردازنده‌ها به دنبال خروجی پردازشی و گرافیکی زیادی نیستند و اکثرا به دنبال لپ‌تاپی هستند که با استفاده از آن بتوانند تنها به انجام امور روزمره و مطالعات و تحقیق و جستجو و ترجمه متون بپردازند. عموم استفاده در این نوع پردازنده‌ها مجموعه نرم‌افزارهای آفیس – Office و نهایتا پلیر‌های سبک پخش فایل‌های صوت و تصویر است.
از پردازنده‌های پنتیوم می‌توان به عنوان نسلی پیشرفته‌تر نسبت به پردازنده‌های سلرون یاد کرد. شیوه‌ی نامگذاری پردازنده‌های پنتیوم به صورت "یک حرف و 4 رقم" برای سری نقره‌ای – Sliver و "4 رقم و یک پسوند" برای سری طلایی – Gold صورت می‌گیرد.
تعداد بالاتر ارقام و استفاده از ارقام بزرگتر در نامگذاری پردازنده‌های پنتیوم شرکت اینتل، نشان‌دهنده‌‌ی مضامین و بنچ‌مارک‌های بالاتری از پردازنده است. از جمله این مضامین می‌توان به حافظه کش – cache، "فرکانس پردازشی - clock speed" بالاتر و front-side bus اشاره داشت. پردازنده‌های پِنتیوم – Pentium شرکت اینتل با برخورداری از 2 الی 4 هسته‌ی پردازشی متوسط تا نیمه سنگین، امکان انجام حداکثر 4 "تَسک – task" را در اختیار کاربر می‌گذارند.
تعداد تسک‌هایی که می‌توان به طور هم‌زمان با استفاده از پردازنده‌های پنتیوم به انجام رساند، ارتباط مستقیمی با میزان پردازش مورد نیاز برای هر "تسک – task" دارد. برای مثال پردازنده‌ی پنتیومی با 4 هسته‌ی پردازشی که توان اجرای 4 تسک سبک به طور هم‌زمان را دارد؛ نهایتا از پس انجام 2 تسک سنگین به طور هم‌زمان بر می‌آید. هم‌چنین میزان رم و سرعت حافظه به کاررفته در سیستم قادر به "کاهش یا ارتقای" عملکرد پردازنده‌های پنتیوم است.
ارتقای رم و استفاده از حافظه‌های پر سرعت در سیستم‌های پنتیوم، سرعت بالاتر پردازشی را برای سیستم به همراه خواهد داشت. مدل‌های قدیمی‌تر از پردازنده‌های پنتیوم خارج از سری Silver و Gold هستند و معمولا با نام‌های ساده‌تری مشاهده می‌شوند؛ همچون پردازنده Pentium b970 که یکی از کاربردی‌ترین و معروف‌ترین پردازنده‌های 2 هسته‌ای به کار رفته در لپتاپهای نسل 1 و 2 به حساب می‌آید.
به طور کلی پردازنده‌های پنتیوم شرکت اینتل برای کاربرانی مناسب هستند که هم به دنبال خرید محصولی مقرون به صرفه هستند هم به دنبال چیزی بیشتر از انجام کارهای روزمره‌ای هستند که با استفاده از پردازنده‌های سلرون انجام پذیرند. به علاوه ارتقای رم و حافظه به کاررفته در محصولاتی با پردازنده پنتیوم، تاثیر به سزایی در عملکرد این پردازنده‌ها دارد و قابلیت اجرای فعالیت‌های حرفه‌ای‌تر و سریع‌تری را به کاربران می‌دهد.
پیشینه پردازنده‌های سری "Core i" شرکت اینتل به پردازنده‌های "کُر تو دو - Core 2 duo" و "کُر تو کواد - Core 2 quad" شرکت اینتل باز می‌گردد. پردازنده‌های Core 2 duo از دو هسته پردازشی برخوردار بودند. سرعت و فرکانس پردازش متوسط تا نیمه سنگین از نقاط قوت، سرعت پایین خواندن و نوشتن اطلاعات بر روی حافظه، مقدار محدود و غیرهوشمند حافظه‌ی کش و عدم توانایی در اجرای پردازش‌های "مالتی کُر – Multicore processing" و عدم توانایی در اجرای چند فعالیت هم‌زمان، از نقاط ضعف این سری از پردازنده‌های اینتل بود.
پردازنده‌های سری "Core 2 quad" با برخورداری از چهار هسته‌ی پردازشی، سرعت و قدرت پردازشی حداقل دو برابر پردازنده‌های Core 2 duo را در اختیار کاربران قرار می‌دادند؛ با این حال تعدادی از پردازنده‌های Core 2 duo وجود داشتند که از قدرت پردازشی بالاتر از پردازنده‌های Core 2 quad برخوردار بودند اما هم‌چنان از توانایی انجام 2 تسک به طور هم‌زمان برخوردار بودند.
به علت برخورداری پردازنده‌های Core 2 quad از فرکانس‌های پردازشی نیمه سنگین و بعضا سنگین، این پردازنده‌ها هنوز هم مورد استقبال افرادی قرار میگیرند که به دنبال چینش سیستم‌های گیمینگ یا رندرگیری ارزان قیمت برای تدوین ویدیو‌های کوتاه یا انجام بازی‌های کامپیوتری بازه‌ی زمانی 2000 تا 2015 هستند.
شیوه‌ی نامگذاری پردازنده‌های Core 2 duo و Core 2 quad از شباهت بسیار زیادی نسبت به نامگذاری سری سلرون - Celeron و پنتیوم – Pentium برخوردار بود و نام‌گذاری‌های 4 رقمی به وفور در این دو سری پردازنده مشاهده می‌شود. تنوع این نوع پردازنده‌ها تقریبا به اندازه‌ای بود که شامل بیشتر پیشوند‌ها و پسوندهای به کار رفته در نامگذاری پردازنده‌های ساخت شرکت اینتل می‌شدند.
برای مثال پردازنده‌های q9400 و q9600 از جمله پردازنده‌های پردازش سریع و سنگین Core 2 quad به حساب می‌آیند که با وجود سرعت محدود خواندن و نوشتن اطلاعات بر روی حافظه، از قدرت پردازشی بسیار بالایی برای انجام تسک‌های مالتی مدیا و گیمینگ برخوردار بودند.
پردازنده‌های سری "Core i" شرکت اینتل تا به امروز در سری ساخت i3، i5، i7 و i9 تولید و در بازار عرضه شده‌اند. این پردازنده‌ها سرعت، فرکانس، قدرت و مضامین پردازشی بیشتری نسبت به پردازنده‌های سلرون و پنتیوم را به کاربران ارائه می‌کنند.
افزایش رقم بعد از "i" در سری "Core i" از پردازنده‌های اینتل، بیانگر فرکانس پردازشی بالاتر، قدرت پردازشی بیشتر، سرعت بیشتر خواندن و نوشتن اطلاعات روی حافظه و مضامین دیگری از جمله حافظه کش – cache بیشتر، "تعداد هسته‌های پردازشی بیشتر" و برخورداری از "Hyper Threading Technology" است. Hyper Threading Technology به صورت "قابلیت انجام چند تسک متوسط تا سنگین به طور هم‌زمان" یا "قابلیت اجرای 1 تسک با حداکثر توان پردازشی" تعریف می‌شود.
علاوه بر این “نسل” هر یک از این سری پردازنده‌ها که بر اساس "اولین رقم" پیش از ارقام SKU – SKU numbers در نام‌گذاریشان مشخص می‌شود. “سریِ ساخت” آن‌ها که بر اساس SKU numbers مشخص می‌شود؛ بیانگر قدرت، سرعت و مضامین پردازشی متفاوتی است که معمولا یکی از مهمترین مواردی است که هنگام خرید باید مورد توجه قرار بگیرد که متناسب با نیاز اصلی ما انتخاب شود.
موارد مربوط به SKU numbers در نامگذاری پردازنده‌های سلرون - Celeron و پنتیوم - Pentium، در مورد پردازنده‌های سری "Core i" اینتل نیز صدق می‌کنند. موردی که بیشتر از پردازنده‌های سلرون و پنتیوم، در پردازنده‌های سری “Core i” به چشم می‌خورد، استفاده از پسوندهای گوناگونیست که از نسل اول تا نسل‌های امروزی این پردازنده‌ها از آن‌ها برخوردارند.
در مثال بالا، در ابتدای نامگذاری اسم شرکت اینتل، در ادامه نام سری "Core i" و پس از آن عدد 7 به منظور Core i7 بودن پردازنده قابل مشاهده است در ادامه دو رقم اول عدد 10 را نشان می‌دهند که مشخص کننده‌ی نسل 10 بودن پردازنده است و در ادامه عدد 65 که SKU numbers این پردازنده است و بخشی از ارقام مشخص کننده‌ی سری ساخت این پردازنده است.
در انتها عبارت G7 مشاهده می‌شود که در پردازنده‌های نسل اخیر جایگزین دو رقم از SKU numbers شده و با بالارفتن قدرت پردازنده رقم بعد از حرف انگلیسی در این عبارت دو بخشی، افزایش پیدا می‌کند و در پردازنده‌های سبک‌تر شاهد کاهش رقم این عبارت همچون G1 هستیم. در ادامه به بررسی پسوند پردازنده‌های سری Core i می‌پردازیم.
نکته: در این بخش به پسوند‌هایی که به طور معمول در پردازنده‌های موبایل – mobile یا اصطلاحا پردازنده‌های لپ‌تاپی به کار رفته است اشاره می‌کنیم. به منظور دریافت اطلاعات بیشتر پیرامون دیگر پسوندها، مطالعه بخش معرفی پردازنده‌های سایت اینتل – Intel را به شما عزیزان پیشنهاد می‌کنم.
پسوند G1-G7: پردازنده‌هایی با پسوند G1 تا G7 پردازنده‌هایی با گرافیک‌های آنبورد – onboard یا integrated graphics پیشرفته هستند که به کارت گرافیک جدای به کاررفته در سیستم امکان ارائه خروجی قوی‌تر گرافیکی را می‌دهد. این نوع پردازنده‌ها عموما روی لپ تاپ‌های گیمینگ مورد استفاده قرار میگیرند و عموما از پردازش هسته‌ای به سزایی هم برخوردارند.
نامگذاری پردازنده‌های اینتل سری G به این صورت است که ابتدا سری ساخت پردازنده "Core i" در نامگذاری آن نوشته می‌شود – مثلا i3، i5، i7 یا i9 – سپس شماره تعیین‌کننده نسل پردازنده قابل مشاهده است که معمولا اینگونه پردازنده‌ها در نسل‌های 10 و 11 قرار دارند.
در انتها SKU numbers که نمایانگر سری ساخت پردازنده در نسل موردنظر است نوشته می‌شوند. در انتها پسوند G در این سری پردازنده‌ها آورده می‌شود و یکی از اعداد 1 تا 7 بر اساس خروجی گرافیکی پردازنده به آن اختصاص داده می‌شوند که هر چه این عدد بیشتر باشد خروجی گرافیک آنبورد آن پردازنده بیشتر است.
پسوند "M و MQ یا QM": پردازنده‌هایی با قدرت پردازشی نیمه سنگین – medium performance که معمولا در پردازنده‌های i5 مشاهده می‌شوند. پسوند موردنظر پس از نوشتن سری ساخت پردازنده‌ی "Core i" و SKU numbers قابل مشاهده است. در نسل‌های قدیمی‌تر هر دو سری i5 و i7 در سری MQ تولید می‌شدند، با پیشرفت تکنولوژی و تولید پردازنده‌های جدیدتر، بیشتر پردازنده‌های i5 در این سری ساخت قرار دارد.
پسوند "H، HK و HQ": پردازنده‌هایی با قدرت پردازشی سنگین – heavy performance که معمولا در پردازنده‌های i7 مشاهده می‌شوند. پسوند موردنظر پس از نوشتن سری ساخت پردازنده‌ی "Core i" و SKU numbers قابل مشاهده است. حتی در سری‌های قدیمی‌تر هم تنها پردازنده‌های i7 در این سری ساخت قرار دارند.
پسوند"K": پردازنده‌های سری k یا unlock؛ در این سری از پردازنده‌ها با تغییر میزان برق ورودی، می‌توان قدرت و سرعت پردازشی پردازنده را به صورت دستی افزایش یا کاهش داد یا از آن به منظور تنظیم دمای سیستم و تولید حرارت محدود یا افزایش مصرف برق و ایجاد توان پردازشی بالاتر و به طور بدیهی تولید حرارت بیشتر، استفاده کرد.
پسوند موردنظر پس از نوشتن سری ساخت پردازنده‌ی "Core i" و SKU numbers قابل مشاهده است. این سری از پردازنده‌ها مخصوص کیس‌های کامپیوتری هستند اما یک سری از برندهای مطرح جهان از جمله Alienware از این سری پردازنده در لپتاپهای اصطلاحا سوپر گیمینگ و ورک استیشن خود استفاده می‌کنند.
پسوند U و Y: پردازنده‌های "کم مصرف" و "فوق کم مصرف" شرکت اینتل که تقریبا در تمام پردازنده‌های "Core i" یافت می‌شود و با ارتقای نسل و پیشرفت تکنولوژی در ساخت این پردازنده‌ها، شاهد ارتقای چشمگیری در قدرت، فرکانس و سرعت پردازشی این پردازنده‌ها هستیم.
پسوند موردنظر پس از نوشتن سری ساخت پردازنده‌ی "Core i" و SKU numbers قابل مشاهده است. تا آنجایی که ما از آن اطلاع داریم پردازنده‌های سری U تا پیش از نسل 8 از دو هسته‌ی پردازشی و 4 رشته برخوردار بودند اما از نسل 8 به بعد این پردازنده‌ها از 4 هسته‌ی پردازشی و 8 رشته برخوردار هستند.
این پیشرفت در پردازنده‌های سری U به کاربران امکان انجام اقدامات حرفه‌ای‌تری همچون اجرای بازی‌ها و نرم‌افزارهای سنگین و اقدامات مالتی مدیای سنگین را در اختیار کاربران قرار داده است و در نسل‌های جدیدتر این امکانات در حال نزدیک شدن به بهینه‌ترین حالت خود هستند.
گرچه با بالا رفتن مقدار SKU numbers، نسل، قدرت و کلیه مضامین پردازنده‌ها ارتقا می‌یابد؛ اما در مقایسه محصولاتی با پردازنده‌های متفاوت، این اعداد می‌بایست با بالاترین دقت ممکن مورد بررسی قرار بگیرند؛ چرا که سری ساخت‌های متفاوت در هر نسل از پردازنده‌ها از فرکانس، قدرت و تعداد هسته‌ها و رشته‌های پردازشی و پسوندهای متفاوتی برخوردارند.
این عامل باعث می‌شود برخی پردازنده‌های نسل‌های قدیمیبا "سری ساخت بالاتر" و "پسوندهای قدرتی‌تر"، قدرتمندتر از بعضی پردازنده‌های نسل‌های جدیدتر با "سری ساخت پایینتر" و "پسوندهای کم‌مصرف" باشند.
در این عنوان سعی شده تا اطلاعات پیرامون انواع پردازنده‌ها و نوع عملکرد آن‌ها به گونه‌ای جامع و در عین حال مختصر ارائه شود. دسته بندی‌های صورت گرفته برای پردازنده‌ها در این عنوان پیرامون برند اینتل و در سری ساخت‌های متفاوت پردازنده، نسلی که پردازنده در آن تولید شده، پیشوند و پسوندهای به کار رفته در نامگذاری آن‌ها صورت گرفته است و بر پایه اطلاعات موجود در منابع معتبر شرکت سازنده‌ی این پردازنده‌هاست.
علاوه بر اطلاعات حاصل از این منابع، بخش قابل توجهی از کارشناسی بازار و عملکرد پردازنده‌ها و توصیه‌های سیستمی ارائه شده در این عنوان حاصل تجربه و مطالعات نویسنده پیرامون این گروه از سخت‌افزار هاست. به شخصه امیدوارم توضیحات ارائه شده در این عنوان به گونه‌ای جامع و هدفمند موجب ارتقای سطح اطلاعاتی شما عزیزان پیرامون سیستم و پردازنده‌ها شود.
نویسنده: مهدی پورریاحی
منبع: وب سایت رسمی شرکت اینتل
