زبان کُردی یکی از زبانهای ایرانی است که پیوندی بسیار عمیق با سایر زبانهای ایرانی نظیر فارسی، گیلکی، تالشی، لری، تاتی و ... دارد.
گسترهی زبان کُردی در ایران از ماکو در شمال آذربایجان غربی تا مرز مهران و دهلران در استان ایلام است.
یکی از زبانهایی که رابطهی بسیار نزدیکی با زبان کردی دارد زبان لکی است.
قوم لک یکی از اقوام ایرانی هستند که زبانشان بیشترین نزدیکی را با کردی کلهری دارد و همچنین شباهتهای فراوانی از نظر صرف فعل با کردی سورانی و بخصوص کردی هورامی دارد.
لکها خود را کُرد نمیدانند چونکه میگویند ما لک هستیم و زبانمان هم لکی است
لکی همچنین شباهتهایی فراوانی با زبان لُری دارد
و میتوان گفت کلمهی لک، حرف اولش از لُر و حرف دومش از کُرد است.
لکها مناطق کردنشین و لرنشین را از هم جدا کردهاند و مابین سه مرکز استان کرمانشاه و ایلام و خرم آباد زندگی میکنند که شامل جنوب شرق و شرق استان کرمانشاه، شمال شرق و شرق استان ایلام و غرب و شمال استان لرستان است.
در اینجا کلمات و فعلهایی از گویشهای زبان کردی و لکی آوردهام و به مقایسه و اثبات نزدیکی زبان لکی با کردی پرداختهام.
گویش کلهری همچون زبان تُرکی دارای حرف Ö است که حاصل ادغام (و) و (ی) میباشد و چونکه در زبان فارسی همچین حرفی رو نداریم مجبور شدم حروف لاتینش را بنویسم
در بخشهای زیر کلمات کُردی و لکی را با نگارش کردی نوشتهام و به عنوان مثال اگر بخواهیم کلمه رفتن را با نگارش کردی بنویسیم مینویسیم رهفتهن که در واقع حرف (ه) حکم همان فتحه را دارد.
برای روشن شدن و درک بهتر این مطلب که گویشهای مختلف کردی در چه مناطقی مورد استفاده قرار میگیرند بگم که
▪︎گویش کلهری؛
شامل شمال و غرب استان ایلام شامل شهرستانهای ایلام، ایوان، مهران و ...
شمال شرق، شمال، جنوب و غرب استان کرمانشاه شامل شهرستانهای سنقر و کلیایی، کرمانشاه، ماهیدشت، اسلام آباد غرب، دالاهو، سرپل ذهاب، گیلانغرب، قصرشیرین
شرق استان کردستان شامل بخشهایی از شهرستانهای قروه و بیجار
▪︎گویش هورامی؛
عمدتا در شهرستان پاوه در استان کرمانشاه و روستاهای دیگری در سایر شهرستانها
درسته که این گویش در مناطق محدودی تکلم میشود ولی اصیلترین گویش زبان کردی است و یک زمانی گسترگی فراوانی داشته است
▪︎گویش سورانی؛
شامل شمال غرب استان کرمانشاه شامل شهرستانهای روانسر، جوانرود و ثلاث باباجانی
بیشتر قسمتهای استان کردستان شامل شهرستانهای مریوان، سرو آباد، سنندج، بانه، کامیاران، دیواندره، سقز و قسمتهایی از قروه
جنوب استان آذربایجان غربی شامل شهرستانهای بوکان، مهاباد، سردشت، پیرانشهر، اشنویه و قسمتهایی از تکاب، شاهین دژ، میاندوآب و نقده
۱ مرداد ۱۴۰۴
