استخدام بعد از مهاجرت: راهنمای جامع کاریابی و شبکه سازی برای ایرانیان

شاید مثل خیلی از شما، خودم هم هنوز اون چمدون بستن و رفتن رو تجربه نکرده باشم، ولی خب، این قضیه مهاجرت همیشه گوشه ی ذهنم بوده و چه بسا بعد از دکترام، یه تکونی به خودم بدم و برم. اما چیزی که خیلی خوب دیدم و باهاش زندگی کردم، دردسرهای دوستا و همکارای ایرانی بود که دل از این خاک کندن و رفتن اون ور آب و خواستن یه زندگی نو بسازن. حالا چه با سرمایه گذاری رفته باشن، چه با ویزای تحصیلی یا هر کوفت و زهر مار دیگه، یه چیز بین همشون مشترک بود: پیدا کردن یه لقمه نون حلال و ساختن یه شبکه ارتباطی درست و حسابی، همون اول کار یا حتی بعد از یه مدت، واقعاً سخت ترین قسمت ماجراست.

این داستان کاریابی بعد از مهاجرت، مخصوصاً واسه ما ایرانیا، یه فیلم هندیِ پر از فراز و نشیبه. خیلیامون با امید به یه زندگی رنگی تر، فرصت های بیشتر و یه آینده ی روشن تر، دل از خونه و خونواده می کنیم و راهی یه دنیای جدید می شیم. ولی وقتی می رسیم، تازه دو زاری مون می افته که واقعیت چقدر می تونه با اون چیزی که تو ذهنمون ساخته بودیم، فرق داشته باشه.

واقعیت اینه که یه سری موانع سر راه همه ی مهاجرا هست، چه برسه به ما ایرانیا که یه سری مشکلات خاص خودمون رو هم داریم و کار رو برامون هفت خان رستم می کنه. بیاین با هم روراست باشیم و این چالش ها رو مو به مو بررسی کنیم:

تبعیض، این از همه تلخ تره، ولی نمی شه چشم رو روش بست. تو خیلی از کشورا، هنوز یه نگاه های کلیشه ای و بعضاً منفی نسبت به خاورمیانه و ایران وجود داره. این می تونه تو ذهنیت بعضی از کارفرماها اثر بذاره و باعث بشه رزومه ی ما بین اون همه رزومه گم و گور بشه یا حتی فرصت مصاحبه هم گیرمون نیاد. گاهی وقتا هم ممکنه تو محیط کار، با یه سری رفتارهای نژادپرستانه مواجه بشیم. مثلاً فرصت های پیشرفت کمتری بهمون بدن یا حقوق کمتری نسبت به بقیه ی همکارا بهمون بدن. اینا واقعیت هایی هستن که باید خودمونو براشون آماده کنیم.

مشکلات زبانی، حتی اگه زبون کشور مقصد رو مثل بلبل حرف بزنیم، باز هم ممکنه تو محیط کار و روابط حرفه ای، یه سری ظرافت ها و اصطلاحات خاص رو بلد نباشیم. هر زبونی یه سری اصطلاحات تخصصی، یه سری لحن ها و یه سری آداب معاشرت زبانی داره که فقط با زندگی کردن و کار کردن تو اون محیط یاد می گیریم. این می تونه باعث سوء تفاهم بشه یا اعتماد به نفسمون رو پایین بیاره. فرض کنین تو یه جلسه ی مهم، یه اصطلاحی رو اشتباه متوجه بشیم و یه حرف نامربوط بزنیم. یا ممکنه نتونیم منظورمون رو با همون لحنی که بقیه حرف می زنن، بیان کنیم. اینا چیزایی هستن که به مرور زمان حل می شن، ولی اوایل کار خیلی رو اعصابن. عدم اعتبار مدارک، این یکی از بزرگترین کابوس های تحصیل کرده های ایرانیه. بعضی وقتا مدارک تحصیلی یا سابقه کار ایران رو اون جوری که باید و شاید قبول ندارن. این یعنی ممکنه مجبور بشیم دوباره درس بخونیم یا از یه جای پایین تر شروع کنیم. مثلاً یه مهندس با سابقه، ممکنه مجبور بشه به عنوان یه تکنسین کار کنه تا کم کم خودشو ثابت کنه. یا یه دکترای حسابی، ممکنه مجبور بشه دوباره فوق لیسانس همون رشته رو تو کشور مقصد بخونه. این خیلی ضد حاله، ولی خب، یه واقعیته که باید باهاش کنار بیایم. بعضی وقتا هم ممکنه لازم باشه مدارکمون رو معادل سازی کنیم، که خودش یه پروسه ی زمان بر و پر خرجیه.

تفاوت فرهنگ کاری، هر کشوری فرهنگ کاری خاص خودشو داره. نوع ارتباط برقرار کردن با همکارا، رئیس، نحوه ی لباس پوشیدن، حتی ساعت کاری و تعطیلات می تونه خیلی با اون چیزی که ما عادت داریم، فرق داشته باشه. بلد نبودن اینا می تونه باعث بشه احساس غریبی کنیم یا نتونیم خیلی خوب با بقیه مچ بشیم. مثلاً تو بعضی کشورا، خیلی رسمی برخورد می کنن و باید حتماً با اسم فامیل همدیگه رو صدا بزنیم. تو بعضی کشورا هم، برعکس، خیلی خودمونی ترن و همون اول کار، همدیگه رو با اسم کوچیک صدا می زنن. یا مثلاً تو بعضی جاها، اضافه کاری یه چیز عادیه و همه انتظار دارن که هر وقت لازم شد، بمونیم و کار کنیم. تو بعضی جاها هم، برعکس، تعادل بین کار و زندگی خیلی مهمه و هیچ کس حق نداره ازمون بخواد بیشتر از ساعت کاری معمول کار کنیم. این تفاوت ها رو باید بشناسیم و خودمونو باهاشون وفق بدیم.

نداشتن شبکه ارتباطی، وقتی تازه می ریم یه کشور جدید، کسی رو نداریم که بتونه کمکمون کنه. این یعنی فرصت های شغلی رو دیرتر می فهمیم، کسی نیست که معرفیمون کنه یا راهنماییمون کنه. تو خیلی از کشورا، داشتن یه شبکه ی ارتباطی قوی، خیلی تو پیدا کردن کار تاثیر داره. یعنی اینکه بتونیم با آدمای مرتبط با حوزه ی کاری خودمون ارتباط برقرار کنیم و ازشون راهنمایی بگیریم. این کار می تونه خیلی سخت باشه، چون باید از صفر شروع کنیم.

حالا این وسط، شبکه های اجتماعی حرفه ای مثل لینکدین، می تونن خیلی به دادمون برسن. لینکدین فقط یه سایت کاریابی نیست، یه ابزار فوق العاده برای شبکه سازی و دیده شدن تو حوزه ی کاری خودمونه. بیاین ببینیم چطوری می تونیم ازش به نفع خودمون استفاده کنیم:

ساخت یه پروفایل قوی، اولین قدم، یه عکس حرفه ای و مناسب، عکسمون باید واضح و با کیفیت باشه. بهتره یه عکس پرتره باشه که توش لباس رسمی پوشیدیم و لبخند می زنیم. عکس های سلفی یا عکس های غیر رسمی اصلاً مناسب نیستن. یه تیتر جذاب که توانایی ها و اهدافمون رو نشون بده، تیترمون باید کوتاه و مختصر باشه، ولی در عین حال باید نشون بده که کی هستیم و دنبال چه کاری می گردیم. مثلاً به جای "جویشگر کار"، می تونیم بنویسیم "مهندس نرم افزار با 5 سال سابقه کار در توسعه ی وب". یه خلاصه (About) قوی که داستانمون رو تعریف کنه، تو این بخش، باید خودمون رو به کارفرماها معرفی کنیم. باید بگیم چه توانایی هایی داریم، چه تجربیاتی داریم و چرا فکر می کنیم برای اون شغل مناسب هستیم. بهتره از جملات کوتاه و ساده استفاده کنیم و از زیاده گویی پرهیز کنیم. پر کردن کامل بخش سابقه کار و تحصیل، تمام سوابق کاری و تحصیلی خودمون رو به ترتیب زمانی، از جدیدترین به قدیمی ترین، وارد می کنیم. برای هر سابقه کاری، باید اسم شرکت، سمت شغلی، مدت زمان کار و مسئولیت هایی که داشتیم رو بنویسیم. برای تحصیلات هم باید اسم دانشگاه، رشته تحصیلی و معدل رو ذکر کنیم.

گرفتن تاییدیه مهارت (Skill Endorsement) از همکارا و دوستا، لینکدین بهمون اجازه می ده که مهارت های مختلفی رو به پروفایلمون اضافه کنیم. بعد می تونیم از همکارا و دوستامون بخوایم که این مهارت ها رو تایید کنن. هر چی تعداد تاییدیه مهارت هامون بیشتر باشه، پروفایلمون معتبرتر به نظر می رسه.

فعال بودن تو گروه ها و بحث های مرتبط با حوزه ی کاری خودمون، لینکدین پر از گروه های مختلفه که متخصصین هر حوزه توش عضو هستن. عضو شدن تو این گروه ها و شرکت کردن تو بحث ها، بهمون کمک می کنه که با آدمای جدید آشنا بشیم و دانش و تخصص خودمون رو به نمایش بذاریم. پیدا کردن فرصت های شغلی، گشتن، یافتن، اقدام کردن، با استفاده از کلمات کلیدی مناسب، شغل های مرتبط رو جستجو کنیم، هر چی کلمات کلیدی که استفاده می کنیم دقیق تر باشن، نتایج جستجومون بهتر خواهد بود. مثلاً به جای "مهندس"، می تونیم بنویسیم "مهندس عمران گرایش سازه". شرکت هایی که بهشون علاقه داریم رو دنبال کنیم، با دنبال کردن شرکت ها، از آخرین اخبار و فرصت های شغلیشون باخبر می شیم.

به روز رسانی های شرکت ها و افراد فعال تو حوزه ی کاری خودمون رو بخونیم، این کار بهمون کمک می کنه که از آخرین تحولات صنعت خودمون باخبر باشیم و دانش خودمون رو به روز نگه داریم. مستقیماً برای شغل های مورد نظرمون اقدام کنیم، لینکدین بهمون اجازه می ده که رزومه مون رو مستقیماً برای کارفرماها بفرستیم. شبکه سازی با ایرانیان مقیم، کلیدِ طلاییِ موفقیت، ایرانی های فعال تو حوزه ی کاری خودمون و ساکن شهر یا کشور مورد نظرمون رو پیدا کنیم، با جستجو کردن تو لینکدین، می تونیم ایرانی های زیادی رو پیدا کنیم که تو کشور مقصد زندگی می کنن و تو حوزه ی کاری ما فعال هستن. بهشون پیام بدیم و خودمون رو معرفی کنیم، یه پیام مودبانه و حرفه ای بنویسیم و خودمون رو بهشون معرفی کنیم. بگیم که تازه مهاجرت کردیم و دنبال کار می گردیم. ازشون بخوایم اگه فرصت شغلی سراغ دارن یا می تونن راهنماییمون کنن، خیلی از ایرانیا، مخصوصاً اونایی که سال هاست اونجان، یه شبکه ی ارتباطی خوبی دارن و ممکنه بتونن بهمون کمک کنن.

تو گروه های ایرانیان مقیم عضو بشیم و با بقیه ارتباط برقرار کنیم، تو لینکدین گروه های زیادی برای ایرانیان مقیم کشورهای مختلف وجود داره. عضو شدن تو این گروه ها، بهمون کمک می کنه که با بقیه ی هموطنامون آشنا بشیم و از تجربیاتشون استفاده کنیم. استفاده از ریفرال، میان بُرِ کاریابی، از ایرانی هایی که تو لینکدین پیدا کردیم بخوایم اگه امکانش هست ما رو ریفرال کنن، اگه با یه ایرانی تو لینکدین ارتباط برقرار کردیم و اون فرد تو شرکتی کار می کنه که ما بهش علاقه داریم، می تونیم ازش بخوایم که ما رو ریفرال کنه. اگه دوست یا آشنایی تو کشور مقصد داریم، ازشون بخوایم اگه کسی رو می شناسن که بتونه کمکمون کنه، حتی اگه دوستامون مستقیماً نتونن کمکمون کنن، ممکنه کسایی رو بشناسن که بتونن.

البته لینکدین تنها راه نیست. روش های دیگه ای هم هست که می تونیم در کنارش ازشون استفاده کنیم: سایت های کاریابی، سایت های معروفی مثل Indeed، Glassdoor، Monster و غیره، تو هر کشوری طرفدار دارن. اینا منابع خوبی برای پیدا کردن آگهی های استخدامه. شرکت تو رویدادهای شبکه سازی، خیلی از شهرها، مخصوصاً شهرهای بزرگ، رویدادهای مختلفی برای متخصصین هر حوزه برگزار می کنن. اینا فرصت های خوبی برای ملاقات با آدمای جدید و پیدا کردن کارن.

ارتباط با دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی، اگه سابقه ی تحصیلی خوبی داشته باشیم، می تونیم با اساتید و محققای دانشگاه های کشور مقصد ارتباط برقرار کنیم. شاید بتونن برامون فرصت کار پیدا کنن یا حتی برای ادامه تحصیل تو مقاطع بالاتر پذیرش بگیریم. استفاده از خدمات کاریابی، بعضی شرکت ها هستن که به مهاجرا کمک می کنن کار پیدا کنن. البته معمولاً هزینه می گیرن و باید مطمئن بشیم که معتبر هستن.

کاریابی پروسه ی زمان بر و فرسایشیه. نباید زود ناامید بشیم. ممکنه مجبور بشیم ده ها یا حتی صدها رزومه بفرستیم و مصاحبه بریم تا بالاخره یه کار خوب پیدا کنیم. شاید مجبور بشیم اولش یه کار غیر مرتبط با رشته ی خودمون رو قبول کنیم. مهم اینه که یه جا پا بگیریم و بعد کم کم پیشرفت کنیم. مثلاً ممکنه اولش مجبور بشیم یه کار پاره وقت یا یه کار موقتی رو قبول کنیم. بازار کار دائم در حال تغییره. باید همیشه دانش و مهارت هامون رو به روز نگه داریم. مثلاً اگه تو حوزه ی فناوری اطلاعات کار می کنیم، باید همیشه از جدیدترین تکنولوژی ها باخبر باشیم. نگرش مثبت خیلی مهمه.

باید به خودمون و توانایی هامون ایمان داشته باشیم و باور داشته باشیم که بالاخره موفق می شیم. علاوه بر زبان رسمی کشور مقصد، تلاش برای یادگیری زبان های بین المللی مثل انگلیسی هم خیلی تو پیدا کردن کار تاثیر داره. رزومه و نامه ی پوششی خودمون رو با استانداردهای کشور مقصد تطبیق بدیم و روی مهارت ها و تجربیات مرتبط با صنعت مورد نظرمون تاکید کنیم. برای موفقیت تو مصاحبه های شغلی، سوالات متداول رو تمرین کنیم و روی مهارت های ارتباطی و ارائه ی خودمون کار کنیم.

در صورت امکان، گواهینامه های حرفه ای مرتبط با صنعت خودمون رو بگیریم تا اعتبار خودمون رو تو بازار کار بیشتر کنیم. ارتباط خودمون رو با همکارا و دوستامون تو ایران حفظ کنیم، چون ممکنه فرصت های شغلی مرتبط با تخصصمون تو ایران هم وجود داشته باشه.

مهاجرت یه تصمیم بزرگ و شجاعانه است. اما با برنامه ریزی درست، استفاده از ابزارهای مناسب، تلاش بی وقفه و از همه مهم تر، داشتن یه نگرش مثبت و قوی، می تونیم چالش کاریابی رو هم پشت سر بذاریم و یه زندگی موفق و پر از افتخار تو کشور جدید بسازیم. یادتون باشه که ما ایرانیا، آدمای قوی و با اراده ای هستیم و هر جا بریم، می تونیم بدرخشیم و بهترین خودمون رو به دنیا نشون بدیم.

مهران فره راز

Mehran Farahraz

09353637700