کبریت، ابزار کوچکی است که از دیرباز برای روشن کردن آتش استفاده میشده است. این ابزار ساده اما کاربردی، تاریخچهای طولانی در زندگی بشر دارد و با پیشرفت تکنولوژی، انواع مختلفی از کبریتها با کاربردهای گوناگون توسعه یافتهاند.
کِبْرِیت در اصل در معنی گوگرد بوده و از واژه آرامی/سریانی כִּבְּרִיתָא (kĕḇrīṯā) مشتق شده است که به همان معنی است. این کلمه در زبان اکدی کیبریتو یا کوبریتو بوده است.[1]این واژه به همین شکل وارد زبانهای عربی، فارسی، ترکی، ارمنی، زازا و سواحلی و غیره شده است.
این کبریتها نسبت به نمونههای معمولی ضخیمتر و بزرگتر هستند و برای روشن کردن آتش در طبیعت، مانند آتشروشن کردن در کمپینگ یا باربیکیو، بسیار مناسب میباشند. ضخامت بیشتر آنها امکان سوختن طولانیتر و روشن کردن آسانتر آتش را فراهم میآورد.
کبریتهای دودزا برای بررسی باز بودن و کارایی دودکشها و مجاری گاز استفاده میشوند. هنگامی که این نوع کبریتها روشن میشوند، دود زیادی تولید میکنند که به فنیها امکان میدهد تا از باز بودن و عملکرد صحیح مجاری اطمینان حاصل کنند.
3. کبریتهای شومینه:
این نوع کبریتها، طولانیترین نوع کبریت هستند و برای روشن کردن شومینهها یا آتشدانهای بزرگ طراحی شدهاند. طول بیشتر آنها امکان دسترسی به فضاهای عمیقتر و روشن کردن آتش از فاصله امن را فراهم میآورد.
به طور کلی، کبریتها از جمله وسایل ضروری در زندگی روزمره هستند که با ارائه انواع مختلف، پاسخگوی نیازهای گوناگون افراد در شرایط متفاوت میباشند. از آتشزنههای ساده برای استفاده روزمره تا کبریتهای تخصصی برای کاربردهای خاص، هر کدام به نوبه خود جایگاهی در دنیای ابزارهای کاربردی دارند.
کبریت در ایران برای نخستین بار در زمان قاجار به واسطه گردشگران و جهانگردان خارجی دیده شد. سپس کبریتهای سوئدی و اتریشی بهطور رسمی وارد شدند. در ابتدا کبریت کالایی لوکس و اشرافی به حساب میآمد و در دسترس عموم مردم نبود و کاربرد آن بیشتر برای مصرف دخانیات بود تا مصارف آشپزخانه ای. چندین دهه به طول انجامید تا کبریت کالایی عمومی در اختیار مردم باشد.[1] در اواخر سلطنت ناصرالدین شاه قاجار، برادران پولیاکوف با مشارکت امینالدوله توانستند اولین کارگاه کبریت سازی را در تهران با نام کبریت تهران دایر نمایند. اما چندی بعد تعطیل شد.[2][3] اما اولین کارگاههای کبریت سازی در ایران توسط تقی توکلی و میرزاحسین واعظ در سال ۱۲۹۷ در تبریز دایر شد. و سپس بعد از آن محمدرحیم خویی کارخانه کبریت ممتاز را در همان شهر دایر نمود.[3] در سال ۱۴۰۳ از میان ۵۳ کارخانه کبریت سازی تنها ۴ کارخانه باقی مانده که عبارتند از: کبریت توکلی، ممتاز، سه ستاره زنجان، مشگین.[4]