25. دیلم :
دیلمی ها مردمی هستند که در دیلم، ناحیه بین تبرستان و آذربایجان زندگی می کردند. نام دیلم از سده 4 پیش از میلاد، در باره مردم این ناحیه نوشته شده است، ولی اطلاق آن به دریای شمال ایران در سده نخست میلادی بوده است.
26. آبسکون :
- بندر آبسکون، آب سکون، آبسگون، آسکون، آشکون در پیوستنگاه رود گرگان نزدیک گمیشان یا گمیش تپه در کرانه جنوب خاوری مازندران قرار دارد. از آنجایی که در گذشته یکی از بندرهای مهم شمال ایران به شمار می رفته است، دریای شمال ایران را دریای آبسکون خوانده اند.
- اعراب نیز این دریا را آبسکون می نامیدند.
- یاقوت حموی، ابوالفدا و رابینو نیز در آثار خود، از این دریا به نام دریای آبسکون یاد کرده اند.
27. آستراخان :
- شهر آستراخان در شمال این دریا، در نزدیکی پیوستنگاه رود ولگا قرار دارد. مهمترین بندر بازرگانی جکهوری فدراتیو روسیه می باشد. مغولان این شهر را در سده 8ه.ق/14م بنا نهاده اند، ولی نهادن نام آن به دریای شمال ایران از سده 19میلادی بوده است.
28. آلبانی :
- آلبانی که از ریشه ایرانی برخاسته است، نام پیشین ناحیه تالش امروزی آلبانی بوده است که آلبانی ها در آن زندگی می کردند و نام خود و سرزمینشان را به دریای شمال ایران داده اند.
- پلینی بزرگ ( 23-79 میلادی) به این نکته اشاره دارد که "افراد ناحیه ساحلی اسامی مختلفی به دریای کاسپین می دهند"، " به علاوه در امتداد خط ساحلی مردم آلبانی دریای قسمت خود را دریای آلبانی می نامند".
29. آمل :
- ازآنجا که ناحیه آمل در نزدیکی این دریا قرار داشته و مرکز آن شهر آمل، در دوران اسلامی، مرکز فرمانروایان عرب بوده و از لحاظ جمعیت و پیشرفت صنایع، نخستین شهر ایالت تبرستان به شمار می رفته است، این دریا را دریای آمل خوانده اند.
30. استرآباد :
- این نام را هدایت در فرهنگ ناصری درباره دریای شمال ایران به کار برده است.
- استرآباد شهری بود در ناحیه گرگان.
31. باکو :
- در دوران تیموریان به دریای شمال ایران، دریای باکو می گفتند.
- یکی از نام های این دریا که توسط نویسنده های اروپایی در قرن 13 و 14 استفاده می شد.
- کلاویخو سفیر اسپانیا در دربار تیمور لنگ، آمبروسیو کنتارینی ( تاجر و دیپلمات ونیزی) در کتاب "سفر به پرشیا" و همچنین آدام اولئاریوس، سفیر دوک هولشتین، در سفرنامه به مسکو و تاتارستان خویش، از این دریا با نام دریای باکو یاد کرده اند.
- مارکوپولو جهانگرد مشهور ونیزی از نام "آباکو" برای این دریا استفاده می کرد ( به معنی دریای باکو )
- در پایان قرن 15م، آنجللو، دُناتو لِزِ و راهب فرقه فرانسیس اودریکو پوردنون (1318-1330) از دریای کاسپین با نام دریای باکوک یا دریای باکارا نام برده اند.
32. جبال :
- در گذشته از دریای شمال ایران به نام دریای جبال یاد شده و یاقوت حموی در معجم البلدان، نام جبال را در مورد این دریا به کار برده است.
- در آغاز حکومت سلجوقیان (1220-1040 م) دامنه ها و نواحی جنوبی رشته کوه البرز به نام جبال نام گذاری شده بود.
33. خراسان :
- نام پیشین دریای شمال ایران، دریای خراسان و الدواره الخراسانیه بوده است، گفته اند چون این دریا در نزدیکی خراسان قرار دارد، دریای خراسان نامیده شده است.
- ابن فقیه، در کتاب ترجمه مختصر البلدان ( 290 ه.ق ) از این دریا به نام خراسان یاد کرده است.
- مسعودی، در کتاب التنبیه و الاشراف (332 ه.ق ) ضمن شرح دریای شمال ایران، آن را دریای خراسان نامیده است.
34. خوالینسک :
- خوالینسک، خوالینسکوئه موره، خوالیس، خوالین، از نام های پیشین دریای شمال ایران است، که اسلاوها به اعتبار خوالیس ها، که بین دهانه های رود ولگا می زیستند، به این دریا داده اند.
- شهر خوالینسک، از سده 16م، سرشناس بوده، نامش را در سده 17م به این دریا داده است.
35. خوارزم :
- گرفته شده از نام کشوری باستانی در نواحی پایینی آمو دریا که تا حدی در سواحل دریای شمال ایران قرار داشت.
36. دنیز :
- پس از سده های میانه، تیره های گوناگون ترک، که در کرانه دریای شمال ایران زندگی می کردند به زبان خود این دریا را دنیز، تنگیز(دریا)، گوزگون دنیز(دریای مرغ ماهی خوار)، آق دنیز و ... می نامیدند.
- آق دنیز به معنی دریای سفید نام تاتاری دریای شمال ایران که در قرون 18 و 19 استفاده می شد.
