نام دانشجو :فائزه قوامی
رشته:مطالعات ارتباطی
کارنوشت:دست مصنوعی هوشمند
سالانه چیزی درحدود 10،000 موارد جدید قطع عضو اندام فوقانی بدن در اثر ضربه ناگهانی گزارش می‌شود و جراحی پروتز جزء دو جراحی پرکاربرد دنیا به حساب می‌آید. با آنکه تعداد افراد قطع عضو از ناحیه دست و پا بسیار زیاد هستند، تنها نیمی از این بیماران از اندام مصنوعیاستفاده می‌کنند..
اهمیت بکارگیری پروتز دست مصنوعی تحت تاثیر کاربردهای گوناگون آن در زندگی روزمره قرار دارد. صرف‌نظراز نتایج زیبایی و مطلوب، با این درمان بیمار می‌تواند وظایف شغلی و تفریحی خود را بهتر انجام دهد. هر بیماری نیازمند انجام برخی کارهای خاص و مختص به خود در زندگی روزمره است، ازاین رو مدیریت اندام مصنوعی طبق سلیقه شخص صورت می‌گیرد. برخی پروتزهای دست مصنوعی عمدتا به قصد شبیه‌سازی با عضو از دست رفته طراحی می‌شوند و امکان انجام فعالیت‌های روزمره با آنها وجود ندارد. اما قضیه در مورد پروتزهای دست مصنوعی کاربردی فرق می‌کند، این تجهیزات بسته به نوع آنها ممکن است دامنه حرکتی و کنترل بیشتری را در اختیار کاربر قرار دهد.
همگام با فناوری‌های مبتکرانه در زمینه ساخت پروتزهای پای مصنوعی، طب پزشکی شاهد برخی پیشرفت‌های چشمگیر در عرصه طراحی پروتزهای دست مصنوعی نیز بوده است. با توجه به پیدایش تکنولوژی رایانه‌ای، استفاده از پروتز دست پیشرفت قابل توجه‌ای ازلحاظ ویژگی‌های کاربردی و زیبایی داشته است.
انواع پروتز دست مصنوعی
پروتز دست مصنوعی به سه نوع عمده طبقه‌بندی می‌شود
پروتز دست مصنوعی با نیروی بدن
این نوع پروتز دست مصنوعی با استفاده از یک کمربند کار می‌کند. درواقع کنترل کمربند به کمک حرکات خاص بدن انجام خواهد گرفت. ساختار پروتز مصنوعی دست با کمک نیروی بدنی به گونه‌ای طراحی شده است که بتوان وظایف سنگین را با آن انجام داد و این ویژگی بر دوام بیشتر آن می‌افزاید. این نوع پروتز به دلیل ساختار آن از تحریک پذیری قابل قبولی برخوردار است و نسبت به پروتزهای مایوالکتریک یا هوشمند ارزان تر است. قیمت انواع معمولی آن از بقیه کمتر است و نگهداری‌شان نیز برای کاربر راحت‌تر است.
پروتز مصنوعی با نیروی برق
نوع دیگری از پروتز مصنوعی وجود دارد که با نیروی برق کار می‌کند و باز و بسته شدن دست به کمک موتور انجام می‌گیرد و امکان خم کردن آرنج و چرخاندن مچ هم برای کاربر میسر است. این نوع پروتز کنترل چندین وظیفه را به کاربر می‌دهد.
پروتز مایوالکتریک هوشمند یا با نیروی منبع خارجی
پروتز دست مصنوعی با نیروی منبع خارجی نیازی به استفاده از سیستم کمربند ندارد. درعوض، کنترل این پروتز بوسیله موتور الکتریکی که با باتری کار می‌کند صورت می‌گیرد. سنسورهای کار گذاشته شده در محفظه پروتز وظیفه دریافت سیگنال‌های الکترومایوگرام پوست را بر عهده دارند. سپس این سیگنال‌ها به یک پردازنده ارسال می‌گردند و این پردازنده طرز عملکرد موتور را بر عهده دارد. کاربر به چند جلسه آموزش فشرده نیازمند است تا طرز استفاده از پروتز را بیاموزد و نتایج بهتری حاصل گردد.
پروتز مصنوعی دست غیرفعال یا به قصد زیبایی
پروتزهای دست مصنوعی تنها به قصد زیبایی طراحی شده‌اند برای‌اینکه فقط به ظاهر دست قطع شده شباهت دارند و نقش عضو جایگزین را ایفا می‌کند. بااین‌حال به کمک آن می‌توان برخی کارهای جزئی را انجام داد یا اشیاء سبک را حمل کرد. این نوع پروتزها از نظر زیبایی به نفع کاربر هستند و همچنین نگهداری آنها ساده است و وزن زیادی هم ندارند.
پروتز دست مصنوعی هیبریدی
پروتز دست مصنوعی هیبریدی ترکیبی از وظایف و عملکردهای پروتز معمولی و مایوالکتریک را به اجرا خواهد گذاشت. این پروتز بیشتر مورد استفاده بیمارانی قرار می‌گیرد که از ناحیه بالای آرنج (بازوی فوقانی) دچار قطعی عضو شده‌اند و از این طریق می‌توانند وظایف مربوط به این قسمت از دست را دوباره انجام دهند. در این نوع پروتز دو سیستم کمربند و منبع برق خارجی وظیفه کنترل مفصل آرنج را بر عهده دارند.
جدیدترین پروتز دست مصنوعی
همزمان با پیشرفت روزافزون در زمینه ساخت اعضای مصنوعی، پروتزهای دست نیز پیشرفت قابل‌توجهی کرده‌اند. ازجمله می‌توان به پروتزدست بیونیک و پروتز دست رباتیک اشاره کرد. دست مصنوعی بیونیک با سیگنال‌های مغز کنترل می‌شود. دست مصنوعی بیونیک از طریق اتصال به عضلات دست، ورودی‌ها را از مغز می‌گیرد و مطابق با سیگنال‌های مغز واکنش نشان می‌دهد.
پروتزهای دست مصنوعی تطبیقی
پروتزهای دست مصنوعی تفننی یا تطبیقی طبق سفارش کاربر طراحی می‌شوند تا بتوان یک سری کارهای خاص یا وظایف موردنیاز کاربر را با آن انجام داد. ممکن است انجام برخی کارهای تفریحی مانند نواختن ساز، ورزش‌هایی همچون (ماهیگیری، گلف و اسکی)، و بیلیارد نیازمند نوعی پروتز مصنوعی دست باشند و آن‌طوری که کاربر دوست دارد از آن استفاده کند کارایی لازم را داشته باشد
اجزاء پروتزهای دست مصنوعی
سوکت:
سوکت مفصل آرنج قسمتی از پروتز است که به اندام باقیمانده از عضو قطع شده وصل می‌گردد. اجزاء دیگری مانند کمربند، واحد آرنج، مچ، دست جایگزین و غیره بر روی محفظه قرار می‌گیرند.
کمربند:
کمربند وظیفه نگه داشتن دست جایگزین را بر عهده دارد طوری‌که بتوان از پروتز به طرز صحیح استفاده نمود. برای‌نمونه پروتزهایی که با نیروی بدن کار می‌کنند، از کمربند برای باز و بسته کردن دست انتهایی پروتز استفاده می‌گردد. ممکن است از کمربند برای قفل یا باز کردن آرنج هم استفاده شود و این قابلیت به میزان معلولیت بیمار بستگی دارد. به منظور جلوگیری از تماس کمربند با پوست بدن معمولا آن را از روی زیر پیراهن به تن می‌کنند. این کار به تمیز ماندن کمربند هم کمک خواهد کرد.
آرنج:
این قسمت از اندام مصنوعی امکان خم و راست کردن ساعد را به کاربر می‌دهد. آرنج‌هایی که با نیروی بدن عمل می‌کنند را می‌توان به کمک یک کابل متصل به کمربند یا بلند کردن و قفل کردن آنها به عضو آسیب دیده، خم و راست کرد. آرنج‌های برقی نیز در دسترس هستند و از آنها به همراه پروتزهای مایوالکتریک استفاده می‌شود و از فناوری بیونیک بهره می‌برند.
واحد مچ:
واحدهای مچ با تنوع بسیار قابل‌دسترس هستند و امکانات خوبی را در اختیار کاربران قرار می‌دهند، ازجمله اجازه چرخاندن دست جایگزین به هر سمت، در کمترین زمان ممکن می‌توان واحد مچ را از دست جایگزین جدا ساخت و به‌آسانی آن را به وضعیت قلابی یا دست یا دیگر دست‌های جایگزین تبدیل کرد و همچنین واحدهایی قابل‌دسترس هستند که امکان خم و راست کردن دست مصنوعی از ناحیه مچ را میسر می‌سازند
دست جایگزین:
سه نوع دست جایگزین برای پروتزهای اندام فوقانی در دسترس کاربران قرار دارد: واحد دست، واحد قلاب و دست‌های جایگزین تخصصی
واحد دست:
واحد دست ممکن است کنش‌پذیر یا غیرکنش‌پذیر طراحی شود. واحدهای دست کنش‌پذیر یا با نیروی بدن کار می‌کنند یا هوشمند هستند.
واحد قلاب:
واحد قلاب به جای دست‌های قدیمی به کار می‌روند. دستکاری اشیاء بوسیله واحد قلاب آسان‌تر انجام می‌گیرد
دست‌های جایگزین تخصصی:
دست‌های جایگزین تخصصی به صورت سفارشی و جهت انجام برخی ورزش‌ها، سرگرمی‌هاو حرفه‌های خاص طراحی و ساخته می‌شوند. طبق سلیقه یا نوع سرگرمی، کاربران می‌توانند دستکش بیسبال یا سازوکار بازی بیلیارد را به واحد مچ وصل کنند.
ساخت پروتز دست:
اندام بیمار:
وقتی پزشک اجازه و تایید فرآیند نصب اندام مصنوعی را برای بیمار صادر می‌کند، متخصص پروتز شروع به قالبگیری عضو از دست رفته بیمار می‌کند و بعد از این قالب به‌عنوان الگوی ساخت پروتز استفاده خواهد کرد. پیش از تعیین وقت ملاقات متخصص پروتز به ارزیابی تک‌تک نیازها و مقاصد فرد معلول در زندگی شخصی خواهد پرداخت. جمع آوری این اطلاعات هنگام تصمیم‌گیری درباره نوع پروتزی که بیشترین سازگاری را با تک‌تک نیازهای بیمار داشته باشد، بسیار حائز اهمیت است. فاکتورهایی همچون اندازه و وضعیت عضو باقیمانده، دامنه حرکتی و استحکام، میزان فعالیت، کارهای تفریحی یا شغلی و وضعیت فعلی سلامت بیمار در نظر گرفته می‌شوند.
شغل:
در زمان ساخت اندام مصنوعی نوع شغل یا حرفه بیمار هم ملاحظه می‌گردد. خواه حرفه بیمار با انجام کارهای سبک یا سنگین درگیر باشد، متخصص پروتز سعی می‌کند اندام مصنوعی را مخصوصا متناسب با نیازهای او طراحی کند.
فعالیت‌های اوقات‌فراغت:
بازگرداندن تحرک و کیفیت زندگی هر بیمار به روال عادی و کمک به از سرگیری کارهای روزمره نظیر سرگرمی، ورزش و فعالیت‌های تفریحی پیشین، هدف نهایی ساخت اندام مصنوعی به حساب می‌آید. امروزه سازوکار اندام مصنوعی گزینه‌های متنوعی را در اختیار فرد معلول قرار می‌دهد و امکان مشارکت در کارهای تفریحی یا اوقات‌فراغت را برای او فراهم می‌سازد. حتما نیازها و هدف‌های خود را برای متخصص پروتز بازگو نمایید تا مناسب‌ترین اجزاء و متعلقات برای اندام مصنوعی تان انتخاب شود.
