در نسبت پروژههایی چون «عنکبوت مقدس» و برند ملی
جریانسازی سنگین جشنوارهای امسال در «کن»، احتمالاً بهزودی موجب دیده شدن پروژۀ ضدایرانی «#عنکبوت_مقدس» در ابعادی نسبتاً وسیع در سینماها و پلتفرمهای VOD خواهد شد.
همانطور که برخی عوامل فیلم نیز ناشیانه پرده از ضدایرانی بودن آن برداشتهاند، میزان تصویر نامطلوبی که از مردم ایران در این اثر به جهان مخابره میشود غیرقابلکتمان بوده و علیرغم ضعفهای چشمگیر فنی فیلم، ایجاد یا تقویت تداعیات شدیداً منفی در پی آن کاملاً طبیعی است.
وجهۀ ملی قدرتمند و مثبت یکی از باارزشترین داراییهای هر کشوری در عصر کنونی است و این توانایی را دارد که فرایندهای اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی را رونق ببخشد.
برای تبیین سازوکار برند ملت (#Nation_Brand) طبق مدل معتبر ششضلعی آنهولت (#Anholt)، تصویری که از یک ملت شکل میگیرد متأثر از عوامل مختلفی است که ذیل 6 عامل اصلی صادرات، حاکمیت، سرمایهگذاری، فرهنگ، مردم و توریسم دستهبندی میشوند.
صرف نظر از ابعاد کمی و کیفی پروژۀ مذکور، با نگاهی کوتاه به محتوا و ارتباطات ترویجی «عنکبوت مقدس» و دوپینگ سنگین جشنوارهای آن، قصد آسیب به پایههای برند ملی و تخریب تصویر ایران و مردمش بسیار روشن است. اثری که به گواه بینندگان، سعی کرده سه عامل مردم، فرهنگ و حاکمیت را شدیداً مورد تخریب (نه نقد) کند.
صراحتاً طبق گفتههای کارگردان، این فیلم دربارۀ «جامعۀ قاتل سریالی» است (People)؛ همچنین طبق اثر او، فرهنگ دینی جامعه، عامل و مؤید خشونت است (Culture and Heritage) و دستاندرکاران ادارۀ جامعه، پشتیبانان این ذهنیت اشتباه هستند (Governance).
با این تفاسیر در حقیقت این اثر را میتوان تکمیلکنندۀ پازلی دانست که تحریمها با شدت فراوان برای درگیر کردن بیشتر اقتصاد ایران دنبال میکنند. همان گونه که تحریمها اقتصاد ما را تحت فشار قرار دادهاند، چنین آثار تصویرسازی از ایران میتوانند زمینهساز آسیبهای اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و حتی نظامی بوده، به گونهای که حتی ممکن است پشتیبانی افکار عمومی خارجی را نیز به همراه خود داشته باشند.
البته طبق اخبار مختلفی که حول این فیلم به گوش میرسد، برخی شرکتها مثل نتفلیکس که نگاه دقیقتری به برند خود دارند، از همکاری با آن سر باز زدهاند. با این حال باید پذیرفت برای مخاطبانی که اطلاعی از وضعیت واقعی کشورمان ندارند، چنین آثاری پنجرهای برای نمایش و روایت ایران هستند و همین نکته وظیفۀ هنرمندان (به خصوص سینماگران) را بیشازپیش مهم مینماید.
هر کدام از ما حداقل در شعاع محدود خودمان، مدیر برند ایران و نسبت به آن مسئولیم؛ چرا که این واقعیت غیرقابلانکار است که همگی سرنشینان یک کشتی هستیم.
نکتۀ پایانی: با وجود نقدها و اعتراضات متعدد مردمی و نخبگانی به فیلمهای جشنوارهای فارسیزبانِ امسالِ #کن، جای خالی نگاهی #مدل_محور و مبتنی بر متغیرهای اثرگذار در این خصوص محسوس است. موضوعی که میتواند دستمایۀ تحقیقات آکادمیک متعددی باشد.