جمعه گذشته روز خاص و ویژه‌ای در دنیا بود. جمعه ۳ خرداد ۹۸ (۲۴ May) کودکان و نوجوانان مدرسه‌ای در سراسر دنیا، در ۱۱۹ کشور و بیش از ۱۶۲۳ مکان مختلف دسته به اعتصاب برای محیط زیست و اقلیم زدند. طبیعتا می‌دونید که جمعه برای ما تعطیله ولی اون ها باید سرکلاس های درسشون باشند و حدس می زنید همه این آتیش ها از زیر سرچه کسی بلند میشه؟ چقدر دوست داشتم من باشم اما قطعا من نیستم! گرتا تونبرگ ۱۶ ساله رهبر جنبش بزرگی هست که داره مثل یک سیل در دنیا جریان پیدا می کنه. با من همراه باشید تا روایت متفاوت و الهام بخشی از زندگی یک نوجوان آتیش‌پاره و بیدار رو بشنویم.
ما در دورانی زندگی می‌کنیم که نویزهای بیرونی و زائد باعث اغلب حواس پرتی‌های ما هستند. شبکه های اجتماعی، اخبار، روزنامه‌ها، وب سایت‌های خبری و همه همه. بهترین بگیم ما در بمباران خبر و اطلاعات زندگی می‌کنیم. شاید همین انبوه اطلاعات در اغلب مواقع باعث کاهش توجه و تمرکز ما به جهان و موضوعات اصلی پیرامونمون میشه. اما گرتا تونبرگ دختر ۱۶ ساله سوئدی مثل باقی ما نیست. وجدان بیدار نوجوانی و صراحت بیان و عدم ترس از محبوب نبودن باعث شده گرتا تونبرگ با وجود سن کم به یکی از چهره‌های تاثیر گذار جهانی تبدیل بشه.
داستان زندگی گرتا تونبرگ رو از همین امروز شروع می کنیم و اینکه همین الان داره چه کاری در دنیا انجام میده. در حالی که من مشغول نوشتن این مطلب هستم نوجوانان مختلف از ۱۱۹ کشور دنیا به رهبری گرتا بر علیه سیاست‌های آلایندگی و محیط زیستی مسئولین کشورشون اعتصاب کردند و به مدرسه نرفتند! خودتون می‌دونید این چه حرکت بزرگیه! این روزها کلی بیانه محیط زیستی می‌بینیم و کلی آدم مختلف که برای بروز این فجایع و آلایندگی ها و آب‌شدن یخ‌های قطبی و عکس فاجعه‌آمیز از یک خرس قطبی که اخیرا منتشر شد و بحران آب و همه همه ابراز ناراحتی می‌کنند اما از بین ما یک نفر هست که این صحبت‌های خوشکل و باکلاس رو جدی گرفته و داره با همه وجود و توانی که داره برای آینده زمین تلاش می‌کنه.
گرتا تونبرگ متولد ژانویه ۲۰۰۳ در سوئد هست و بنا بر گفته خودش وقتی ۸ ساله بوده درباره بحران محیط زیست و تغییر اقلیم می‌خونه. گرتا میگه براش بسیار عجیب بوده که انسان با وجود اینکه مثل باقی جانداران این کره‌خاکی هست اما توانایی تغییر اقلیم اون رو داره. اگه سوخت فسیلی داره منجر به نابودی کره زمین میشه پس چرا داریم به‌سادگی از کنارش رد میشیم؟ چرا هیچ اعتصابی در دنیا بر علیه وضعیت موجود زیست محیطی وجود نداره؟ و چرا این امر غیرقانونی نشده؟
این نقطه، نقطه تفاوت همه آدم های تاثیرگذار دنیا با باقی آدم هاست. وقتی یک بحرانی و ضرورت انجام کاری رو حس می کنیم یا می‌تونیم مثل من و بسیاری از ما خیلی ساده از کنارش رد بشیم و یا با پوست و گوشت و استخونمون درکش می‌کنیم و شروع به اقدام می کنیم. گرتا تونبرگ از دسته دوم هست. به دلیل همه اتفاقاتی که در اطرافش می‌شنوه و همه رفتارهای متضادی که در اطرافش می‌بینه در ۱۱ سالگی مریض میشه و دست از غذا خوردن می‌کشه، افسرده میشه، دست از حرف زدن می‌کشه و در دو ماه بیش از ۱۰ کیلوگرم وزن رو از دست میده! پزشکان بعدا تشخیص میدن به سندروم آسپرگر دچار شده و این به این معنی هست که تنها زمانی صحبت می‌کنه که فکر می‌کنه بسیار ضروریه. این افراد در دروغ گفتن اصلا خوب نیستن، همه چیز رو به شکل سیاه یا سفید می‌بینن و فعالیت های اجتماعی براشون سخت هست. تا همین جا اتفاقات اونقدر عجیب و متفاوت هست که یک داستان تاثیر گذار باشه ولی داستان گرتا به اینجا ختم نمی‌شه. در سال ۲۰۱۸ گرتا در مقطع نهم تحصیلی تصمیم می‌گیره که دیگه مدرسه نره و هر روز با یک پوستر در جلوی مجلس سوئد بشینه و اعتصاب کنه. خواسته گرتا توبرگ کاهش انتشار گازهای گلخانه به اندازه توافق شده در توافق پاریس بود و برای این کار راهی جز مدرسه نرفتن و اعتصاب کردن رو در جلوی پاش نمی‌دید.
روی پلاکارد گرتا عنوان Skolstrejk för klimatet یا اعتصاب مدرسه برای محیط زیست نوشته شده. ادامه اعتصابات گرتا توبرگ باعث شد توجه رسانه‌های جهان به دختری جلب بشه که با مدرسه نرفتن سعی داره توجه همه به تغییر اقلیم رو تشدید کنه. اون باعث شد توجه نوجوانان دیگه در سراسر دنیا به این قضیه برانگیخته بشه و در دسامبر ۲۰۱۸، ۲۰ هزار دانش آموز در بیش از ۲۷۰ نقطه دنیا دست به اعتصاب بزندد. گرتا اعتقاد داره در شرایط فعلی تحصیل و مدرسه رفتن کار عاقلانه‌ای نیست. بسیار از افراد و معلمانش بهش پیشنهاد دادند درس خوندن رو ادامه بده تا یک روزی در حوزه محیط زیست دانشمند و صاحب نظر بشه و بتونه از این طریق به محیط زیست کمک کنه ولی به نقل از گرتا مگر دانشمندان فعلی چقدر تاثیر گذار بودند؟ بعد از چند دهه هشدار کارشناسان و دانشمندان، سیاستمدارها و ثروتمندان دنیا باز هم به علت منافعشون اقدام جدی در این زمینه صورت نمی‌دن و امروز ما به یک دانشمند جدید نیاز نداریم. به کسی نیاز داریم تا بحران رو قطعی بدونه و همه جهان رو آگاه کنه و بتونه بسیج عمومی تشکیل بده. ما به اقدام نیاز داریم. امروز دیگه گرتا تنها نیست. روزهای جمعه هر هفته دانش آموزان دیگری هم به اعتصاب او در مقابل پارلمان در سوئد و در تمام دنیا پیوستند.
گرتا تونبرگ میگه من اگر تظاهرات نکنم حس می کنم از درون در حال مردن هستم. همچین بعد از توجه رسانه‌ها به این دختر یاغی سوئدی، کنفرانس‌ها و محافل زیادی از او برای شرکت دعوت کردند اما به رغم همه این‌ها تونبرگ فقط در کنفرانس‌هایی شرکت می‌کنه که بتونه با قطار بره و عضو جنبش بدون هواپیما هست. با این وجود کنفرانس ها و محافل معتبر زیادی شاهد سخنرانی ها گرتا تونبرگ بودن. شاید یکی از سخنرانی‌های تاثیرگذار او مربوط به کنفرانس تغییر اقلیم سازمان ملل در سال ۲۰۱۸ باشه که من بعد از دیدنش بارها شجاعت و جسارت و شهامت و بزرگی این دختر رو تحسین کردم و شاید یکی از بزرگترین علت‌های من برای نوشتن درباره اون شد. توصیه می‌کنم این ویدئوی تاثیرگذار رو از دست ندید.
چند نقل قول گرتا تونبرگ در این ویدئو رو خطاب به رهبران دنیا بخونید:
شما آنقدر پخته نیستید تا به ما واقعیت رو بگویید و حتی همین امر رو بر دوش ما کودکان می‌اندازید. اما برای من محبوبیت اهمیتی ندارد. من به عدالت اقلیمی و موجودات زنده زمین اهمیت می‌دهم. تمدن ما قربانی شده، قربانی تعداد کمی از افراد برای اینکه دائما پول هنگفتی به جیب بزنند. زیست‌کره ما نابود شده تا افراد ثروتمندی مثل ثروتمندان کشور من بتوانند در نازونعمت زندگی کنند. رنجی که تعداد بسیار از مردم می‌کشند، تقاص تجملات تعداد کمی از افراد است. در سال ۲۰۷۸ تولد ۷۵ سالگیم رو جشن خواهم گرفت. اگر کودکانی داشته باشم ممکن است درباره شما از من بپرسند. ممکن است بپرسند که چرا وقتی هنوز فرصت بود کاری نکردید. می‌گویید کودکانتان را از همه چیز بیشتر دوست دارید اما با این وجود آینده آن‌ها را از جلوی چشمانشان می‌دزدید. اگر یافتن راه حل درون این سیستم این‌قدر غیر ممکن است پس شاید باید سیستم تغییر کند. ما اینجا نیامده‌ایم به رهبران التماس کنیم تا اهمیت بدهند و مراقب باشند. درگذشته ما را نادیده گرفتید و در آینده هم نادیده خواهید گرفت. دیگر هیچ بهانه‌ای برای ما باقی نمانده است و داریم زمان را هم از دست می‌دهیم. به اینجا آمده‌ایم تا به شما بگوییم تغییر در راه هست. چه آن را دوست داشته باشید و چه نه. قدرت واقعی متعلق به مردم است.
همچین گرتا ویدئوی تدایکس جذابی داره که می‌تونید اون رو از اینجا ببینید. در این ویدئو گرتا تونبرگ میگه من فکر می‌کنم در این زمینه محیط زیست، ما افراد اوتیسمی نرمال هستیم و باقی مردم عجیب هستند.
هیچ کس از این صحبت نمی‌کند که ما در میانه ششمین انقراض بزرگ تاریخ هستیم.
هر روز بیش از ۲۰۰ گونه جانوری منقرض می‌شن! نرخ انقراض ۱۰۰۰ تا ۱۰۰۰۰ برابر عددی هست که ما به اون نرمال می‌گیم. گرتا میگه کشورهای ثروتمند باید در ۶ تا ۱۲ سال آینده به نقطه صفر در انتشار گازهای گلخانه‌ای برسند تا باعث بشه کشورهای کمتر توسعه‌یافته‌تر فرصت ایجاد تغییر در ساختارها و استانداردهای زندگی رو داشته باشند.
به علاوه همه این‌ها گرتا امسال در اجلاس جهانی اقصاد در داووس شرکت کرد. نکته حائز اهمیت این سفر نوع سفر اون به اجلاس بود. زمانی که ۱۵۰۰ رهبر دنیا هر کدام با جت‌های شخصی خودشون در داووس شرکت کردند، تونبرگ بعد از سفر ۳۲ ساعته با قطار به این اجلاس رسید و به اعتقاد من بزرگ‌منشی واقعی رو سوای سن عددی به جهان نشون داد. نقل قول بی‌پروای تونبرگ رو در اجلاس داووس بخونید:
بعضی از مردم، بعضی از شرکت‌ها، بعضی از تصمیم‌گیرندگان به طور خاص دقیقا می‌دانند چه بهای گرانقیمتی را قربانی تصمیمات خود برای تولید مقدار بی‌اندازه و بی شماری از پول کرده‌اند. من فکر می‌کنم امروز تعداد زیادی از شما در این دسته باشید.
فراموش نکنید که چه جرئتی نیاز است تا به بزرگترین اجلاس اقتصادی با حضور همه رهبران و تاثیرگذاران دنیا بروید و چشم در چشم آن ها نگاه کنید و بگویید که آن ها به خاطر اینکه ثروتمند شوند در حال نابودی زمین هستند. کاری که شاید تنها گرتا توان انجام آن را داشته باشد.
همه این ها باعث شده امروز گرتا تونبرگ به پیشنهاد سه نفر از پارلمان نروژ به علت جلوگیری از جنگ و نزاع‌ها به دلایل محیط زیستی، کاندیدای صلح نوبل باشه. اگر گرتا تونبرگ امسال موفق به دریافت این جایزه بشه به جوان‌ترین فردی تبدیل میشه که این جایزه رو دریافت کرده. همچنی ماه گذشته تصویر و داستان او با عنوان رهبران آینده دنیا، سوژه نشریه تایمز بود و تعداد جوایز گوناگونی که توسط مجامع بین المللی به تونبرگ اهدا شده. قطعا در آینده از این دختر بسیار بیشتر خواهیم شنید.
شاید در این زمینه، گرتا صدای وجدان خفته ما باشه که نتونسه همه پارادوکس‌ها و تضادهای اطراف رو تحمل کنه. چه چیز در داستان این دختر ۱۶ ساله سوئدی برای من جذاب و تحسین برانگیز بود؟ - جوایزش؟ خیر - تحسین دنیا؟ خیر
برای جمع بندی، نکات مهم داستان گرتا از دید خودم رو بیان می‌کنم :
۱- شهامت و جسارت: بیش از هرچیزی شهامت گرتا برای من الهام بخشه. برای این آدم مهم نیست جلوی چه کسی حرف می‌زنه، رهبران دنیا در سازمان ملل یا اجلاس جهانی اقتصاد یا هرجای دیگه ای. بدون ترس و بدون هیچ واهمه ای حرفی که به ذهنش درست میاد رو می‌زنه و براش مهم نیست آدم‌ها خوششون بیاد یا دوستش داشته باشند. به دنبال وجدان خودش و استانداردهای خودش هست. طبیعتا این ذهنیت با هر پسر و یا دختر ۱۶ ساله دیگه‌ای که غالبا به دنبال تحسین‌شدن و دیده‌شدن هست کیلومترها فاصله داره.
۲- بیان حرف حق: گرتا الهام بخش امید، جنبش و حرکت برای همه ما و هم نسل های خودش هست. گرتا به ما آموخت حتی اگر تنها هستیم حرف حرف حق را بزنیم.
۳- یکی مرد جنگی به از صدهزار: در بین تمام دانشمندان و بازیگران و تاثیرگذارانی که تنها از بحران محیط زیست و ضرورت تغییر حرف می‌زنند و ژست محیط زیستی می‌گیرند تنها گرتا آنقدر به حرفی که می‌زد باور داشت تا مدرسه را رها کرده و آغازگر حرکتی باشد که صدایش در تمام دنیا شنیده شود.
۴- تاثیرگذاری جنبش های مدنی: در دورانی که دونالد ترامپ از پیمان پاریس خارج شده و امید چندانی از سوی سیاستمداران برای تغییر فضا وجود ندارد، گرتا تونبرگ ۱۶ ساله با جنبش مدنی و بسیج توده ای که آغاز کننده آن بوده، دوباره امید برای اصلاح و نجات را در دل ها روشن کرده است. و جمعه گذشته یعنی ۳ خرداد ۹۸ با بسیج دانش آموزان ۱۱۹ کشور درصدد تغییر و فشار بر سیاست مداران برای اصلاح فرآیندها و سیستم های فعلیست.
۵- عمل عمل عمل: همه ما حرف زدن را خوب بلدیم ولی چقدر اهل میدان بودیم؟ گرتا تونبرگ دوباره به من یادآوری کرد که حرف زدن کافیست و اگر قرار است در زندگی تغییری ایجاد شود باید همین لحظه، همین حالا و بدون هیچ بهانه ای شروع شود.
در پایان خیلی دوست دارم این تصویر رو با شما به اشتراک بگذارم.
در سمت راست جین گودال ۸۴ ساله افسانه ای قرار دارد که ۵۵ سال تحقیقات و زندگیش با گوریل ها، الهام بخش بسیاری بوده است و در سمت چپ گرتا تونبرگ ۱۶ ساله دوست داشتنی و نترس. این تصویر در حاشیه کنفرانس داووس ۲۰۱۸ گرفته شده است. حس و معنای این تصویر برای من بسیار عمیق بود. گویی امید و تلاش برای تغییر، از یک نسل به نسل دیگر منتقل شده است و شادی در چشمان جین گودال که ادامه دهنده خلف مسیر خود را پیدا کرده است. تحسین دوجانبه و سکوت معنادار، لحظه زیبایی را به تصویر کشیده است.
گرتا تونبرگ و نهضتش رو می‌تونید در اینستاگرام و از اینجا دنبال کنید.
خوشحال میشیم در این موضوع افکارتون رو با من هم به اشتراک بگذارید و اگه این مطلب خوشتون اومد خوندنش رو به دوستانتون هم توصیه کنید :)
