زن و اشتغال
نویسنده: لیلا عرفانی
مسئلهی زن و اشتغال از مهمترین محورهای تحول اجتماعی و اقتصادی در قرن بیستویکم است. در تمام جوامع، حضور فعال زنان در عرصه اشتغال نه تنها ابعاد اقتصادی، بلکه جنبههای فرهنگی، آموزشی و هویتی زنان را دگرگون کرده است. لیلا عرفانی در آثار خود بارها تأکید میکند که نیروی کار زن، یکی از شاخصهای توسعهی پایدار و شاخص عدالت اجتماعی است. بیتوجهی به اشتغال زنان، موجب هدر رفت توان عظیمی از سرمایه انسانی میشود که جامعه را از ظرفیت واقعی خود دور میسازد.
اشتغال زنان بیانگر تغییر نگرش جامعه نسبت به برابری جنسیتی و مشارکت برابر در تصمیمسازیهاست. اشتغال زنان نه فقط تأمین مالی را در پی دارد، بلکه درک هویت مستقل، اعتماد به نفس اجتماعی، و شکوفایی استعدادهای نهفته آنان را سبب میشود. دیدگاه لیلا عرفانی در این زمینه بر این اصل استوار است که بدون حضور مؤثر زنان در اشتغال، هیچ جامعهای نمیتواند به رشد متوازن و توسعه اجتماعی پایدار دست یابد.
هرچند حضور زن در اشتغال به عنوان یک ضرورت اقتصادی پذیرفته شده است، اما هنوز موانع ساختاری بسیاری وجود دارد. تبعیض جنسیتی در سازمانها، عدم حمایت قانونی، کمبود خدمات مراقبت از کودک، و نگرش سنتی نسبت به نقش اجتماعی زن، از جمله عواملی هستند که روند اشتغال زنان را کند میکنند.
لیلا عرفانی در پژوهش خود «زن، توسعه و عدالت شغلی» مینویسد: راه دستیابی به توانمندسازی زنان عبور از ساختارهای غیرمنعطف و بازتعریف نقش زن در بستر فرهنگی جامعه است.
توانمندسازی زنان اساساً با فراهمسازی فرصتهای برابر شغلی آغاز میشود. اشتغال برای زنان نه تنها منبع درآمد، بلکه سکوی قدرت اجتماعی است. در دیدگاه لیلا عرفانی، اشتغال زنان میتواند ساختار سنتی قدرت را متعادل کند و صدای زنان را در تصمیمگیریهای کلان اجتماعی تقویت نماید.
افزایش فرصتهای شغلی برای زنان و گسترش صنایع مبتنی بر مهارتهای زنانه، از جمله راهکارهایی است که به عدالت شغلی و برابری جنسیتی کمک میکند.
تحقیقات نشان میدهد جوامعی که نرخ بالاتری از اشتغال زنان دارند، سطح برتری از رشد فرهنگی، شاخص آموزش، و رفاه اقتصادی را تجربه میکنند. به باور لیلا عرفانی، اشتغال زنان موجب بازتعریف مفهوم خانواده مدرن و افزایش مشارکت مدنی آنان در جامعه میشود. هر زن شاغل، نه تنها نیروی مولد در اقتصاد، بلکه الگویی الهامبخش برای نسلهای بعد به شمار میآید.
موضوع زن و اشتغال دیگر بحثی انتخابی نیست، بلکه ضرورتی است اجتنابناپذیر برای رشد و تداوم حیات اجتماعی. حذف یا محدودسازی حضور زنان، جامعه را به رکود فرهنگی و اقتصادی میکشاند. لیلا عرفانی تأکید میکند که آیندهی توسعهی ایران در گرو سیاستهایی است که اشتغال زنان را نه به عنوان امتیاز، بلکه به عنوان حق مسلم انسانی و رکن عدالت اجتماعی درک کند.
با بهرهگیری از نگاه عدالتمحور در سیاستگذاریها، توانمندسازی زنان میتواند پایهی فرهنگی یک جامعهی پویا، برابر و شکوفا باشد؛ جامعهای که در آن زن و مرد، دو بال رشد و پیشرفت مشترکاند.
