زن و بچه؛ پدر، مادر، ما مقصریم
فیلم زن و بچه ادامه سینمای متاخر روستاییست که زن در مرکز ثقل درام بوده و غلظت فمینیسم در آن به نسبت آثارِ متقدم وی، بهخصوص ابد و یک روز بیشتر است.
اگر فیلم را به دوبخش تقسیم کنیم، در بخش اول با خرده روایات موازیای با مرکزیت زن ـ پریناز ایزدیار ـ و بچه ـ سینان محبی ـ مواجه میشویم. تلاش فیلمساز برای خلق یک شخصیتِ نسل زِدی قابل تأمل و تحسین است. پسری بزرگشده زنان و غیاب پدر در زندگیاش؛ عاصی و سرکش که فیلم در وهله نخست ما را با معلولهایش روبهرو میکند و پس از مرگ ناگهانیاش، شوک روایی در میانه داستان به دلیل مرگ شخصیت مرکزی، مخاطب نیز همراه با شخصیت مرکزیِ دیگر، مادر، به علتها پی برده و با او همذاتپنداری میکند. خردهروایت دوم اما درباره مادر است. بیوهزن، مادرِ دو بچه، پرستار و فردی که همراه با مادر و خواهر کوچکترش زندگی میکند. او در رابطهای است منتهی به ازدواج؛ امری که مقبولیت آن نزد پسرِ نوجوانِ وی سخت و این مسأله بدل به کشمشی برای مراسم خواستگاری میشود و یکی از علتهای فوت فرزندش.
بخش دوم از منظر روایی به نئورئالیسم تنه میزند و استعارهای بیرونی از آشوب و جگرپارگیِ درونیِ مادر است. این اعمال مادر شاید در وهله اول و در لایه سطحی، نوعی فرارفتن از منطق رئالیستی تلقی شود و از سوی مخاطب نیز پس زده شود. یا اینکه بر لبه احساساتگرایی راهرفتنِ فیلم موجب این گزاره شود که «فیلم از احساساتِ مردم نان میخورد». اما این سرگشتگیِ روایی و داستانی جزئی از بُعد فرمال اثر بوده و به زعم نگارنده، کامیابی اثر در خلقِ «لحظه» است. یک لحظهِ سینمایی که فیلمساز با بهرهمندی از تکنیکِ سینماییْ به فرمِ سینمایی میرسد. لحظاتی که شاید تنها در یک مدیوم خلق شوند. زن و بچه دارای تعدادی از این لحظات است؛ به طور مثال در سکانس صرفنظرکردنِ کارمند مدرسه از شهادتدادن علیه مادر. چشمها و چهره درکنار مونتاژ یک آتراکسیون سینمایی خلق میکنند و سنتزاش هم میشود یک دگرگونیِ درونی در مردی که چندی پیش با دلی پر از کینه نسبت به مادرِ پسر آمده بود تا زخمی به او بزند و حال بهخاطر نگاهِ دخترک از تصمیمش پشیمان میشود.
زن و بچه اثر کوچکیست که برخلاف فیلم ضعیف قبلیِ فیلمساز شعارزده نمیشود و لحظه میساز و فرم میسازد. شاید چندی بعد بدل به اثری کالت شود و مواجهه مخاطب با آن بهدور از مسائل سیاسی جامعه یا بازیهای بچهگانه رقابتی با فیلم پیرپسرِ اکتای براهنی باشد.
