پیرو این توئیت آقای دارابی بیاییم بررسی کنیم اگر ارزهای مسدود شده در دسترس بانک مرکزی قرار بگیره، چه اثری روی ترازنامه بانک مرکزی، بانک‌های تجاری و مردم (در اینجا واردکننده) خواهد گذاشت؟
فرض کنید با در دسترس قرار گرفتن ارزهای مسدود شده، بانک مرکزی همه اونها رو به واردکننده میفروشه.
الف) ترازنامه واردکننده
در این حالت ترازنامه واردکننده به شکل زیر تغییر میکنه.
یعنی از موجودی حساب واردکننده نزد بانک ملی کاسته شده و به جاش ارز قرار میگیره. پس اندازه ترازنامه واردکننده هیچ تغییری نمیکنه و صرفا ترکیب دارایی‌هاش تغییر میکنه.
ب) ترازنامه بانک ملی
واردکننده به بانک ملی دستور پرداخت به مقصد بانک مرکزی رو میده. بدین ترتیب در سمت چپ ترازنامه سپرده واردکننده کاهش و به همان میزان نیز از سمت راست ترازنامه، موجودی بانک ملی نزد مرکزی (ذخایر) کم میشه. در اینجا فرض کردیم که موجودی حساب بانک ملی نزد بانک مرکزی کفاف این دستور پرداخت رو میداده (در ادامه این فرض رو نقض میکنیم).
همچنان که مشاهده میکنیم «اندازه» ترازنامه بانک ملی کوچیک شد.
ج) ترازنامه بانک مرکزی
بانک مرکزی در ازای دادن ارز، از سپرده بانک ملی نزد خودش کسر میکنه یعنی بدهی‌های بانک مرکزی کاهش پیدا میکنه. بدین ترتیب میبینیم که «اندازه» ترازنامه بانک مرکزی هم کوچیک شد.
مشاهده کردیم که در نهایت، پایه پولی به اندازه مبلغ ریالی ارز فروخته شده کاهش یافت. حالا سوال اینه که آیا یک شوک برونزای کاهشی در سطح پایه پولی، اثری روی کارکرد بانکها نداره؟ کارکرد پایه پولی چی بود اصلا؟ آیا تصفیه بانکها به مشکل نمیخوره؟
سطح قیمت‌ها و تعداد مبادلات اقتصادی 2 عامل مهم در تعیین تقاضای پایه پولی توسط بانکها هستن که با در دسترس قرار گرفتن ارزهای مسدود شده، در لحظه تغییر خاصی ندارن (شاید در بازه بلندتر هم تغییری نداشته باشن). پس بانکها برای تصفیه مبادلات بین خودشون و رفع تعهدات قانونی خود، با کمبود ذخایر روبرو میشن و فشار روی نرخ بهره بین‌بانکی افزایش خواهد یافت. بنابراین بانک مرکزی اگر بخواد که نرخ بهره رو در بازه هدف خودش نگه داره، باید با درخواست بانکها برای ریپو (و مشابه) همراهی کنه تا این میزان ذخایری که در نتیجه یک شوک خارجی کاهش یافت، جبران بشه.
حالا فرض کنید موجودی حساب بانک ملی نزد بانک مرکزی کفاف دستور پرداخت واردکننده رو نده و بانک ملی مجبور به اضافه برداشت بشه. تغییرات ترازنامه‌ایی به چه شکل خواهد بود؟
الف) ترازنامه بانک ملی
در این حالت صرفا سمت چپ ترازنامه بانک ملی دچار تغییرات میشه و با کاسته شدن سپرده واردکننده، به بدهی بانک ملی به بانک مرکزی افزوده میشه. در این حالت اندازه ترازنامه بانک ملی تغییر نکرد و صرفا «ترکیب بدهی‌ها» تغییر کرد.
ب) ترازنامه بانک مرکزی
مطابق انتظار در ترازنامه بانک مرکزی نیز صرفا ترکیب «دارایی‌ها» دچار تغییرات میشه و اندازه ترازنامه تغییر نمیکنه. به اندازه کاهش مبلغ ریالی دارایی خارجی، بدهی بانک ملی به بانک مرکزی (اضافه برداشت) افزایش پیدا کرد.
همانطور که میبینیم«مقدار» پایه پولی تغییر نکرد و صرفا ترکیب پایه پولی از سمت منابع تغییر کرد. اگر بانک مرکزی بخواهد که بانک ملی مجبور به اضافه برداشت نشه و نرخ هدف مهم باشه، از همان ابتدا باید با درخواست ریپو (و مشابه) بانک ملی همراهی کنه. باز در این حالت نیز اندازه ترازنامه بدون تغییر باقی میمونه و صرفا دوباره ترکیب سمت راست ترازنامه بانک مرکزی تغییر میکنه.
پایان/
