نسیم توکل
در یک سال گذشته شرکت عرش گستر برای دانش بنیان کردن سه محصول تولیدی خود دچار چالش‌هایی با مرکز موسسات و شرکت‌های دانش بنیان بود.
در نهایت اینکه ما در زمان حضور دکتر صاحبکار خراسانی در معاونت علمی پیگیر بودیم اما خیلی سخت به نتیجهرسیدیم. با آمدن دکتر خیاطیان احساس کردیم که شایددریچه امید تازه‌ای برای پیگیری مجدد باز شده باشد. با این حال، از خود آقای دکتر ستاری خواستیم که به موضوع ورود کنند تا تکلیف درخواست ما تعیین شود. البته مطالبات ابتدایی ما از طریق شبکه‌های اجتماعی بیان شد. مطابق اعلام دکتر ستاری،هر نامه یا مطلبی که نام‌شان در آن درج شده باشد را حتما مطالعه و بررسی می‌کنند. از این رو، چندی پیش مسئول دفتر ایشان با من تماس گرفتند و خواستند ظرف دو روز جلسه‌ای در معاونت علمی نهاد ریاست جمهوری تشکیل شود.
بنابراین، خدمت ایشان رسیدم. در این جلسه به طور مبسوط مشکلات، مسائل و موانعی که طی سال‌های اخیر در مسیر دانش بنیان شدن محصولات شرکت با آن روبه‌رو بودیم را ارائه کردم و ایشان در همان شرایط قانونی زمینه‌ها را برای به جریان افتادن فرآیندهای مورد درخواست تسهیل و تصویب کردند.
وعده رفع زمان‌بر بودن فرآیند ثبت محصول
صحبت بسیار مهمی که در این جلسه مطرح شد و مطمئناً برای تمامی شرکت‌های دانش بنیان هم چالش اساسی است، بحث ثبت محصولات دانش بنیان در سامانه معاونت علمی و تحقیقاتی نهاد ریاست جمهوری هست. بسیاری شرکت‌ها محصولات دانش بنیان متعدد دارند یا اینکه به‌روز رسانی‌ها و نوآوری‌هایی در محصول اولیه خود ایجاد می‌کنند که متأسفانه برای ثبت آن باید فرآیند زمان‌بر طولانی را به مدت یک تا دو سال سپری کرده و پس از تأیید مسئولان بتوانند محصول دیگری به سیستم وارد کنند. مسلماً پس از این زمان محصول فناورانه تولیدی مورد نظر نمی‌تواند ارزش اقصادی برای نمونه‌سازی یا ورود به بازار ایران و جهان در شرایط فعلی را داشته باشد. این موضوع برای ما هم دغدغه بسیار برجسته‌ای است که در مسیر تولید، ثبت، تحقیق و توسعه محصولات دانش بنیان عرش گستر با آن روبه‌رو هستیم. در این جلسه دکتر ستاری معاون محترم رئیس جمهوری دستور تغییر این موضوع مبنی بر باز شدن سامانه در هر زمان برای ثبت محصول را به آقای خیاطیان دادند و اعلام کردند زمان‌بر بودن این فرآیند با اصل دانش‌بنیانی در تعارض است. فکر می‌کنم برای ما شرکت‌های دانش بنیان این پیشرفت مهمی هست و امیدوارم این موضوع در مرحله اجرا به عمل درآید.
به علاوه، برخی دستورات قبلی توسط دکتر ستاری مبنی بر ایجاد برنامه‌های حمایتی از طرح‌های کلان اعلام شده بود اما پس از گذشت هشت ماه، اجرای کامل آنها عملاً متوقف شده است! برای خود ایشان هم سوال بود که چرا روند اجرای این دستورات متوقف شده است.
مشکل سیستمی در اجرای دستور مدیران از بالا به پایین
نکته مهم دیگر اینکه، شبیه بسیاری شرکت‌های بخش خصوصی و دولتی احساس می‌کنم که اشکال اساسی در فرآیندها و استراتژی‌های اجرای تصمیمات است که معاونت ریاست جمهوری نیز از آن رنج می‌برد. این دقیقاً چالشی هست که ما هم در بخش خصوصی با آن روبه‌رو می‌شویم. گاهی فیدبک‌هایی که از سوی پرسنل عملیاتی به ما داده می‌شود در سطح مدیران ارشد و مدیریت عمومی شرکت به استراتژی های و برنامه‌های کلانمجموعه تبدیل می‌شود و سپس به عنوان برنامه‌های عملیاتی به مدیران و پرسنل اجرایی داده می‌شود اما به مرحله اجرا نمی‌رسد. در واقع، کارکنان بر اساس ذهنیت، حس و یا عادتی که دارند مسائل را تعبیر و اجرا می‌کنند. سیستم‌ها در برابر تغییر مقاوم هستند و این موضوع سبب اجرا نشدن دستورات صادره از بالا به پایین می‌شوند.
این ناسازگاری و آفت سیستماتیک مختص به معاونت علمی نهاد ریاست جمهوری نیست. به عنوان مثال در یکی دو سال گذشته وقتی در اداره مالیات قصد دریافت کد اقتصادی داشتید لازم به ارائه اجاره‌نامه نبود و متقاضی می‌توانست با آدرس یک محل چند کد اقتصادی دریافت کند اما کارمندان اجرا نمی‌کردند.همچنین موارد مختلف و مشابه دیگری را در بانک مرکزی، سازمان صنعت و معدن و وزارت صنعت، معدن و تجارت مشاهده کردم که دستورالعمل‌ها و نامه‌های مدیران ارشد در سطح پرسنل عملیاتی اجرا نمی‌شوند. در معاونت علمی نهاد ریاست جمهوری نیز به نظر می‌رسید بسیاری از مدیران می‌خواهند حق مردم رعایت و کارها شود انجام شوند، دستور العمل و شیوه انجام کار هم صادر می‌شود اما مشکل در اجرای امور هست.
این موانع و معایب نشان می‌دهد که چرا سیستم‌های دولتی و برخی سیستم‌های خصوصی ما چابک و چالاک نیستند. دوست دارند روند ثابتی را پیش ببرد و انعطاف پذیری بی معنا است. به همین علت مراجعه کنندگان و مردم عادی هر بار که به سازمانی مراجعه می‌کنند مطالباتشان در کف چارت سازمانی حل نشده باقی می‌ماند. این مسئله مختص این معاونت نیست و شرکت‌های خصوصی کوچک هم حتی با آن روبه‌رو هستند.
این مسئله لاینحل نیست و راهکار برای حل آن وجود دارد. آن اینکه باید در سیستم‌ها به طور کلی اصلاحات اساسی صورت بگیرد و فرآیندها به صورت مستمر و دستوری بهبود پیدا کند.
حرف پایانی...
اما نکته آخر اینکه من پس از ماه‌ها تلاش بالاخره توانستم مسئولی در حد معاون رئیس جمهور پیدا کنم و جلسه اختصاصی با ایشان داشته باشم. به عنوان مدیر یکشرکت‌های کوچک بخش خصوصی توانستم در حضور ایشان از سوابق، مسائل و دغدغه‌هایم بگویم و ایشان در حد توان و اختیارات خود از نظر چارچوب قانون مسائل و مشکلات ما را تسهیل و تصویب کردندکه موارد مورد نیاز ما امکان تحقق پیدا کنند. احساس خوبی دارم و امیدوارم که مسئولان ما در مواردیکه مسئولیت دارند برخوردشان با مردم همینطور باشد.
من در مقابل آقای ستاری احساس نکردم که باید حرفی نزنم و زبانم قاصر نبود. فکر می‌کردم خیلی سخت برخورد کنند اما خوشبختانه خیلی راحت رفتار کردند و من همه حرفها و دغدغه‌هایم را به سادگی بیان کردم، ایشان به خوبی گوش می‌دادند و امیدوارم نتیجه این نشست برای عرش گستر و شرکت‌های دانش بنیان ایرانی که دغدغه تولید و حل مشکل از صنعت دارند مطلوب و مثبت باشد.
