مدل سازی معنایی داده ها درباره داده های ذخیره شدنی در پایگاه داده ها، که در بالاترین سطح انتزاع اند، استفاده می شود. مدل سازی معنایی داده ها یعنی طرح مدلی از محیط عملیاتی یا خرد جهان واقع (بخشی از یک محیط واقعی، شامل واقعیت ها، بوده ها، شده ها و هست ها) با توجه به معنای داده ها و به کمک مفاهیم مستقل از جنبه های مربوط به نمایش منطقی و نمایش داده ها به مدل سازی معنایی داده ها گاهی طراحی ادراکی (مفهومی) گفته می شود.
مدل سازی داده ها روشی برای سازمان دهی و مستند سازی داده های سیستم است. مدل سازی داده گاهی مدل سازی پیاگاه و مدل سازی اطلاعات نیز نامید می شود.
ساخته های ششگانه مدل مفهومی اطلاعات عبارت اند از: موجودیت، ویژگی، رابطه، نشانگر، وابستگی و نقش.
مدل سازی مفهومی اطلاعات یکی از فنون تجزیه و تحلیل و تشریح اطلاعات لازم کاربران سیستم است که تحلیلگر را تشویق می کند اطلاعات را بر مبنای نیاز های سازمان و از دیدگاه کاربران یا نحوه تجسم ذهنی آن ها تحلیل کند.
معرفی مقولات مدل مفهومی اطلاعات
موجودیت: هر چیزی که اطلاعاتی را درباره آن گردآوری می کنند، مانند یک شیء، شخص و مفهوم.
ویژگی: یک واقعیت یا یک ارزش درباره موجودیت است.
رابطه: بیانگر وجود نوعی ارتباط یا تعامل میان موجودیت هاست.
نشانگر: کشیدن خط زیر ویژگی که بر وجود یک نشانگر دلالت و تاکید دارد.
وابستگی: موجودیت وابسته نشانگر موجودیت یا موجودیت های مرتبط است.
نقش: بر میزان همراهی موجودیت های مشابه دلالت دارد.
مدل سازی معنایی داده ها در علم فناوری اطلاعات کاربرد گسترده ای دارد. به کمک آن، مدل سازی معنایی داده ها روش موجودیت ارتباط است که چن آن را ابداع کرد. البته به جز این روش، به زبان عمومی مدل سازی و تکنیک مدل سازی شیئی نیز مرسوم است.
مدل سازی مفهومی ویژگی بارز تفکر آدمی اند و هر جا تفکر علمی و روشمند وجود داشته باشد، مدل مفهومی وجود دار. برای مثال، مدل مفهومی در حوزه مطالعات دینی و ارزشی، به مدل های حوزه های اخلاق، عقیده ها و مدل های سنجش نگرش، مدل های مفهومی شناخته می شوند.
مدل های دینی بر نگرش و رفتار های دینداران سیطره دارند و از دو جنبه بر آن ها تاثیر می گذارند. اولا، آنها خود و حیاتشان را در پرتوی از مدل ها می فهمند و معنا می کنند و از دریچه این مدل ها در هستی می نگرند و تجربه های خود را از این جهان بر اساس این مدل ها تفسیر می کنند؛ ثانیا به واسطه فهمی که در پرتو این مدل ها به دست می آورند، در می یابند که در اوضاع مختلف چه دیدگاهی را باید اتخاذ کنند و چه رفتاری را باید برگزینند.
مدل های کلامی، فقهی و اخلاقی مدل های مفهومی هستند که همه جهان دینداران را می سازند و چارچوب مشخصی برای اندیشه و رفتار دینی هستند. آموزه های فاخر دینی در قالب و ساختار مدل های فوق الذکر پرورش و بسط می یابند و هنگامی که شرایط رشد و توسعه مدل فراهم می شود، با افزودن ابعاد و جزئیات جدید، تصویری جامع را فراروی خواننده قرار می دهند.
منبع: در آمدی بر مدل سازی در علوم رفتاری، حسین خنیفر
