در قبال صدمه هایی که به بدنه علم وارد می شود، درقبال خروجی های متفاوت، چارچوب های گوناگون دانش، چه میتوان کرد؟ علوم اجتماعی، چگونه ضدِ زیر ساخت های اجتماع انسانی، قیام می کنند و جامعه را به انحطاط می کشند؟ علمی که تمدنی دین گریز می آفریند، چگونه تنظیم شده؟ فرایندی که علم می پیماید، کدام است؟ به عبارت دیگر، بنیادِ دانش، چه فرایندی را می پیماید و چگونه تنظیم، اصلاح و تولید می شود؟
در نخستین نگاه به سوالات بالا، متوجه فرایند پنهانی می شویم که در صفحات کتب علمی، آن را نمی یابیم. بنیادِ دانش، فرایندی پنهان دارد که دانش تولید شده، دانش پژوهان و در نهایت جامعه علمی را در دست می گیرد. فیلسوفان علم، این فرایندِ خاموش را، فرایند تولید معرفت علمی می نامند که بنیاد علم را تنظیم و هدایت میکند.
کتاب فرایند یک بنیاد، توسط نویسندگان این کتاب ( علیرضا زارعی مشعوف و علی اصغر طالبی) تدوین شده تا اصول و قواعدِ فرایندِ تولید علم اجتماعی اسلامی را تحلیل کند و دانش پژوه پس از مطالعه آن از تنظیم و تولید داده علمی و سطوح عملیاتی و انتزاعی هر مرحله در تولید دانش اسلامی آگاه باشد و در نهایت بینش و دانشی اسلامی، خلق کند.
دکتر مهدی جمشیدی (عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی) در مقدمه این اثر می نویسد:
نویسندۀ پُرتلاش و دقیق این اثر، پژوهشی را به انجام رسانده است که نما و جلوۀ تأمّل‌برانگیزی از مهم‌ترین مسأله‌های معطوف به تولید علوم انسانیِ اسلامی در اختیار مخاطب قرار می‌دهد. مخاطب می‌تواند با مطالعۀ این اثر، درک و فهمی اجمالی از «مناقشه‌های بنیادی» و «اختلاف‌های حل‌نشدۀ» مناسبات دین و علوم انسانی به دست آورد و با یک «دریچۀ راه‌گشا» و «مدخل روشن» روبرو گردد. باید در ابتدا به جغرافیای این مسأله‌ها دست یافت و شکاف‌ها و اختلاف‌های اساسی را شناخت و آن‌گاه به تجربۀ گذشته نظر افکند و دید که گذشتگان فکری، چه پاسخ‌ها و راه‌حل‌هایی را یافتند و برگزیدند. این پژوهش، چنین زمینۀ مفید و لازمی را برای علاقمندان فراهم کرده است.
کتاب فرایندِ یک بنیاد، بر اساس چارچوب آموزشی- تخصصی، در ابتدا به مسئله علم و فرایندهای بسیار تاثیرگذار علم، در طول تاریخ علم می پردازد، سپس به صورت تحلیلی به فرایند اساسی که بنیادِ دانش بر آن مبتنی است، می پردازد. این کتاب، برایند تحقیقی دو ساله است که با مطالعه نسبتاً انبوه توسط نویسندگان، به بررسی آخرین دیدگاه ها در فرایند تولید دانش اسلامی پرداخته است. کتاب حاضر، توسط انتشارات مکث اندیشه (ناشر برگزیده سال 1399) به چاپ رسیده است.
برشی هایی از کتاب را در پست های زیر می توانید بخوانید:
جهان بینی علمی در اندیشه شهید مرتضی مطهری
ارکان فلسفه علم؛ زیر ساخت تدوین سیستم علم
رزومه نویسنده کتاب: آقای علیرضا زارعی
