بسیاری از کارآفرینان تصور می‌کنند تنها در صورتی به میزان قابل توجه قدرت و شهرت دست می‌یابند که هیچ رقیبی در کسب و کار خود نداشته باشند. اگر تا به حال به این فکر کرده‌اید که یک کسب و کار بدون رقیب راه بیندازید، باید بگوییم که شما یک مجموعه‌ی شکست خورده و بدون طرفدار هستید. تنوع در امکانات در قرن اخیر باعث شده تا مشتریان بیشتر از هرچیز یک اصل را در خرید خود رعایت کنند و آن چیزی جز مقایسه نیست! واقعیت این است که رقابت در این حجم گسترده بازاریابی، مفهومی اجتناب ناپذیر و البته سودمند است. در واقع، شرکت‌ها به دلایل بسیاری نیازمند شناخت رقبا در بازاریابی هستند.
رقبا می‌توانند بهترین معلم‌های شما در ایجاد یک کسب و کار موفق باشند! شاید این جمله در نگاه اول کمی گنگ و نادرست به نظر برسد؛ اما واقعیت این است که این روزها درست‌ترین تصمیمات محصول بررسی بزرگ‌ترین اشتباهات رقیبان است. درست به همین دلیل است که باید رقیبانتان را بشناسید، آنها را رصد کنید و حتی گاهی با آنها در تعامل باشید!
شاید اینطور به نظر برسد که دنبال کردن ردپای رقیبان و شناخت آنها چندان دشوار نیست و هرکسب و کاری به خوبی می‌داند که چه کسانی در لیست اصلی‌ترین رقبا قرار می‌گیرند؛ اما همیشه اینطور نیست! می‌توان گفت که عدم شناخت رقبا در بازاریابی یکی از اشتباهات بزرگ هر کارآفرین و کسب وکار است؛ اما اشتباه بزرگ‌تر این است که کسب و کارهایی را به عنوان رقیب در نظر بگیریم که اصلا رقیب ما به حساب نمی‌آیند. این اتفاق باعث می‌شود بخش بزرگی از برنامه‌ریزی‌ها و استراتژی‌های رقابتی نتیجه‌ای خنثی و یا حتی منفی داشته باشند. به این دلیل به شما توصیه می‌کنیم که برای ایجاد یک کسب و کار اصولی و موفق، انواع رقیبان را به خوبی بشناسید و وجه تمایز و راه‌های رقابت با هریک را بدانید:
این دسته از رقبا را به خوبی می‌شناسید و بارها با نام برند، مشتریان وفادار و محصولاتشان برخورد کرده‌اید. رقبای مستقیم، شرکت‌ها و کسب و کارهایی هستند که محصول یا خدماتی مانند شما را به مشتریان ارائه می‌دهند. با وجود آنکه ممکن است رقابت با این دسته دشوارتر از دیگر رقیبان باشد، اما شناسایی آنها ساده‌تر است، به راحتی می‌توان اطلاعاتی از آنها به دست آورد و همینطور تحلیل اطلاعات آنها در فرآیند کوتاه‌تری اتفاق می‌افتد.
رقبای غیرمستقیم شما آن دسته از شرکت‌ها یا تولید کنندگانی هستند که محصولات دقیقا مشابهی را عرضه نمی‌کنند، بلکه ممکن است محصول یا خدمات دیگری را ارائه کنند که به طور غیر مستقیم در رقابت با شما هستند. همچنین ممکن است که این رقابت در عرصه‌های متفاوتی مانند دیجیتال اتفاق بیفتد.
به عبارت دقیق‌تر این رقبا به دنبال جذب مشتریان شما هستند نه رقابت با خود محصول شما! در این بخش است که شناخت رقبا اهمیت بسیاری پیدا می‌کند.
همانطور که گفتیم رقبا ممکن است همیشه کاملا آشکار نباشند. به همین دلیل باید هرچند وقت یک بار بررسی‌هایی برای شناخت رقیبان خود انجام دهید. برای این کار لازم است از روش‌ها و ابزارهای درستی استفاده کنید تا درست به هدف بزنید و مسیر بیراهه را تا انتها ادامه ندهید.
تحلیل رقابتی یک تحقیق استراتژیک است که از جمع‌آوری و تجزیه و تحلیل اطلاعات در مورد شرکت‌های رقیب تشکیل شده است. این فرآیند می‌تواند مستقیما در موفقیت و یا عدم موفقیت یک کسب و کار موثر باشد.
برای حرکت در مسیر درست شناخت رقیبان نگاهی به این مراحل بیندازید:
هر کسب و کاری در اطراف خود حداقل ده رقیب دارد که برای پیشی گرفتن از آنها تلاش می‌کند. به همین دلیل بهتر است که لیستی از آنها تهیه کنید؛ این کار کمک می‌کند تا بتوانید اولویت‌های خود را برای شناخت رقبا در بازاریابی مشخص کنید و نقشه راه رقابت را درست‌تر بچینید. یکی از راه‌های شناسایی این رقیبان، پایش اخبار و شبکه‌های اجتماعی است؛ با این کار می‌توانید متوجه شوید که کاربران و مشتریان از شما و رقیبانتان چه می‌گویند.
با توجه به بزرگ‌تر شدن دایره رقابت در کسب و کارها، امروزه ابزارها و برنامه‌های فراوانی برای بررسی و یافتن رقبا وجود دارد. در ادامه بخشی از ساده‌ترین این ابزارها را برایشناخت رقبا در بازاریابی به شما معرفی خواهیم کرد:
تجزیه و تحلیل محتوای رقیبان می‌تواند به شما در ایجاد فرصت‌ها کمک کند. شما می‌توانید کیفیت محتوای آنها و کانال‌های انتشار را بررسی کنید و سپس برای ایجاد یک محتوای کاربردی به عنوان یک مزیت رقابتی برنامه‌ریزی کنید.
شبکه‌های اجتماعی یک راه عالی برای برای برقراری ارتباط با کاربران و مشتریان است؛ با توجه به این نکته می‌توان حدس زد که شبکه‌های اجتماعی رقیبان می‌تواند بخش مهمی از اطلاعات را برای شناخت رقبا در اختیار شما قرار دهد. پروفایل‌های رقیبان را به درستی بررسی کنید و رفتار کاربران را در آن مشاهده کنید.
پس از پیمودن قدم‌های قبلی می‌توانید زمینه‌ای کلی از نحوه رقابت با رقبای خود را داشته باشید. ممکن است گام بعدی برای بهبود خدمات و محصولات، مقابله با رقیبان نباشد؛ اما تا زمانی که این کار را انجام ندهید ایده‌ی منحصر به فردی برای کسب و کار شما ایجاد نخواهد شد.
این مقاله پیش از این در مجله نیوزباکس منتشر شده است.
